L5-S1, “lumbosakral eklem” ismiyle de bilinen omurganın bir bölümünü tanımlamak için kullanılan bir terimdir. Bu önemli omurga hareket segmenti, sırtın alt kısmında lomber omurga ve sakral omurganın arasında yer alır. Bir tür geçiş bölgesi olan lumbosakral eklem, özellikle yüklerin omurga üzerinden omurgalara, pelvise ve hatta bacaklara dek aktarılmasına destek olur. Bu alandaki omurga eğriliği genel itibarıyla lomber lordozdan sakral kifozaya doğru değişiklik gösterir. Lomber lordoz öne eğriliği, sakral kifoz ise geriye eğriliği ifade eder.
Söz konusu hareket segmentinin kendine has bir anatomisi vardır. Diğer segmentlerle kıyaslandığında L5-S1 bölgesinin ciddi bir yük ve stres aldığını ifade etmek mümkündür. L5-S1’e ait bu nitelikler; travmatik yaralanmaları, sinir ağrılarını ya da dejenerasyon sorunlarını beraberinde getirebilir. Lumbosakral eklem segmenti, sakral ve lomber olmak üzere omurganın 2 ayrı kısmını kapsar.
L5-S1 Nedir?
L5 ve S1 segmenti ya da omurları, temel olarak omurganın 2 ayrı bölümüne dahildir. Bu bölümler sakral ve lomber adı verilen kısımlardır. L5, ön bölümde omur gövdesiyle beraber arka alandaki kemik çıkıntılarından meydana gelir. Orta kısımda ise keskin bir çıkıntı bulunur. Bu çıkıntının da yan bölümlerinde enine doğru iki çıkıntı daha mevcuttur. Tüm bu çıkıntı kısımları, esasen bağlar açısından bir tür bağlantı işlevi görür.
S1 ya da sakral taban adlı kısım ise üçgen biçimindeki sakrumun üst ucunu ifade eder. Bu alan görece daha geniş yapıdadır. Bel bölümünde 5 ayrı omur kemiğinden söz edilebilir. Kemikler, yukarıdan başlamak kaydıyla; “L1, L2, L3, L4 ve L5” biçiminde ifade edilir.
5. bel omurunun alt kısmında sakrum kemiği yer alır. Sakrum kemiğinde 5 ayrı omur bir araya gelmiş ve tek bir parçayı oluşturmuştur. Sakrum ve L5 arasında konumlanan ekleme ise “lumbosakral eklem” denir. Bir tür destek noktası olarak da görülen bu eklemin yoğun bir kuvvete maruz alması ya da anormal düzeyde hareket etmiş olması, yıpranmaları tetikler. L5-S1 bel fıtıkları, L4-L5 bel fıtıkları ile beraber en yaygın fıtıklardan birisidir.
Alt sırt alanının son segmenti olan L5-S1 ile alakalı problemler, yetişkinlerin önemli bir bölümünde gözlemlenebilir. L5-S1 segmentinin ya da bir başka deyişle lumbosakral eklemin sağlıklı olması, eğilme ve dik durma gibi eylemleri destekler. L5-S1 segmentine dair sorunlar kişinin yaşam kalitesini olumsuz etkileyebilir. İlgili bölge, hassas konumundan dolayı aşınmalar veya yaralanmalara oldukça eğilimlidir. Özellikle omurun ön tarafa doğru kayması, en çok karşılaşılan L5-S1 sorunudur. Spondilolistezis şeklinde ifade edilen bu durum, (Bir çok nedene bağlı olmakla birlikte en çok pars defekti durumlarında ortaya çıkmaktadır) çoğunlukla ameliyat gerekebilir ama ameliyatsız yöntemler ile takip edilen hasta grubu da vardır.
L5-S1'de En Yaygın Sorunlar
Çoğunlukla disklerin normale kıyasla erkenden aşınması ve yıpranması, L5-S1 segmentindeki fıtık oluşumunun en yaygın gerekçesidir. Bir başka deyişle L5-S1 diskinin fıtıklaşması adına önceden mevcut olan dejeneratif değişimlere sahip olması şarttır. Zira sağlıklı durumdaki diskler, fıtık sorunu ile karşılaşmaz.
Hasarlı ya da aşınmış disklere sahip olan bireyler, fıtıklaşmış L5-S1 diski konusunda önemli bir riske sahiptirler. L5-S1, biyomekanik strese en çok maruz kalan bölgelerden bir tanesidir. Bu stres de yaralanma ve yük risklerini güçlendirir. Nadiren de olsa L5-S1 düzeyinde sakral kondromlar gibi kötü huylu tümörler meydana gelebilir. Uzun süre oturma pozisyonunda kalma, yanlış ve bilinçsiz şekilde yük kaldırma, düşme, kayma veya yaralanma; L5-S1 segmentindeki problemler için en yaygın gerekçelerdir.
L5-S1'den Kaynaklanan Yaygın Belirtiler
L5-S1 segmentindeki disk hernisi, siyatik için tipik bir belirti olabilir. Siyatik genellikle bacak ve diz bölgesinde yanma, uyuşma veya karıncalanma şeklinde kendini gösterir. Belirtiler kimi zaman yalnızca tek bir bacakta, kimi zaman da iki bacakta birden hissedilir. Bu ağrı oldukça keskin bir şekilde kendini var eder. Pek çok hasta, bu ağrıyı elektrik çarpmasına benzetebilmektedir. Öte yandan L5-S1 segmentindeki disk problemleri, belde ağrı ve sertlik gibi sonuçlara yol açar. Bu duruma ağrılı kas spazmları eşlik eder.
Öte taraftan bel fıtığının düzeyine bağlı olarak belirtiler değişiklik gösterir. L5-S1 düzeyindeki bel fıtıkları, şiddetli bel tutulması ve bel ağrısı ile kendini belli eder. Ayrıca sinir köklerindeki baskı, kişinin günlük hayatını olumsuz yönde etkileyebilir. Yürürken zorlanma, kalçada ağrı, karıncalanma, cinsel işlev sorunları; diğer olası belirtiler arasındadır. Bu tip semptomlarla karşılaşan kişilerin durumu bir sağlık uzmanına bildirmesi gerekir.
Tedavi Yöntemleri
L5-S1 omurga segmentini doğrudan ya da dolaylı yoldan etkileyen unsurlar, ÖNCELİKLE ameliyatsız çözümlerle de tedavi edilmeye çalışılır. Söz konusu çözüm opsiyonlarından bir sonuç alınamadığında cerrahi işlemlere başvurulur. Bel ya da bacak semptomlarının iyice ilerlemesi ya da tümör ve kauda ekuina sendromu gibi acil müdahale gerektiren durumların ortaya çıkması, cerrahi süreci hızlandırır. L5-S1 segmentine bağlı olarak oluşan ağrılara odaklanan özel fizik tedavi planlamaları ya da egzersizler, tedavi döneminde öne çıkar.
Bu tip terapilerle sırt bölgesinin stabilize edilmesi amaçlanır. Aynı şekilde bu tip çözümlerle beraber alt sırt bölgesindeki dokuların iyileşmesi adına ideal zemin hazırlanır. Ağrı kesici ilaçlar, ısı uygulamaları, kayropraktik tedavi, fizik tedavi; diğer yaygın tedavi yöntemleri arasındadır.
