Nefrektomi, böbreğin bir kısmının ya da tamamının cerrahi olarak çıkarılması işlemine verilen isimdir. Bu operasyon genellikle böbrek kanseri, ileri derecede hasar görmüş böbrek dokusu, kontrol edilemeyen böbrek taşları, tekrarlayan enfeksiyonlar veya başka organlara zarar verebilecek kitlelerin varlığında uygulanır. Nefrektomi ameliyatı, açık cerrahi ya da laparoskopik (kapalı) yöntemle yapılabilir. Modern tıpta laparoskopik yöntemler daha az kesi ve daha hızlı iyileşme süresi sunduğu için yaygın olarak tercih edilmektedir. Ameliyatın ne zaman yapılacağına karar verirken böbreğin işlevini kaybetmiş olması, hastanın yaşam kalitesini olumsuz etkilemesi veya kanser gibi hayati risk taşıyan bir durumun bulunması göz önünde bulundurulur. Dolayısıyla nefrektomi hem yaşam kurtarıcı hem de ciddi komplikasyonların önüne geçmek için uygulanan önemli bir cerrahi girişimdir.
Nefrektomi ameliyatı nedir?
Nefrektomi, böbreğin tamamının veya yalnızca bir kısmının çıkarılması işlemidir. Eğer tüm böbrek alınırsa bu “radikal nefrektomi” olarak adlandırılır, sadece hastalıklı kısım çıkarıldığında ise “parsiyel nefrektomi” denir. Radikal nefrektomi genellikle böbrek kanseri gibi ciddi durumlarda tercih edilirken, parsiyel nefrektomi böbrek fonksiyonunu mümkün olduğunca korumak amacıyla uygulanır. Ameliyat, genel anestezi altında gerçekleştirilir ve cerrahın tercihine bağlı olarak açık ya da kapalı yöntemle yapılabilir. Günümüzde robotik cerrahi de giderek yaygınlaşmaktadır.
Nefrektomi riskli mi?
Nefrektomi ameliyatı, ciddi bir cerrahi girişim olduğu için bazı riskler taşır. Ameliyat sırasında kanama, anesteziye bağlı komplikasyonlar ve çevredeki organlara zarar verme ihtimali söz konusu olabilir. Ameliyat sonrası dönemde ise enfeksiyon, idrar yollarında sorunlar, kan pıhtısı oluşumu veya kalan böbrekte aşırı yüklenmeye bağlı fonksiyon bozukluğu gelişebilir. Bununla birlikte, modern cerrahi teknikler ve yoğun bakım imkanlarının gelişmesi sayesinde riskler büyük oranda kontrol altına alınmıştır. Özellikle tek böbrekle yaşamaya devam eden kişilerde, ilerleyen dönemde yüksek tansiyon ve böbrek fonksiyonlarında düşüş gibi sorunların ortaya çıkabileceği unutulmamalıdır. Bu nedenle nefrektomi sonrası düzenli takip ve sağlıklı yaşam tarzı alışkanlıkları büyük önem taşır.
Nefrektomi ne zaman yapılır?
Nefrektomi ameliyatı, böbreğin artık görevini yerine getiremediği veya vücuda zarar verdiği durumlarda yapılır. Böbrek kanseri en sık görülen nedenlerden biridir. Bunun dışında tekrarlayan ve tedaviye yanıt vermeyen böbrek enfeksiyonları, idrar akışını engelleyen büyük taşlar, doğumsal bozukluklar veya böbreğin ciddi yaralanmalar sonucu işlevini kaybetmesi de ameliyatın yapılma nedenleri arasındadır. Ayrıca bazı hastalarda böbreğin aşırı derecede büyüyerek diğer organlara baskı yapması da cerrahi müdahaleyi zorunlu kılabilir. Hangi durumda ameliyat yapılacağına genellikle nefroloji ve üroloji uzmanlarının birlikte değerlendirmesi sonucunda karar verilir.
Nefrektominin endikasyonları nelerdir?
Nefrektomi için endikasyonlar, yani ameliyatı gerekli kılan tıbbi nedenler oldukça çeşitlidir. En önemli endikasyonlardan biri böbrek tümörüdür. Özellikle kötü huylu tümörlerde tüm böbreğin alınması gerekebilir. Bunun dışında hidronefroz adı verilen idrarın böbrekte birikmesiyle oluşan ileri derecedeki şişlikler, taşların böbreğe geri dönüşsüz zarar verdiği durumlar ve kronik enfeksiyonlar da ameliyatı gerektirebilir. Böbrek travmaları sonucunda kontrol edilemeyen kanamalar da acil nefrektomi endikasyonu olabilir. Nadiren de olsa organ nakilleri için donörlerden böbrek alınması da bir nefrektomi işlemidir. Tüm bu nedenler, ameliyatın yalnızca ciddi ve tedavi edilemeyen durumlarda tercih edildiğini göstermektedir.
Nefrektomi ameliyatı ne kadar sürer?
Nefrektomi ameliyatının süresi, uygulanacak yönteme ve hastanın sağlık durumuna bağlı olarak değişiklik gösterir. Açık cerrahi yöntemle yapılan nefrektomi genellikle 2 ila 4 saat arasında sürerken, laparoskopik veya robotik yöntemlerde süre biraz daha uzun olabilir çünkü daha ince işlemler yapılır. Ancak kapalı yöntemler sonrası iyileşme süresi çok daha kısadır. Ameliyatın süresini etkileyen faktörler arasında tümörün büyüklüğü, çevre dokulara yayılım olup olmaması, hastanın daha önce geçirdiği operasyonlar ve eşlik eden sağlık sorunları sayılabilir.
Nefrektomi ameliyatı sonrası beslenme nasıl olmalı?
Nefrektomi sonrasında beslenme, kalan böbreğin sağlığını korumak açısından çok önemlidir. Ameliyat sonrası erken dönemde hafif ve sıvı gıdalar tercih edilir, sindirimi zor yiyeceklerden kaçınılır. İyileşme sürecinden sonra ise protein, tuz ve fosfor tüketimine dikkat edilmesi gerekir. Yüksek proteinli diyetler tek böbreğe fazla yük bindirebilir, bu nedenle dengeli protein alımı tercih edilmelidir. Tuz tüketiminin kısıtlanması ise böbreğin daha rahat çalışmasını sağlar ve hipertansiyon riskini azaltır. Potasyum açısından zengin gıdalar kontrollü tüketilmeli, özellikle muz, portakal ve patates gibi yiyecekler doktor önerisiyle sınırlanmalıdır. Bol su içmek böbreğin fonksiyonunu destekler ancak sıvı tüketimi de doktorun belirlediği ölçüde olmalıdır.
Nefrektomi ameliyatı sonrası bakım nasıl olmalı?
Ameliyat sonrası bakım, hastanın iyileşme sürecini doğrudan etkiler. İlk günlerde istirahat ve cerrahi bölgenin hijyeni çok önemlidir. Ameliyat yarası düzenli olarak kontrol edilmeli ve enfeksiyon bulguları gözlemlenmelidir. Hastanın ağır fiziksel aktivitelerden kaçınması, doktorun önerdiği ilaçları düzenli kullanması gerekir. Tek böbrekle yaşamaya devam edileceği için kan basıncı düzenli ölçülmeli, böbrek fonksiyon testleri takip edilmelidir. Uzun vadede sağlıklı beslenme, düzenli egzersiz, sigara ve alkolden uzak durmak böbrek sağlığı için kritik öneme sahiptir. Doktor kontrollerine düzenli gidilmesi, olası komplikasyonların erken fark edilmesine yardımcı olur.
