Lezyon Nedir?

Deri lezyonu; derideki yaraları, yumruları, renk değişimlerini ya da diğer herhangi bir lekeyi tanımlamak için kullanılan bir terimdir. Bir cilt lezyonu vücudun herhangi bir yerinde ortaya çıkabilir. Büyük ya da küçük, tek ya da çoklu olabilir. Belirli bir alanla sınırlı olabileceği gibi derinin geniş bir alanına yayılabilir.

Pek çok cilt lezyonu, rahatsız edici olsa da oldukça zararsızdır ve tedavi edilebilir. Bununla birlikte, kötü huylu lezyonların erken teşhis edilmesi, tedaviden en iyi sonuçların alınabilmesi açısından önemlidir

Lezyon Nedir?

Deri lezyonları, çevredeki deriden renk, şekil, boyut veya doku gibi farklı özelliklere sahip olan cilt alanlarını ifade eder. Yaygın olarak görülse de çoğu iyi huyludur. Bazıları kötü huylu (kanser) veya premalign olabilir.

Cilt lezyonlarının bazıları genetik faktörlerle ortaya çıkar. Ailesinde daha önce lezyon sahibi olan kişilerde lezyon gelişme riski daha fazladır. Var olan hastalıklar da lezyonları etkileyebilir. Alerjisi olan kişiler bununla ilgili lezyonlara sahipken otoimmün hastalıklara sahip olanlar, ömür boyu risk altında olabilir.

Lezyon Çeşitleri Nelerdir?

İki ana cilt lezyonu türü vardır:

Primer (Birincil) Deri Lezyonları

Primer lezyonlar; belirli bir nedenle, daha önce sağlıklı olan deride oluşur. Doğumdan itibaren mevcut olabileceği gibi farklı nedenlerle yaşam boyunca herhangi bir zamanda gelişebilir.

Primer deri lezyonları şunlardan oluşur:

• Bül: Büller, çapı 10 mm’den büyük olan sıvı dolu lezyonlardır. Bunlara yanıklar, ısırıklar ve ilaç reaksiyonları neden olabilir. Klasik otoimmün büllöz hastalıklar arasında pemfigus vulgaris ve büllöz pemfigoid bulunur. Bül, ayrıca kalıtsal cilt kırılganlığı bozukluklarında da ortaya çıkabilir.
• Makül: Maküller; düz, palpe edilemeyen ve genellikle çapı 10 mm’den küçük olan lezyonlardır. Normal cilt rengine göre farklıdır ve cilt yüzeyine kıyasla kabarık veya çökük değildir. Örnekler arasında çiller, yassı benler, lekeler, riketsiyal enfeksiyonların döküntüleri, kızamıkçık, kızamık ve bazı alerjik ilaç döküntüleri yer alır.
• Nodül: Nodüller, dermise veya deri altı dokuya uzanan sert papüller veya lezyonlardır. Örnekler arasında kistler, lipomlar ve fibromlar bulunur.
• Papül: Papüller; hissedilebilen ve çapı genellikle 10 mm’den küçük olan kabarık lezyonlardır. Örnekler arasında nevüsler, siğiller, liken planus, böcek ısırıkları, seboreik keratoz, aktinik keratoz, bazı akne lezyonları ve cilt kanserleri verilebilir.
• Plak: Plaklar, deri yüzeyine göre yükselmiş veya çökmüş, çapları 10 mm’den büyük olan palpe edilebilir lezyonlardır. Düz tepeli veya yuvarlak olabilir. Sedef hastalığı ve halka şeklindeki granülom lezyonları genellikle plakları oluşturur.
• Püstül: Püstüller, irin içeren veziküllerdir. Bakteriyel enfeksiyonlarda ve folikülitte sık görülür ve püstüler sedef hastalığı da dahil olmak üzere bazı inflamatuar bozukluklarda ortaya çıkabilir.
• Vezikül: Veziküller, çapı 10 mm'den küçük lezyonlardır. Herpes enfeksiyonlarının, akut alerjik kontakt dermatitin ve dermatitis herpetiformis gibi bazı otoimmün kabarcıklanma bozukluklarının karakteristik belirtisidir.

Sekonder (İkincil) Deri Lezyonları

Sekonder lezyonlar, birincil deri lezyonlarından kaynaklanır. Kaşınma ya da sürtünme dahil olmak üzere travmaların ilerlemesi ve bunların tedavisi gibi nedenlerle ortaya çıkabilir.

İkincil cilt lezyonlarının örnekleri şunları içerir:

• Atrofi: Ciltte lokalize büzülme ile karakterize olan atrofi, kan damarlarının dışarıdan görünmesine ve derinin buruşmasına neden olur. Epidermisin, dermisin veya her ikisinin kaybından kaynaklanır.
• Dermal atrofi, deride intralezyonel steroid enjeksiyonlarına bağlı olarak meydana gelen bir çöküntüdür. Epidermal atrofi ise ince, neredeyse şeffaf bir cilt görünümüne neden olur.
• Kabuk: Kurutulmuş eksüdanın üstünü örten hasarlı epidermisten oluşur. Eksüda kan, serum veya irinden oluşabilir. İmpetigo ve epidermolizis bülloza, kabuk oluşumuna örnek olarak verilebilir.
• Erozyon: Genellikle epidermisin bir kısmının ya da tamamının hasar görmesine bağlı olarak deride çöküntü olmasıyla karakterizedir. Epidermis kaybı, genellikle yara izi kalmadan iyileşir. Herpes simpleks, erozyon tipi lezyonlar arasında bulunur.
• Fissür: Aşırı cilt kuruluğunun bir sonucu olarak cilt yüzeyinde lineer ve genellikle ağrılı kırılmalar meydana gelir.
• Yara: Herhangi bir yararlanmada dermisin normal dokusu fibröz bağ dokusu ile değiştirilir. Yara ise bu kalıcı ve fibrotik cilt değişikliklerini tanımlar.
• Ülser: Dermise zarar veren epidermisin tam katman kaybı, yaralarla iyileşir.

Kötü Huylu Lezyonlar

• Derideki anormallikler, bir çeşit cilt kanserine işaret edebilir. Deride yeni büyümeler, kanser öncesi lezyonlar ya da sonunda kansere yol açabilecek değişiklikler olabilir.
• Farklı cilt kanseri türleri şunlardır:
• Bazal hücreli karsinom: En sık görülen deri malignitesi bazal hücreli karsinomdur (BCC). Tipik olarak mumsu veya pullu bir görünüme sahip sert bir nodül gibi görünür. Genellikle cilt rengindedir ve örümcek damarlarla (diğer adıyla telenjiektaziler) çevrelenebilir. Bir dereceye kadar kabuklanma veya ülserasyona sahiptir. Güneşe maruz kalan alanlar en savunmasız olanlardır.
• Bazal hücreli karsinom yerel dokuyu istila eder. Önemli ölçüde yıkıma ve şekil bozukluğuna neden olabilmesine rağmen, nadiren diğer organlara metastaz yapar. Cerrahi çıkarma, tercih edilen tedavi yöntemidir ancak alt tipe, boyuta, yere ve evrelemeye bağlı olarak radyasyon, topikal, fotodinamik ve diğer tedaviler bir seçenek olabilir.
• Melanom: Cilt kanserinin en şiddetli formudur. Bir bende veya ciltte yeni bir koyu leke olarak aniden belirir. Erken teşhis, hastalığın seyrinde çok önemlidir.
• Skuamöz hücreli karsinom: İkinci en yaygın cilt kanseri türüdür. Kırmızı, pullu, iyileşen ve yeniden açılan yaralarla karakterizedir. Açık tenli kişilerde sık görülür ancak daha koyu tenli kişilerde de gelişebilir. Genellikle güneşe sık maruz kalan kulak kenarları yüz, boyun, kollar, göğüs ve sırt gibi bölgelerde meydana gelir. Cildin derinliklerinde büyüyerek hasara ve şekil bozukluğuna neden olabilir. Erken tedavi hasarı önleyebilir ve kanserin vücudun diğer bölgelerine yayılmasını durdurabilir.

Lezyon Neden Olur?

• Lezyonların olası tüm nedenleri aşağıdaki gibidir:
• Genetik faktörler
• Enfeksiyonlar
• Kortikosteroidler
• Kemoterapi
• Virüsler
• Bakteriler
• Alerjik reaksiyonlar
• Streptokok türleri
• Herpes simpleks
• HIV
• Zayıf dolaşım
• İnsan papilloma virüsü (HPV)
• Stafilokok türleri
• Candida albicans gibi mantarlar
• Bazı ilaçların yan etkileri
• Tahriş edici maddelerle temas
• Şiddetli yanıklar
• Böcek ısırığı
• Vitamin eksiklikleri
• Otoimmün hastalıklar gibi sistemik hastalıklar
• Bazı bulaşıcı hastalıklar
• Karaciğer hastalığı
• Böbrek hastalığı
• Kanser
• Korunmasız güneşe maruz kalma

Kötü huylu primer deri lezyonlarının çoğu, olumsuz koşullara maruz kalma nedeniyle ortaya çıkar. Çöl güneş ışınları başta olmak üzere güneşten gelen ultraviyole ışık, çoğu zaman lezyonların sebebidir. Bunun yanı sıra hem su hem de kar, ultraviyole ışığın büyük bir bölümünü yansıtarak denizciler, plajda fazla vakit geçirenler ve kış sporları yapanlar için riski artırır. Çiftçilerde yüz, boyun ve kol derisi de yüksek risk altındadır.

Bağışıklığı baskılayıcı ilaçlara veya iyonlaştırıcı radyasyona maruz kalma daha az yaygın bir nedendir. Organik arsenik ve katran kullanımı cilt kanserine zemin hazırlar. Birinci derece akrabada malign melanom öyküsü veya ailesel olabilen çok sayıda melanotik nevus varlığı, malign melanom gelişme riskini büyük ölçüde artırır. Bronzlaşmayan açık veya çilli cilde sahip kişilerde risk fazla olabilir. Koyu renkte saç ve cilt, cilt kanserine karşı bir miktar koruma sağlar.

Lezyon Belirtileri Nelerdir?

Deri lezyonları çok çeşitli boyutlarda, formlarda, renklerde ve dokularda olabilir. Tek bir izole lezyon olabileceği gibi gruplar hâlinde ortaya çıkabilir. Lokalize bir alanda veya vücudun her yerinde görülebilir.

Belirtiler, lezyonun tipine ve nedenine bağlı olarak şunları içerebilir:

• Kaşıntı
• Kuruluk
• Pullanma
• Kabuk
• Kanama
• İltihap
• Kırmızı deri
• Ağrı veya rahatsızlık
• Enfeksiyon

Avuç içi, ayak tabanı, parmak uçları veya ayak parmaklarındaki koyu renkli lezyonlar kanser olabilir. Ek olarak; ağzı, burnu ve anüsü çevreleyen mukoza zarları koyu görünüyorsa, bu lezyonların kötü huylu olduğunun bir işareti olabilir.

Lezyonun kötü huylu (malign) olması hâlinde aşağıdaki belirtiler ortaya çıkabilir:

• Lezyonun zaman içinde büyümesi ya da şekil olarak değişmesi
• Ciltte yeni bir lezyon meydana gelmesi
• Ciltte iyileşmeyen yaraların bulunması
• Lezyonun küçük ve düzensiz kenarlı olması
• Lezyonun kırmızı, beyaz, pembe, mavi veya mavi-siyah görünen kısımlarının bulunması

Lezyon Nasıl Teşhis Edilir?

Deri lezyonlarının teşhisinde lezyonun öyküsünün, ne kadar süredir var olduğunun, herhangi bir belirtiye yol açıp açmadığının, zaman içinde değişip değişmediğinin bilinmesi önemlidir. Başın üst kısmı, yüz, boyun, omuzlar ve kollar özellikle önemlidir. Areola, vulva ve sünnet derisi de yüksek riskli bölgeler arasında bulunur. Çoğu hasta için tam cilt muayenesi ve 10 kat büyütme cihazı ile dermoskopi yapılır. Bazen tanı konusunda netlik olmadığında deri biyopsisi gerekebilir.

Cilt lezyonları hekimin dikkatini farklı şekillerde çekebilir. Hasta lezyondan haberdar olabilir ve bu konuda hekime danışabilir. Hekim başka bir nedenle hastayı muayene ederken lezyonu fark edebilir ya da kontrol muayenesinin bir parçası olarak tüm cilt yüzeyini lezyonlara karşı inceleyebilir. Tam cilt muayenesi özellikle yüksek riskli hastalarda önemlidir. Tedavi edilebildikleri aşamada cilt kanserleri ağrısızdır ve genellikle göze çarpmaz.

Klinik tanı netse ve lezyonun kötü huylu (malign) olduğu düşünülüyorsa, lezyonun eksizyonu gerekir. Hastanın psikolojik olarak kendini etkileyebilecek görsel kaygıları varsa, bu cilt lezyonları eksize edilebilir veya cerrahi olarak çıkarılabilir. Çıkarılan tüm lezyonlara biyopsi yapılarak lezyonun tipi ve nedeni hakkında net bilgi elde edilebilir.

Lezyonların çıkarılması nedeniyle deri üzerinde iz kalabilir. Bu izler, bazı durumlarda kabarık ve düzensiz yaralara neden olabilir. Bir doktor cilt lezyonunu inceledikten sonra başka semptomlar olup olmadığını hastalara sorabilir. Deri örnekleri alabilir, biyopsi yapabilir veya bir laboratuvarda analiz için gönderilecek olan lezyondan sürüntü alabilir.

Lezyon Tedavi Yöntemleri Nelerdir?

Deri lezyonlarının tedavisi altta yatan nedene göre belirlenir. Topikal ilaçlar, iltihabı tedavi etmeye yardımcı olabilir ve ağrıyı, kaşıntıyı veya yanmayı durdurabilir. Enfekte bazı cilt lezyonları, rahatlama için boşaltılabilir. Cilt lezyonları giysilere sürtünürse, kaşıntıyı gidermek için losyon kullanmak gibi önerilen yöntemler de vardır.

Yüz cilt kanseri tedavisi, genel sağlığın yanı sıra kanserin tipine, boyutuna ve konumuna bağlıdır. Deri yüzeyi ile sınırlı olan küçük lezyonlar, genellikle basit bir deri biyopsisi ile çıkarılabilir.

Erken tespit edilen diğer yüzeysel cilt kanserleri, genellikle sıvı nitrojenle dondurularak veya lazer tedavisi ile buharlaştırılarak giderilebilir. Eksizyonel cerrahi veya daha büyük büyümeler için Mohs cerrahisi, çevredeki cilde zarar vermeden kanseri tedavide etkili olabilir.

Cilt lezyonlarını gidermek için çeşitli yöntemler vardır. Bunlar aşağıdaki gibidir:

• Tam eksizyon (eksizyon biyopsisi): Bu teknik, cildin daha derin katmanları için uygundur. Cilt altındaki yağ tabakasına kadar cilt lezyonunun çıkarılmasını içerir. Lezyonu çevreleyen az miktarda normal doku, olası kanser hücrelerinden temizlenmesi için çıkarılır. Bir cilt kanseri ile ilgili bir endişe olduğunda yapılması daha olasıdır.
• Çoğu zaman, dikişlerle kapatmayı kolaylaştırdığından, elips şeklindeki bir alan çıkarılır. Lezyonun tamamının alındığı bu işlemde gerekirse tüm alanı çıkarmak için çok daha derine inilir. Net sınırlar sağlamak için tümörü çevreleyen yaklaşık 3-4 mm veya daha fazla bir kenar da kaldırılabilir.
• Bölge dikişlerle kapatılır. Geniş bir alan çıkarılırsa, çıkarılan derinin yerine bir deri grefti veya normal deriden bir yama kullanılabilir.
• Kısmi çıkarma (tıraş biyopsisi): Bu teknik, derinin üzerinde yükselen veya derinin üst tabakasında yer alan lezyonlarda kullanılabilir. Bölge uyuşturulduktan sonra doktor, derinin en dıştaki katmanlarını çıkarmak için küçük bir bıçak kullanır. Çıkarılan alan lezyonun tamamını veya bir kısmını içerir.
• Bazı uygulamalarda makastan da yararlanılır. Doktor, cilt lezyonunu küçük forsepslerle yakalar ve hafifçe yukarı çeker. Lezyonun etrafını ve altını dikkatlice kesmek için küçük ve kavisli bir makas; lezyonun kalan kısımlarını kesmek için bir küret (deriyi temizlemek veya kazımak için kullanılan bir alet) kullanılır.
• Bu işlemlerde nadiren dikişe ihtiyaç duyulur. İşlem sonunda kanamayı durdurmak için bölgeye ilaç sürülür ya da bölgedeki kan damarlarını kapatmak için dağlama yöntemi uygulanır.
• Lazer tedavisi: Lazer, çok küçük bir alana odaklanabilen ve çok özel hücre türlerini tedavi edebilen bir ışık huzmesidir. Tedavi edilen bölgedeki hücreleri yok olana kadar ısıtır. Birkaç lazer türü ve her lazerin kendine özgü kullanım şekli vardır. Siğiller, benler, güneş lekeleri ve derideki küçük kan damarlarının tedavisi için kullanılabilir.
• Küretaj: Bu prosedür, bir cilt lezyonunun kazınmasını veya çıkarılmasını içerir. Elektrodesikasyon adı verilen yüksek frekanslı elektrik akımı kullanılır. Tam eksizyon gerektirmeyen yüzeysel lezyonlar için uygun bir yöntemdir.
• Kriyoterapi: Bir tür dondurma işlemi olan kriyoterapi ile lezyon dokusu yok edilebilir. Genellikle egzama izlerini ve siğilleri yok etmek amacıyla tercih edilir. Çoğunlukla birkaç dakika süren işlemde sıvı nitrojen kullanılır. Sıvı nitrojenin sprey gibi farklı formları doktor tarafından tercih edilebilir.
• İşlem, hastaların rahatsız hissetmesine neden olabileceği için uygulama yapılacak bölge önceden uyuşturulabilir. Uygulamanın ardından bölgede kabarcıklar oluşabilir ya da deri soyulabilir.
• Mohs yöntemi: Mohs ameliyatı, belirli cilt kanserlerini tedavi etmenin ve iyileştirmenin bir yoludur. Cilt kanserinin çevresindeki sağlıklı cilde daha az zarar verilmesini sağlayan koruyucu bir tekniktir. Yalnızca Mohs prosedüründe eğitim almış cerrahlar bu ameliyatı yapabilir.
• Lezyonlar ciltten kesilebilir, dondurulabilir veya ısı, lazer, ışık tedavisi kullanılarak çıkarılabilir. Kanser öncesi olabilecek şüpheli benler veya lezyonlar cerrahi olarak çıkarılmalıdır. Bir hastanın cerrahi bir prosedürü varsa, yaranın iyileşmesi üç haftayı bulabilir. Lezyonun kabuk bağlaması ve kriyoterapiden sonra çıkması birkaç hafta alır.

İyi huylu (kanserli olmayan) cilt lezyonları retinoidler, kortikosteroidler veya antimikrobiyal ajanlar gibi ilaçlarla tedavi edilebilir. Bazı iyi huylu cilt lezyonları kanserli görünebilir ve bu nedenle lezyonun kanserli olup olmadığını anlamanın tek yolu onu çıkarmak ve incelemektir.

Ameliyat bir seçenek olmadığında, radyasyon tedavisi önerilebilir. Kemoterapi, doğrudan cilde uygulanan kanser öldürücü ilaçlar içeren kremlerin veya losyonların kullanılmasını içerir. Bu tedavi özellikle derinin üst tabakasında sınırlı olan kanserlerde etkilidir. Vücudun diğer bölgelerine yayılmış kanserler için sistemik kemoterapi uygulanabilir.