Aşırı Saç Dökülmesi

Saçın büyüme döngüsü çeşitli hastalıklar, ilaç kullanımı gibi nedenlerle bozulabilir. Bu durumda normalden fazla saç dökülmesi görülebilir. Çoğunlukla altta yatan nedenin tedavi edilmesi ile saç dökülmesinin önüne geçilebilir. Geri döndürülemez saç kayıpları içinse cerrahi, tedavi planının bir parçası olabilir.

Aşırı Saç Dökülmesi Nedir?

Cilt ve tırnaklar gibi saçlar da hassas bir büyüme ve dinlenme döngüsünden geçer. Bu döngünün üç aşaması şu şekildedir:

• Saçın sürekli olarak uzadığı ilk aşama, anajen faz (büyüme fazı) olarak adlandırılır ve tüm sürecin büyük bir bölümünü oluşturur. Saç, bu dönemde ayda ortalama 1-2 cm uzar. Bu süreç 2-5 yıl arası boyunca devam eder.
• Katajen faz (geçiş fazı) olarak da bilinen ikinci aşamada saçın büyümesi durur. Bu dönem yaklaşık 2-3 hafta boyunca sürer.
• Üçüncü aşama olan telojen faz (dinlenme fazı), saçın dinlenme aşamasını ifade eder ve yaklaşık 1-4 ay sürer.

Normal döngünün tamamlandığı 3. aşamadan sonra hem yeni saçların çıkması hem de dökülmenin gerçekleşmesi gerekir. Herhangi bir saç teli kaybedildiği zaman, aynı folikülden yerine yeni bir tel gelir. Bir gün içinde ortalama 100 adet saç teli dökülür. Bu döngünün bir aşamasında dahi bozulma olursa, saç dökülmesi çok daha fazla olabilir.

Aşırı Saç Dökülmesi Neden Olur?

Aşırı saç dökülmesinin olası nedenleri aşağıdaki gibidir:

Alopesi Areata

Alopesi areata yaygın bilinen adıyla saçkıran, her yaşta görülebilen bir alopesi (saç dökülmesi) şeklidir. Saçın bir kısmının veya tamamının dökülmesine neden olabilir. Sıklıkla kafa derisinde görülen oval veya yuvarlak kel bölgeler ile aniden başlar. Saçlı derinin diğer bölgeleri de tutulabilir. Yavaş yavaş, etkilenen cilt pürüzsüz hale gelir. Mevcut saçsız bölgeler birleşerek daha büyük kel alanlar açabilir. Saç, eski tüysüz alanlarda yeniden büyüyebilir.

Otoimmün bir hastalık olan alopesi areata’nın bilinen bir nedeni yoktur. Bu, bağışıklık sisteminin yanlışlıkla vücudun bir kısmına saldırdığı anlamına gelir. Genetik faktörlerden kaynaklanabileceği gibi fiziksel veya psikolojik bir faktör nedeniyle tetiklenebilir. Bazı durumlarda kalıcı olabilir.

Yetişkinleri ve çocukları etkileyebilen alopesi areata nedeniyle saç dökülmesi aniden gelişebilir. Süreç ağrılı olmasa da kafa derisindeki saçlar parçalar halinde dökülmeye başlar. Saçlarla birlikte kirpik ve kaşlarda da dökülme görülebilir.

Telojen Saç Dökülmesi

Telojen saç dökülmesi (telogen effluvium), tetikleyici bir olaydan yaklaşık 3 ay sonra ortaya çıkan ve genellikle kendi kendini sınırlayan, ortalama 6 ay süren, kafa derisinde iz bırakmayan saç dökülmesi olarak tanımlanır. Bu saç bozukluğu, akut bir geçişten kaynaklanır. Anajen fazdaki çok sayıda saç telinin telojen fazdaki saçlara dönüşmesi sonucunda, anajen ve telojen fazdaki kılların normal oranı değişir.

Kronik telojen saç dökülmesi ise bu rahatsızlık ile aynı belirtileri gösterir ancak saçların dökülmesi çok daha uzun sürer. Telojen saç dökülmesi geçicidir; altı ay kadar sürer ve saçlar kendi kendine uzar. Kronik hale geldiğinde ise altı aydan uzun sürer. Kafa derisinde saçların inceldiği gözlemlenebilir ancak folikül kaybı yoktur.

Anajen Saç Dökülmesi

Anajen saç dökülmesi (anagen effluvium), saç büyüme aşamasındayken ortaya çıkar. Bazı çevresel tetikleyiciler, saç hücrelerinin bölünmeyi durdurmasına neden olur ve anahtar enzimlerin saç büyümesi için keratinizasyon sürecine yardımcı olan önemli steroidlere dönüşmesini engeller. Bu, saç tellerinin zayıflamasına ve çok kolay kırılmasına ve kafa derisinde kelliğe yol açan boş bölgelere neden olur.

Saç dökülmesi, çeşitli faktörlere maruz kalındıktan birkaç gün veya birkaç hafta sonra katlanarak artabilir. Dökülme ile birlikte kırılma da fazladır. Herhangi bir zamanda saçın büyük çoğunluğu anajen fazda bulunduğu için büyük miktarda saç çok hızlı bir şekilde kaybedilir. Kemoterapi ilaçları, doğum kontrol hapları gibi bazı ilaçlar, demir eksikliği veya seboreik dermatit gibi bazı cilt hastalıkları anajen saç dökülmesine neden olabilir.

Trikotillomani (Saç Yolma Hastalığı)

Trikotillomani (TTM) veya saç yolma hastalığı, kişinin kendi saçını yolmak için karşı konulamaz bir dürtü hissettiği tekrarlayan bir davranıştır. Bireylerin fiziksel görünümlerine kompülsif olarak zarar verdiği, vücut odaklı tekrarlayan bozukluklar olarak bilinen bir grup bozukluk arasında yer alır. Bireyler; kafa derisi, kaş, kirpik ve vücudun diğer bölgelerindeki kılları yolabilir ve zamanla bu durum kelliğe ve saçların incelmesine yol açabilir.

Rahatsızlığın nedeni şu anda bilinmese de genetik ve çevresel faktörlerin bir kombinasyonunun sonucu olabileceği düşünülmektedir. Risk faktörleri; ailede trikotillomani öyküsünü ve stresi içerebilir. Obsesif kompulsif bozukluk (OKB), anksiyete ve depresyon gibi diğer durumlarla da ilişkili olabilir.

Seboreik Dermatit

Egzama olarak da bilinen seboreik dermatit, kafa derisi ve yüz gibi vücudun yağlı bölgelerinde pullu bir kızarıklığa neden olan bir cilt hastalığıdır. Döküntü, ciltte birçok farklı şekilde ortaya çıkabilir ve bazen başka cilt hastalıkları ile karıştırılabilir.

Seboreik dermatit doğrudan saç dökülmesine neden olmaz. Saç dökülmesinin nedeni genellikle pullu olduğunda kafa derisinin kaşınmasıdır. Kafa derisinin iltihaplanması, saç köklerinin yeni saçları çıkışının fiziksel olarak engellemesine neden olabilir. Bu, incelmeye, yamalı saç dökülmesine (alopesi areata) veya geçici saç kaybına (telojen) neden olabilir.

Travmatik Saç Dökülmesi

Travmatik alopesi; mekanik sürtünme, basınç veya fiziksel travmaya bağlı kafa derisi yaralanmalarından kaynaklanır ve çoğunlukla kafanın iki yanında görülür. Genellikle saçları düzleştirme ya da kıvırma gibi işlemlerden sonra meydana gelir. Sıkı at kuyrukları ve örgüden kaynaklanan stres, çekme yaralanmasının yanı sıra saçın aşırı ısınmasının bir sonucu olarak görülebilir. Güçlü kimyasal ağartıcılar ve şekillendirme ürünleri de saç derisini tahriş ederek daha fazla saç dökülmesine neden olabilir.

Kanser Tedavisi

Bazı kanser tedavileri saç dökülmesine neden olabilir. Bunun nedeni, kanser hücrelerine etki eden herhangi bir tedavinin, saç folikülleri gibi büyümekte olan diğer hücreleri de etkileyebilmesidir.

Tüm kanser tedavileri saç dökülmesine neden olmaz. Saç dökülmesi çoğunlukla kemoterapi ve radyasyon tedavisi ile ilişkilendirilir. Bununla birlikte hedefe yönelik tedavi, hormon tedavisi ve immünoterapi gibi tedavilerin saçın incelmesine veya yavaş büyümesine neden olma olasılığı bulunur.

İlaçlar

Gut, depresyon, kanser, akne, hipertansiyon, artrit gibi hastalıkların tedavisinde kullanılan ilaçların yanı sıra kan incelticiler, doğum kontrol hapları gibi pek çok ilaç, saçın büyümesini engelleyebilir. Alınan bir ilaca bağlı olarak saç dökülmesi meydana geldiğinde, ilaç bırakıldıktan sonra saçların kendi kendine çıkma olasılığı yüksektir.

Aşırı Saç Dökülmesi Belirtileri Nelerdir?

Aşırı saç dökülmesi, altta yatan nedene bağlı olarak farklı şekillerde kendini gösterebilir. Kafa derisinde halkaya benzeyen yuvarlak lekeler bulunabilir. Dökülmenin aniden artış göstermesi nedeniyle diğer bölgelere göre daha seyrek ve kısa saçlar görülebilir.

Vücudun diğer bölgelerini de etkileyen bir hastalıktan kaynaklandığında, aşağıdaki belirtiler ortaya çıkabilir:

• Solunum problemleri
• Deri döküntüleri gibi cilt sorunları
• Ateş
• Kabızlık, ishal ya da kusma
• Sırt ya da göz ağrısı
• İştahsızlık
• Yüksek kalp atış hızı
• El ve ayakların şişmesi

Aşırı Saç Dökülmesi Nasıl Teşhis Edilir?

Aşırı saç dökülmesinin teşhisi için hastaların genel sağlık durumu, tıbbi geçmişi, düzenli kullandığı ilaçlar, beslenme alışkanlıkları ve saç bakım rutini gibi bilgilerin öğrenilmesi gerekir. Dökülme mantar enfeksiyonlarından kaynaklanıyorsa, saç ve kafa derisi örnekleri alınarak laboratuvarda incelenebilir. Saç dökülmesinin tiroid gibi bir hastalıktan kaynaklanıp kaynaklanmadığının belirlenmesi içinse kan testi yapılabilir.

Aşırı Saç Dökülmesi Tedavi Yöntemleri Nelerdir?

Tedavi, saç dökülmesinin nedenine bağlıdır. Sebebin ortadan kaldırılması, genellikle saç dökülmesini durdurur. Dermatologlar, hastaların yaşına ve semptomların şiddetine göre hangi tedavinin en uygun olduğunu belirler. Farklı koşullara göre tedavi seçenekleri aşağıdaki gibidir:

Antiandrojenler

Saç foliküllerine zarar veren veya bunları yok eden androjen hormonunu inhibe eden ilaçlar, androgenetik alopesi olarak da bilinen saç dökülmesini durdurabilir. Antiandrojen ilaçlar, yalnızca reçeteyle alınabilir ve östrojen içeren oral kontraseptifleri veya doğum kontrol haplarını içerir. Genellikle dört ay sonra etki etmeye başlar. Saç dökülmesinin tekrarlanmaması için uzun süreli tedavi gerekebilir.

Antiandrojenler, düzensiz adet dönemleri ve uyuşukluk gibi yan etkilere neden olabilir. Bu tür ilaçlar alınmadan önce doktoruna başvurmalıdır.

Antifungal İlaçlar

Saç dökülmesinin nedeni tinea capitis veya kafa derisi mantarı adı verilen bir mantar enfeksiyonuysa, tedavi için bir antifungal ilaçlar reçete edilebilir. Mantarın tamamen ortadan kaldırılması ve sonuçların alınması için tedavi genellikle birkaç ay sürer. Semptomların ortaya çıkmasından hemen sonra başlanan tedavi sayesinde saç büyümesi görülebilir.

Antifungal ilaçların yan etkileri arasında kızarıklık, ishal ve mide rahatsızlığı olabilir.

Kortikosteroidler

Bazı saç dökülmesi türleri, otoimmün bir hastalıktan kaynaklanır ve hormonal saç dökülmesinden farklı şekilde tedavi edilir. Otoimmün bir durumda, vücudun bağışıklık sistemi cilt dahil sağlıklı organlara ve dokulara saldırır. Bazen vücut sağlıklı saç köklerini yok eder.

Kortikosteroid ilaçlar; alopesi areata, liken planus ve Lupus hastalığı (DLE) gibi hastalarının tedavisinde kullanılır. Bu bağışıklık sistemi baskılayıcıları, bir otoimmün hastalığın etkilerine karşı koyarak saçın uzamasına izin verebilir. Steroidler, topikal solüsyonlar veya enjeksiyonlar olarak mevcuttur.

Saç Ekim Ameliyatı

Aşırı saç dökülmesinde en yaygın etkilenen kısım, çoğunlukla başın üstüdür. Saç ekimi ameliyatı, kalan saçları içeren donör bölgelerden tek tek saç köklerinin veya foliküler ünitelerin toplanmasını ve ardından bunların başın saçsız bölgesine nakledilmesini içerir.

Verici alanlar başın yanları ve arkasıdır. Burada bulunan saçlar işleme karşı son derece dirençlidir. Kafa derisine yerleştirildikten sonra, foliküler üniteler birkaç ay sonra yeni yerlerinde büyür ve doğru şekilde yapılırsa doğal saç çizgisi tamamen restore edilebilir. Minimal invaziv bir operasyon olan saç ekimi, çoğunlukla kafa derisinde iz bırakmaz.