Makattan kan gelmesi, kabızlık ve hemoroid gibi rahatsızlıklar nedeniyle kanın dışkıyla birlikte anüsten geçmesi anlamına gelir. Kan, parlak kırmızıdan koyu kestane rengine kadar farklı renklerde olabilir. Kanın miktarı birkaç damla olabileceği gibi dışkı veya kan pıhtılarıyla karışan büyük miktarlarda olabilir. Makattan kanama, genellikle rektal kanama olarak bilinse de kanama gastrointestinal sistemin herhangi bir yerinde meydana gelebilir.
Makattan Kan Gelmesi Nedir?
Makattan kan gelmesi ya da rektal kanama, bağırsak hareketleri sırasında tuvalet kağıdında ya da dışkının dışında genellikle parlak kırmızı veya kestane renginde kan görülmesi anlamına gelir. Rektum, kalın bağırsağın son kısmıdır ve anüsün hemen üzerinde yer alır. Rektal kanamaların çoğunun nedeni yaşamı tehdit edici değildir ancak bazen ciddi bir hastalıktan kaynaklanabilir.
Makattan Kan Gelmesi Neden Olur?
Rektal kanama, hemoroid veya daha ciddi bir durumdan kaynaklanabilir ancak kanamanın en sık görülen nedeni iç hemoroidtir. Hemoroid, alt rektumdaki şişmiş damarlardır. Rektumun veya anüsün içinde ya da dışında olabilir.
Rektal şikayetlerin tümü hemoroidten kaynaklanmaz. Diğer nedenler arasında aşağıdakiler bulunur:
- Çatlaklar (anal fissür)
- Tromboze dış hemoroid
- Kolon ya da rektum kanseri
- Proktit
- Cinsel yolla bulaşan hastalıklar
- Mantar veya bakteriyel enfeksiyonlardan kaynaklanan pruritus ani hastalığı
- Ülseratif kolit
- Divertiküloz
- Arteriyovenöz malformasyonlar (AVM)
- Crohn hastalığı
- Hemanjiyomlar
- Rektal varisler
Anal fissür de makattan kan gelmesinin öncelikli nedenleri arasında bulunur. Anüsteki küçük doku yırtılmaları, genellikle rektal kanama sorunlarına yol açar. İshal veya büyük, sert bağırsak hareketleri gibi nedenlerle astarda meydana gelen travmalar, anal fissüre neden olabilir. Kemoterapi nedeniyle kan sayımının olması ya da bir hastalığın bulunması durumunda anal fissürle birlikte enfeksiyon gelişebilir. Enflamatuar bağırsak hastalığı ise kolon astarındaki iltihaplanmadan kaynaklanır ve makattan kan gelmesine neden olabilir.
Makattan Kan Gelmesi Belirtileri Nelerdir?
Makattan kan gelmesi, altta yatan farklı bir rahatsızlığın belirtisidir. Kanamaya aşağıdaki belirtiler eşlik edebilir:
- Bağırsak hareketleri sırasında görülen parlak kırmızı, siyah ya da kestane rengi kan
- Bağırsak hareketleri ile birlikte mide ağrısı veya karın krampları
- Bağırsak hareketleri sırasında rektumda ya da anal bölgede ağrı
- Karın ağrısı veya dışkıda kan ile birlikte ateş ve titreme
- Kanama sorunları veya altta yatan başka bir rahatsızlıktan dolayı anemiye bağlı yorgunluk
- Kabızlık
- İshal
- Anüs bölgesinde şişlik
- Cilt sorunları
- Kaşıntı
Makattan gelen kanın şekli, rengi ve dokusu ve diğer belirtiler sebebe göre değişir. Hemoroid kaynaklı makat kanamalarında kan, genellikle parlak kırmızı renkte ve tazedir. Bağırsak hareketi ile meydana geldiğinde tuvalet kâğıdı üzerinde leke şeklinde görülebilir veya kan miktarı fazlaysa klozetteki suyun rengini değiştirebilir. Kanama hafif ve aralıklıdır ancak fazla miktarda meydana geldiğinde anemiye neden olur. Bazen yatak örtüsünde veya iç çamaşırında leke olarak da görülür.
İç hemoroidin genişlemesi durumunda kan damarları kırılgan hale gelir ve kanar. Kanama ile birlikte rektal ağrı, şişlik, kaşıntı, dışkının tam olarak boşaltılmaması ya da dışkı sızıntısı görülebilir.
Hemoroid kanamaları ya ağrısızdır ya da sadece hafif bir rahatsızlıkla ilişkilidir. Bir çatlak nedeniyle meydana gelen kanamalar ise oldukça ağrılı olabilir.
Kanın koyu renkte olması ve pıhtılaşması ya da dışkı ile karışması, kanın bağırsağın daha yukarısından geldiğine işaret edebilir. Bu tür kanamalar hafif nedenlere bağlı olabileceği gibi daha ciddi bir hastalıktan kaynaklanabilir. Bu nedenler arasında bağırsak kanseri, bağırsak astarından kaynaklanan polipler veya bağırsak iltihabı bulunur.
Siyah dışkı, genellikle mide veya yemek borusundan sindirilmiş kandan kaynaklanır. Karaciğer sirozundan kaynaklanan ülser, gastrit veya varise işaret edebilir.
Makattan Kan Gelmesi Nasıl Teşhis Edilir?
Makattan kan gelmesinin nedeninin teşhis edilmesi için fizik muayenenin yanı sıra hastaların yaşına, semptomlarına ve tıbbi geçmişinize bağlı olarak bir dizi test yapılabilir. Rektal muayene, bazen altta yatan nedenin bulunması için yeterli olabilir.
Muayene sırasında hastanın beslenme düzeni ve bağırsak hareketlerinin geçmişi hakkında bilgi alınır. Ayrıca kanın rengi, kan kaybı miktarı veya diğer ilişkili semptomlar gibi kanama hakkında sorular da sorulabilir. Bu muayene, anal fissürlerin veya hemoroidlerin varlığını doğrulayabilir ve diğer ilişkili hastalıkların dışlanmasına yardımcı olabilir.
Olası testler şunları içerir:
- Kan testleri: Kan kaybının boyutunun, kanın pıhtılaşma durumunun ve enfeksiyon olasılığının değerlendirilmesi için kan örnekleri alınarak tam kan sayımı yapılır.
- Dışkı testi: Dışkıda çıplak gözle görülemeyen küçük kan izlerinin kontrol edilmesini sağlar.
- Anoskopi: Anüs ve rektumun daha yakından görülebilmesi için rektuma ışıklı küçük ve ince bir tüpün yerleştirilmesini içerir. Sedasyona gerek yoktur.
- Kolonoskopi: Tüm kolona bakılması için ışıklı ve kameralı ince ve esnek bir tüpün kullanıldığı yöntemdir ve sedasyon ile yapılır. Belirtilerin polip, kanser, ülseratif kolit ve Crohn hastalığı açısından değerlendirilmesine yardımcı olur.
- Radyonüklid taraması: Gastrointestinal kanamanın yerinin belirlenmesi için bu yöntem kullanılır. Radyoaktif bir madde enjekte edildikten sonra midenin taranması için nükleer bir kamera kullanılır.
Kanamanın nedeninin teşhisi için ince bağırsağın değerlendirilmesi zor olabilir. Kamera sistemleri, ince bağırsağın tamamını inceleyemez; 3 metre uzunluğundaki organın yalnızca ilk 30 cm'si ve son 20 cm'si incelenebilir. Bu nedenle radyolojik görüntüleme, hap kamerası ya da diğer kimyasal testler uygulanabilir.
Makattan Kan Gelmesi Tedavi Yöntemleri Nelerdir?
Makattan kan gelmesinin tedavisi, altta yatan nedene bağlıdır. Siyah, katran rengi bir dışkı, sindirim sisteminin üst kısmındaki bir ülser veya başka bir sorunun nedeni olabilir. Parlak kırmızı ya da kestane rengi kan, genellikle sindirim sisteminin alt kısmında hemoroid veya divertikülit gibi bir soruna işaret eder. Buna bağlı olarak tedavi, aşağıdakileri içerebilir:
- Dışkının kolay geçmesini sağlamak için sıvı ve lif alımının artırılması
- Alkol tüketiminin azaltılması
- Anal fissürler veya hemoroidlerle ilişkili rektal kanamayı tedavi etmek için hemoroidal kremler ve dışkı yumuşatıcılar
- Ağrıyı hafifletmeye yönelik ilaçlar veya kanamayı durdurmak için vazokonstriktör ilaçlar
- Aktif olarak kanayan kan damarlarının daraltılması veya dağlanması ile kanamanın durdurulması için endoskopi
- Kanamanın ilaçla azaltılmadığı durumlarda polip, hemoroid veya tümörlerin alınması için cerrahi yöntemler
Kaynağa bağlı olarak rektal kanama kendi kendine durabilir. Bu durumda, tedaviden önce hastalar bazı yaşam tarzı ve beslenme alışkanlıkları değişiklikleri ile süreci izleyebilir. Bu önlemler, semptomların hemen hafiflemesine yardımcı olabilir.
- Beslenme rutinine lif içerikli gıdaların eklenmesi, dışkının daha yumuşak olmasını ve daha kolay geçmesini sağlayarak bağırsak fonksiyonunun iyileştirmesine yardımcı olabilir. Ayrıca sıvı dışkıları katılaştırabilir. Kepekli buğday, kahverengi pirinç gibi tam tahılı ürünler; havuç, brokoli, lahana ve bezelye gibi sebzeler; yer fıstığı, mercimek ve fasulye gibi kuruyemişler ve bakliyatlar lif içeren gıdalardan bazılarıdır.
- Yüksek lifli bir beslenme düzeninin yanı sıra daha fazla su içilmesi, bağırsak fonksiyonunun iyileşmesine yardımcı olabilir. Günde yaklaşık 8 ila 10 bardak su tüketilebilir.
- Düzenli egzersiz, sindirime ve kabızlığın önlenmesine yardımcı olabilir. Yüzme veya yürüyüş gibi düşük etkili spor aktiviteleri, başlangıç seviyesi için uygun olabilir.
