Hayıt tohumu nedir? Hayıt tohumu ne işe yarıyor?

Hayıt tohumu, kadın sağlığına yönelik çeşitli rahatsızlıkların tedavisinde kullanılır. Özellikle adet öncesi sendrom (PMS) ve onun daha şiddetli bir formu olan adet öncesi disforik bozukluk (PMDD) gibi durumlarla ilişkili semptomların hafifletilmesinde etkilidir. Ayrıca menopoz döneminde ortaya çıkan ateş basmaları, gece terlemeleri, uyku bozuklukları, depresyon ve anksiyete gibi belirtilerin yönetiminde de destekleyici bir rol oynayabilir. Bununla birlikte, hayıt tohumunun bazı durumlarda kısırlık tedavisine katkıda bulunabileceğine dair bulgular da mevcuttur.

Hayıt tohumu nedir?

Vitex ( Vitex agnus-castus), hayıt tohumu, iffet ağacı veya iffet meyvesi olarak da bilinen, Akdeniz'de bulunan bir çalıdır. Adet öncesi sendromu, menopoz ve polikistik over sendromu semptomlarını hafifletmeye ve doğurganlığı artırmaya yardımcı olmak için takviye olarak kullanılır.

Hayıt tohumu ne işe yarıyor?

Vitex agnus-castus, başta PMS, menopoz belirtileri ve doğurganlık sorunları olmak üzere çeşitli rahatsızlıkları tedavi etmek amacıyla yaygın biçimde kullanılan bir bitkidir. Ayrıca hayıt tohumunun diğer faydaları şöyledir:

Baş ağrısını azaltma

Migren eğilimli kadınlarda hayıt tohumu kullanımı, adet döngüsündeki baş ağrılarının yüzde 66 oranında azalmasını sağlamıştır.

Antibakteriyel ve antifungal etki

Laboratuvar çalışmalarında hayıt tohumundan elde edilen uçucu yağların, zararlı bakteri ve mantarlarla savaşabildiği görülmüştür. Ancak bu yağlar ağız yoluyla alınmamalıdır.

İltihap azaltma

Araştırmalar hayıt tohumunun iltihap önleyici özellikler taşıdığını göstermektedir. Ancak etkisi aspirinden güçlü değildir.

Kemik iyileşmesi

Kemik kırığı olan kadınlara hayıt tohumu ve magnezyum birlikte verildiğinde, kemik iyileşmesini gösteren bazı biyolojik işaretlerde artış gözlenmiştir.

Böcek ısırıklarını önlemeye yardımcı olabilir

Hayıt tohumu, bazı böcek türlerine karşı koruma sağlayabilir. Araştırmalar, hayıt tohumunun bit yumurtalarını öldürebileceğini ve yetişkin bitlerin çoğalmasını engelleyebileceğini göstermektedir.

Hayıt tohumunun kadınlara faydaları nelerdir?

Hayıt tohumu, özellikle kadınların üreme sistemiyle ilgili bazı rahatsızlıkları iyileştirme potansiyeliyle bilinmektedir. PMS (adet öncesi sendromu) belirtilerini hafifletir. Hayıt tohumunun en çok araştırılan özelliklerinden biri, adet öncesi sendromu (PMS) belirtilerini azaltma etkisidir.

Hormonları dengeler

Araştırmalar, hayıt tohumunun prolaktin hormonunu azaltarak östrojen ve progesteron gibi diğer hormonların dengelenmesine yardımcı olduğunu göstermektedir. Bu da PMS belirtilerinin azalmasını sağlar.

Göğüs ağrısını azaltır

Hayıt tohumu ayrıca, adetle ilişkili bir göğüs ağrısı türü olan döngüsel mastaljiyi de azaltabilir. Araştırmalar, yaygın ilaçlar kadar etkili olabileceğini ama daha az yan etkiye neden olduğunu göstermektedir.

Menopoz belirtilerini azaltabilir

Hayıt tohumunun hormon dengeleyici etkileri, menopoz belirtilerini hafifletmeye de yardımcı olabilir.

Doğurganlığı artırabilir

Hayıt tohumu, prolaktin seviyeleri üzerindeki etkisi sayesinde kadın doğurganlığını artırabilir.

Hayıt tohumu nasıl kullanılır?

Geleneksel olarak çay formunda tüketilen bitki, günümüzde sıklıkla kapsül veya özüt halinde, bazen de başka bitkisel desteklerle birlikte alınmaktadır. Hayıt tohumu küçük siyah tohumlar halinde bulunur. Hayıt tohumunu su ya da yoğurt yardımı ile tüketebilirsiniz. Tohum olarak tüketmek istemeyenler ise toz haline getirebilir. Ayrıca hayıt tohumundan çay yaparak da içebilirsiniz. Hayıt tohumu yemeklerde baharat olarak da kullanılabilir.

Hayıt tohumu zayıflatır mı?

Hayıt tohumu direkt kilo vermeye yardımcı olan bir bitki değildir. Ancak metabolizmayı hızlandırarak yağ yakımını artırır böylece kilo vermeye katkıda bulunur. Hormonal dengeyi düzenler, ödemi ve stresi azaltarak kilo vermeyi destekler. Fakat hayıt tohumunun kilo verdirdiğine dair bilimsel bir kanıt yoktur.

Hayıt tohumu günde kaç kez içilmeli?

Hayıt tohumu kullanırken uygun miktar, kişinin yaşına, tıbbi durumlarına ve kullanılan özel formülasyona (ekstrakt) bağlıdır. Bu nedenle kullanmadan önce bir uzmana danışmak gerekmektedir.

Hayıt tohumunu kimler kullanamaz?

Hayıt tohumu kullanımı bazı bireyler için uygun olmayabilir. Özellikle çocuklar ile hamilelik veya emzirme dönemindeki kişiler bu bitkisel takviyeyi kullanmadan önce mutlaka bir sağlık uzmanına danışmalıdır. Ayrıca hormonlara duyarlı sağlık sorunları olan bireyler - örneğin endometriozis, rahim miyomları ya da meme, yumurtalık ve prostat gibi hormonla ilişkili kanser türlerine sahip kişiler - hayıt tohumu kullanımı konusunda dikkatli olmalıdır. Parkinson hastalığı, şizofreni veya dopamin düzeylerinin hassas olduğu başka nörolojik rahatsızlıklara sahip bireylerin de bu bitkiyi kullanmadan önce hekim görüşü almaları önemlidir.

Hamile kalmak için hayıt tohumu kullanılır mı?

Vitex (Hayıt), binlerce dünyanın farklı bölgelerinde doğal bir doğurganlık destekleyicisi olarak kullanılmıştır.  Bazı kadınlarda, hamile kalmayı zorlaştıran ve adet döngüsünün ikinci yarısının (luteal faz) normalden kısa sürdüğü bir durum olan luteal faz defekti görülebilir. Bu durum genellikle yüksek prolaktin ve düşük progesteron seviyeleriyle ilişkilendirilir.

Hayıt tohumu, prolaktin düzeylerini dengelemeye ve östrojen ile progesteron arasındaki hormonal dengeyi desteklemeye yardımcı olabilir. Böylece daha düzenli bir adet döngüsüne katkı sağlayabilir.

Araştırmalar, hayıt tohumunun optimal progesteron düzeylerini desteklemede etkili olabileceğini göstermektedir. Düşük progesteron seviyeleri, kısırlık ve düşük riskiyle bağlantılıdır.

Gebe kalma sürecinde hayıt tohumu kullanımı genellikle güvenli kabul edilmektedir. Ancak hamilelik oluştuktan sonra kullanımıyla ilgili yeterli bilimsel veri bulunmamaktadır. Bu nedenle bazı sağlık uzmanları, gebelik testinin pozitif çıkmasının ardından Vitex kullanımını kademeli olarak sonlandırmayı tercih etmektedir.

Polikistik over için hayıt tohumu kullanılır mı?

Araştırmalar hayıt tohumunun Polikistik Over Sendromu (PKOS)'nun iyileşmesine yardımcı olduğunu göstermektedir.

Adet olmak için hayıt tohumu kullanılır mı?

Hayıt tohumunun hipotiroidizm ve prolaktinoma gibi durumlarda yükselen prolaktin seviyelerini etkili bir şekilde düşürdüğü gösterilmiştir. Prolaktin yüksekliği, amenore (adet gecikmesi) gibi sorunlara yol açabilir.

Hormonal dengenin sağlanmasında önemli rol oynayan hayıt tohumu, özellikle östrojen baskınlığı durumlarında progesteron seviyelerini artırmaya yardımcı olabilir. Östrojen baskınlığı, vücuttaki östrojen miktarına karşılık yeterli progesteronun olmaması durumudur. Progesteron, östrojenin olumsuz etkilerini dengeleyerek hormonal uyumu destekler.

Düzensiz veya sık adet gören kadınlarda hayıt tohumu kullanımı, progesteron seviyelerinin iyileşmesini sağlayarak daha düzenli ve öngörülebilir adet döngülerinin oluşmasına katkıda bulunabilir.

Ayrıca hayıt tohumu, anne sütü üretiminden sorumlu olan prolaktin hormonunu düzenleyebilir. Yüksek prolaktin seviyeleri ise düzensiz adet, adet görmeme, premenstrüel sendrom (PMS) ve diğer hormonal sorunlara neden olabilir.