Karaciğer yetmezliği neden olur? Karaciğer yetmezliğine ne iyi gelir?
Karaciğer yetmezliği, karaciğerin normal işlevlerini yerine getirememesidir. Sirozla birlikte ortaya çıkar ve hepatit, uzun süreli alkol bağımlılığı, yağlı karaciğer hastalığı ve diğer hastalıklardan kaynaklanabilir. Kronik karaciğer yetmezliği, birçok uzun vadeli karaciğer hastalığının son aşamasıdır. Akut karaciğer yetmezliği ise, karaciğerin aniden bir zehir, virüs veya hastalık nedeniyle ciddi şekilde hasar görmesi durumunda da ortaya çıkabilir.
Karaciğer yetmezliği neden olur?
Karaciğer yetmezliği, karaciğerin normal işlevlerini yerine getiremeyecek kadar hasar görmesiyle ortaya çıkan, yaşamı tehdit eden bir durumdur. Karaciğer yetmezliğinin iki türü vardır: Akut karaciğer yetmezliği ve kronik karaciğer yetmezliği.
Akut karaciğer yetmezliği
Sağlıklı bir karaciğere sahip bazı kişilerde, bir ilaç, toksin, virüs veya başka bir hastalık nedeniyle aniden karaciğer yetmezliği gelişebilir. Bu duruma akut karaciğer yetmezliği denir ve anında yaşamı tehdit edebilir. Akut karaciğer yetmezliği sadece 48 saat içinde ortaya çıkabilir. Karaciğer çok hızlı bir şekilde iflas ettiğinde, bunun nedeni genellikle şunlardır:
- Parasetamol'ün kasıtlı veya kazara aşırı dozunun neden olduğu karaciğer hasarı
- İlaçlar, otlar veya takviyeler veya zehirli mantarlar tarafından zehirlenmek
- Hepatit A, B ve E, Epstein-Barr virüsü, sitomegalovirüs ve herpes simpleks virüsü dahil olmak üzere bazı virüsler
- Otoimmün hepatit
- Wilson hastalığı
- Gebelik komplikasyonları
- Şiddetli enfeksiyon, kanama veya kalp yetmezliği nedeniyle çok düşük kan basıncı
- Budd Chiari sendromu (karaciğerden çıkan kan damarlarının pıhtılarla tıkanması sonucu oluşan nadir bir durum).
Kronik karaciğer yetmezliği
Kronik karaciğer yetmezliği zamanla yavaş yavaş gelişir. Birçok farklı karaciğer hastalığının ileri evresinde ortaya çıkar. İleri karaciğer hastalığı veya son evre karaciğer hastalığı olarak da adlandırılır. Kronik karaciğer hastalığının farklı evreleri vardır. İlk olarak karaciğer iltihaplanabilir (hepatit). Daha sonra karaciğer sertleşip yara dokusu oluşmaya başlar (fibrozis). Sonunda siroz gelişir.
Kronik karaciğer yetmezliği, aşağıdakiler de dâhil olmak üzere birçok farklı karaciğer hastalığından kaynaklanabilir:
- Uzun süren Hepatit B
- Hepatit C tedavi edilmezse
- Otoimmün hepatit
- Uzun vadede çok fazla alkol tüketimi siroza yol açabilir
- Yağlı karaciğer hastalığı, sonunda siroza dönüşebilir
- Karaciğerde çok fazla demir birikmesine neden olan hemokromatozis
- Primer sklerozan kolanjit
- Primer biliyer kolanjit
- Wilson hastalığı
- Alfa-1 antitripsin eksikliği
Karaciğer yetmezliği belirtileri neler?
Karaciğer yetmezliğinin belirtileri arasında şunlar yer alabilir:
- Çok kaşıntılı cilt
- Sarı cilt ve göz akları ( sarılık )
- Sıvı birikmesinden dolayı karında şişlik (asit)
- Şişmiş bacaklar, ayak bilekleri ve ayaklar (ödem)
- Bulantı ve iştahsızlık
- Kan kusma
- Kolayca kanama veya çok fazla morarma
- Şaşkınlık ve uyku hali.
Karaciğer yetmezliğinde, aşağıdaki komplikasyonlar gelişebilir:
Beyin ödemi
Beyinde sıvı birikmesi
Kan pıhtılaşma sorunları
Karaciğer düzgün çalışmadığı için, herhangi bir kanamayı durdurmakta zorluk yaşanabilir.
Enfeksiyonlar
Karaciğer yetmezliği olan kişilerde zatürre ve idrar yolu enfeksiyonları gelişme olasılığı daha yüksektir
Böbrek yetmezliği
Karaciğer çalışmıyorsa, böbrekler de düzgün çalışamaz. Bu durum böbrek yetmezliğine yol açabilir.
Hepatik ensefalopati
Karaciğer hastalığının, şiddetli uyuşukluğa veya hatta bilinç kaybına (koma) neden olabilen bir komplikasyonu
Çocuklarda karaciğer yetmezliği belirtileri neler?
Nadir de olsa, çocuklarda bile karaciğer yetmezliği görülebilir. Çoğu iyileşir, ancak bazıları ciddi şekilde hastalanır ve hayatta kalmak için karaciğer nakline ihtiyaç duyabilir. Karaciğer yetmezliğinin belirtileri ilk başta grip gibi diğer yaygın çocukluk hastalıklarına benzeyebilir. İlk belirtiler şunları içerebilir:
- Yorgunluk (her zaman yorgun hissetme)
- Bulantı veya kusma
- İştahsızlık
- Karın ağrısı
Karaciğer yetmezliği kötüleştikçe şu belirtiler de ortaya çıkabilir:
- Koyu renkli idrar
- Sarılık (cildin ve gözlerin sararması)
- Vücudun her yerinde kaşıntı
- Kolayca morarma veya uzun süre kanama
- Sıvı birikmesinden dolayı şişmiş karın
- Kafa karışıklığı, sinirlilik, gün içinde alışılmadık uyku hali veya geceleri uykusuzluk gibi beyin sorunları (ensefalopati)
Karaciğer yetmezliğine ne iyi gelir?
Karaciğer yetmezliği ciddi bir rahatsızlıktır ve tıbbi müdahale gerektirir. Ancak, belirli yaşam tarzı seçimleri ve beslenme alışkanlıkları karaciğer sağlığını destekleyebilir. İşte bazı genel öneriler:
- Doğru tanı ve tedavi için daima tıbbi yardım alın.
- Beslenmenizde meyve ve sebzelere yer verin. Bunlar, antioksidan ve vitamin açısından zengindirler, iltihabı azaltmaya yardımcı olurlar.
- Tam tahıllı besinler tüketim. Esmer pirinç, kinoa ve tam buğday ekmeği gibi besinler lif ve besin sağlar.
- Balık, tavuk ve baklagiller gibi seçenekler doku onarımını destekleyebilir.
- Bol su için. Bol su içmek karaciğerin düzgün çalışmasına yardımcı olur.
- Karaciğer sağlığı için alkolden tamamen uzak durmak çok önemlidir.
- Karaciğer üzerindeki stresi azaltmak için doymuş ve trans yağları sınırlayın.
- Bazı araştırmalar deve dikeninin karaciğer sağlığını destekleyebileceğini öne sürüyor ancak kullanmadan önce doktorunuza danışın.
- Anti-inflamatuar özelliği olabilen kurkumin içeren zerdeçal kullanın.
- Düzenli egzersiz yapın. Sağlıklı bir kiloyu korumaya yardımcı olur ve genel sağlığı iyileştirir.
- Bazı kimyasallar ve ilaçlar da dahil olmak üzere zararlı maddelere maruz kalmamaya çalışın.
Karaciğer yetmezliğinin tedavisi nasıl olur?
- Şiddetli kronik veya akut karaciğer yetmezliği olan birçok kişinin, tıbbi ekibin tüm komplikasyonları aynı anda tedavi edebilmesi ve karaciğerin iyileşmesine olanak sağlayabilmesi için yoğun bakımda bir süre kalması gerekebilir. Bazı durumlarda, doktorunuz karaciğerin iyileşmeyeceğini düşünüyorsa, karaciğer nakli önerebilir.
- Doktorunuz olası komplikasyonlarınızı tedavi edecektir. Örneğin, karında sıvı birikmesi, kanama, böbrek sorunları ve enfeksiyonlar için tedaviler mevcuttur.
- Karaciğer yetmezliği nedeniyle gerçekten uykuluysanız veya bilinciniz kapalıysa, akciğerlerinize hava giriş çıkışı sağlayan bir makineye bağlanmak için soluk borunuza bir tüp yerleştirilebilir.
- Karaciğer yetmezliği parasetamol zehirlenmesinden kaynaklanıyorsa, damar yoluyla N-asetilsistein adı verilen bir panzehir verilecektir. Bu, vücudunuzdaki toksinlerin atılmasına yardımcı olur. Parasetamol doz aşımından sonra bu ilacı yeterince erken alırsanız, karaciğer yetmezliği önlenebilir.
- Diğer durumlarda, hastanede uygulanan özel tedaviler karaciğer yetmezliğinin nedenini tedavi edebilir ve karaciğerin iyileşmesine olanak tanıyabilir.
- Karaciğer yetmezliği alkolden kaynaklanıyorsa, bir daha asla alkol almamanız çok önemlidir. Doktorunuz alkolü bırakmanıza yardımcı olacak ilaç veya destek önerebilir. Alkolden uzak durursanız karaciğer fonksiyonunuz düzelebilir.
