Çomak Parmak

Çomak parmak, parmakların ve tırnakların şeklindeki belirli değişikliklerle karakterizedir. Bağ dokusunun çoğalması ve ödem, cilt ve tırnak plağı arasındaki normal açının kaybolmasına ve tırnak tabanının aşırı süngerimsi olmasına neden olur. Özellikle kalp veya akciğer sorunları gibi rahatsızlıkları olan kişilerde bu değişiklikler görülebilir.

Çomak Parmak Nedir?

Çomak parmak; parmak kemiklerinin yumuşak dokusunun, tırnak ve tırnak yatağı arasındaki normal açının kaybıyla birlikte düzgün bir şekilde şişmesi anlamına gelir. Çoğunlukla her iki eldeki parmakların üst kısmını etkiler. Bazen ayak parmaklarında da görülebilir. Genellikle çift taraflı olsa da tek taraflı da olabilir. Altta yatan kemikte herhangi bir değişiklik yoktur. Tırnak tabanı, sonunda dışbükey hale gelir ve tırnağın yarısına kadar uzanır.

Hastalık, ilk kez M.Ö. 400 yılında Hipokrat tarafından bir ampiyem hastasında tanımlanmış ve altta yatan pulmoner, kardiyovasküler, neoplastik, enfeksiyöz, hepatobiliyer, mediastinal, endokrin ve gastrointestinal hastalıklarıyla ilişkilendirilmiştir. Bu nedenle “Hipokrat parmaklar” adıyla da bilinir. Bununla birlikte, altta yatan belirgin bir hastalık olmaksızın, idiyopatik bir formda veya baskın bir özellik olarak da ortaya çıkabilir.

Çomak parmağın kendisi zararlı değildir ancak kalp sorunları ve akciğer kanseri gibi altta yatan bir durumun göstergesi olabilir.

Çomak Parmak Neden Olur?

Çomak parmağın interstisyel sıvı hacmindeki değişikliklerden ve bölgeye artan kan akışından kaynaklandığı düşünülmektedir ancak hastalığın kesin patofizyolojisi bilinmemektedir.

Çomak parmak, özellikle akciğerler veya kalp olmak üzere altta yatan hastalıkların bir işareti olabilir. Buna akciğer kanseri ve mezotelyoma gibi kanserler dahildir. Akciğer kanseri hastalarında en sık görülen paraneoplastik bulgu olan çomak parmak, tümörlerin salgıladığı hormonlar veya sitokinler veya kanser hücrelerine karşı savaşan bağışıklık hücreleri tarafından da oluşturulabilir.

Bununla birlikte tiroit sorunları veya ülseratif kolit ve Crohn hastalığı gibi başka rahatsızlıkları olan bazı kişilerde de görülebilir. Genellikle belirli kardiyopulmoner ve gastrointestinal bozukluklarla ilişkilidir ancak doğuştan (konjenital) olabilir veya genetik nedenlerle de ortaya çıkabilir.

Çomak parmakta akciğer hastalıklarının iyi analiz edilmesi gerekir. Akciğerler iyi çalışmadığında, vücut yeterli oksijeni alamaz. Bu nedenle gövdeden en uzaktaki bölgeler, el ve ayak parmaklarına oksijen gitmeyebilir. El ve ayak parmaklarındaki bu oksijen eksikliği, tırnaklarda ve tırnak yataklarında değişikliklere neden olur.

Kistik fibrozlu bebekler ve çocuklar, akciğer fonksiyonları ciddi şekilde sınırlanmadıkça genellikle çomak parmak geliştirmez. Gençlerde ve erişkinlerde alevlenme sırasında veya akciğer fonksiyonu düştüğünde daha sık ortaya çıkma eğilimindedir. Kistik fibrozda sık görülen pankreatik sorunların neden olduğu karaciğer hastalığı ve malabsorpsiyon da çomak parmak oluşumuna neden olabilir.

Çomak parmak, aşağıdaki hastalıklarla ilişkili olabilir:

Kardiyovasküler Hastalıklar

• Uzun süreli siyanotik konjenital kalp hastalığı
• Bakteriyel endokardit
• Atriyal miksoma
• Büyük damarların transpozisyonu

Akciğer Hastalıkları

• Akciğer kanseri (genellikle küçük hücreli olmayan karsinom)
• Sarkoidoz
• Tüberküloz
• Lipoid pnömoni
• Kistik fibrozis
• Ampiyem
• Bronşektazi
• Kriptojenik fibrozan alveolitis
• Plevral mezotelyoma
• İnterstisyel akciğer hastalığı
• Pulmoner arter sarkomu
• İdiyopatik pulmoner fibröz
• Akciğer kanseri metastazları
• Akciğer apsesi

Gastrointestinal Hastalıklar

• Karaciğer sirozu
• İnflamatuar bağırsak hastalığı (Crohn hastalığı ve ülseratif kolit)
• Primer biliyer siroz
• Akalazya
• Çölyak hastalığı
• Yemek borusunun peptik ülserasyonu
• Gastrointestinal lenfoma
• Karaciğer kanseri

Cilt Hastalıkları

• Bureau-Barrière-Thomas sendromu
• Fischer sendromu
• Palmoplantar keratoderma

Diğer Hastalıklar

• Tiroit kanseri
• Tiroit akropakisi
• Timüs kanseri
• Akromegali
• Hodgkin hastalığı
• Genetik faktörler
• Gebelik
• Graves hastalığı
• Dizanteri
• Yaygın kronik miyeloid lösemi

Çomak Parmak Belirtileri Nelerdir?

Hastaların büyük çoğunluğu, çomak parmağa sahip olduğundan habersizdir. Hasta, dikkatini çekene kadar parmak uçlarının veya ayak parmaklarının kademeli olarak büyüdüğünün farkında olmayabilir. Genel görünüm şu şekildedir:

• Şişkin parmak uçları
• Aşağı doğru kıvrılan tırnaklar
• Sıcak ve kırmızı parmak uçları
• Yumuşak tırnak yatakları

Belirtiler, aşamalar halinde daha belirgin hale gelir:

• Tırnak tabanında yumuşama ve tırnak çevresindeki deride kızarıklık (eritem) oluşmaya başlar.
• Tırnak yatağı ile tırnak kıvrımı (kütikülün hemen altındaki deri) arasındaki açı artar. Bu da tırnağın normalden daha fazla kıvrılmasına neden olur.
• Tırnak ve tırnak çevresindeki deri parlak görünür. Ayrıca tırnak boyunca çıkıntılar meydana gelir.
• Parmakların uçları daha büyük ve küt bir görünüm alır.

Distal parmağın profiline bakıldığında, proksimal tırnak kıvrımı ile tırnak plağının yaptığı açı (Lovibond açısı) tipik olarak 160°'den küçüktür veya buna eşittir. Çomak parmakta ise açı düzleşir ve değişimin şiddeti artar. Açı 180°'den büyükse kesin olarak çomak parmak tanısı konabilir. 160°-180° arasındaki bir açı ise çomak parmağın erken aşamalarına işaret eder.

Ayak parmaklarının çomaklaşmasını fark etmek daha zordur çünkü ayak parmaklarının uçları normal olarak biraz şişkin görünebilir. Gerçek çomak parmak genellikle ayak başparmağında fark edilmesi en kolay olanıdır.

Hastalığın ilerleyen aşamalarında parmak eklemlerinde, el ve ayak bileklerinde fazladan kemik alanları oluşabilir. Bazen artrit ile karıştırılan bu durum, kemik iltihabı ve eklem büyümesi ile karakterize olan hipertrofik pulmoner osteoartropati (HPOA) hastalığının belirtisi olabilir.

Çomak parmakların gelişmesi genellikle yıllar alır ancak akciğer apsesi gibi belirli durumlarda daha hızlı olabilir. Pulmoner hipertrofik osteoartropati gibi altta yatan durumlarla ilişkili olmadığı sürece ağrısızdır.

Çomak Parmak Nasıl Teşhis Edilir?

Çomak parmak, tipik olarak altta yatan patolojik bir süreçle ilişkili olduğu için klinik olarak birincil tıbbi bozuklukların araştırılması gerekir. Genellikle önce başparmak ve işaret parmağında gelişir ve daha sonra diğer parmaklarda ortaya çıkar. Muayene eden kişi elleri ve ayakları dikkatli bir şekilde gözlemlemiyorsa, hastalığın teşhisi zor olabilir.

Çomak parmak olan hastalarda tırnak daha serbest hareket eder. Uzman doktor, tırnak plağına doğru bastırdığında süngerimsi bir doku hissedebilir. Süngerimsi yapı, tırnak ve falanks arasındaki artmış fibrovasküler dokudan kaynaklanır. Tırnak tabanındaki cilt pürüzsüz ve parlak olabilir.

Schamroth pencere testi, çomak parmak teşhisinde kullanılan basit yöntemlerden biridir. Karşılıklı iki parmak sırt sırta birbirine karşı tutulduğunda, normal olarak tırnak yatakları ve tırnaklar arasında elmas şeklinde bir boşluk görünmelidir. Çomak parmağa sahip olanlarda ise bu boşluk yoktur.

Çomak parmağa aşağıdaki rahatsızlıkların eşlik etmesi durumunda ise acil göğüs röntgeni istenebilir:

• Öksürük
• Tükenmişlik
• Nefes darlığı
• Göğüs ağrısı
• Kilo kaybı
• İştah kaybı

Bazı durumlarda kemik kaybını değerlendirmek için teknesyum-99m taraması, termografi ve pozitron emisyon tomografisi (PET) taraması da yapılır. Altta yatan birincil nedenin teşhis edilmesi diğer alanların BT ve MR ile taranması gerekebilir.

Çomak Parmak Tedavi Yöntemleri Nelerdir?

Çomak parmak için özel bir tedavi yoktur. Altta yatan patolojik durumun tedavisi ile semptomlar azaltılabilir veya erken tedavi ile potansiyel olarak tersine çevrilebilir. Artan kolajen birikimi de dahil olmak üzere önemli kronik doku değişiklikleri meydana geldiğinde, geri dönüş olası değildir. Ağrı gibi ilgili sorunların tedavisi ise semptomatiktir.

Tedavide öncelik, genellikle akciğer ve pankreas fonksiyonlarının değerlendirilmesini içerir. Akciğer fonksiyonu düzeldiğinde çomak parmak tersine çevrilebilir. Akciğer naklinden sonra kistik fibrozlu hastalarda çomak parmağın iyileştiğine dair kanıtlar da bulunmaktadır.

Çomak Parmak Komplikasyonları Nelerdir?

Çomak parmak, siyanoza neden olan ciddi hastalıklardan kaynaklanabileceğinden tedavi edilmemesi durumunda ciddi komplikasyonlara ve kalıcı hasarlara neden olabilir. Çomak parmağa neden olan hastalık teşhis edildikten sonra, komplikasyon riskini azaltmak için uygun tedavi planlanabilir. Aksi takdirde aşağıdaki problemler ortaya çıkabilir:

• Uzun süreli fiziksel engellilik
• Solunum yetmezliği
• Kalp yetmezliği
• Kanserin yayılması
• Organ yetmezliği veya işlev bozukluğu
• Enfeksiyonun yayılması