PUPPP Hastalığı Nedir? Semptomları, Tanı ve Tedavisi

Hamilelik döneminde kaşıntı hissetmek son derece yaygın görülen bir durumdur. PUPPP hastalığı ya da gebelikte kaşıntılı döküntü olarak adlandırılan bu durum karın bölgesindeki çatlaklarda görülür. Kaşıntıyla birlikte döküntüler ve kızarıklıklar da olabilir. Özellikle üçüncü trimesterde ortaya çıkan PUPPP, yoğun kaşıntılarla anne adayının yaşam kalitesini düşürebilir. Ancak çoğunlukla herhangi tehlikeli bir duruma yol açmaz.

PUPPP Hastalığı Nedir?

PUPPP hastalığı veya kaşıntılı ürtikeryal papüller ve gebelik plakları, iyi huylu bir deri hastalığıdır. Genellikle gebeliğin üçüncü trimesterinin sonlarına doğru ortaya çıkan bir durumdur. Gebelik kaşıntısı veya gebelik döküntüsü olarak da bilinir. Hamilelikle ilişkili olarak görülen en yaygın deri hastalığıdır. Kaşıntı ve döküntüler genellikle doğumdan önce ya da doğumdan birkaç hafta kadar sonra düzelir.

Çoğunlukla ilk gebelikte görülen PUPPP, sonraki gebeliklerde tekrarlamaz ancak nadiren de olsa tekrarlayabilir. Kesin nedeni henüz bilinmemekle birlikte karın bölgesinin genişleyerek çatlamasının bu duruma yol açtığı düşünülmektedir. Buna ek olarak gebelikte yüksek tansiyon, çoğul gebelik veya aşırı ve anormal kilo alımı gibi nedenlerin de tetikleyici olabileceğine dair görüşler vardır.

PUPPP Hastalığının Semptomları Nelerdir?

PUPPP hastalığı yaşayan anne adaylarının döküntüleri, kurdeşen gibi görünür. Aynı zamanda kaşıntılar da kurdeşene benzer. Hastalığın diğer semptomları ise şunlardır:

• Karın bölgesinde oluşan çatlakların üstünde ya da etrafında kaşıntı vardır.
• Kaşıntının hissedildiği bölgede kabarıklıklar ve kızarıklıklar oluşabilir.
• Döküntü göğüslere, kollara ve kalçalara yayılır. Ancak yüz, avuç içleri ve ayak tabanları kaşıntıdan etkilenmez.
• Göbek deliğinde ve çevresinde kızarıklık oluşmaz.
• Açık tenli kadınlarda kabarıklıklar pembe veya kırmızı görünür. Koyu tenlilerde ise ciltle aynı renk ya da cilt tonundan daha koyu renkte olabilir.
• Kaşıntılar günlük aktivitelerin yerine getirilmesinde zorluklara sebep olabilir. Hatta uyku düzenini bozabilir.

PUPPP Hastalığının Nedenleri Nelerdir?

PUPPP hastalığına tam olarak nelerin neden olduğu kesin olarak bilinmemektedir. Ancak gebelik çatlaklarıyla ilgili olduğu düşünülmektedir. Hamilelik nedeniyle karnın hızlı bir biçimde büyümesi cilt dokusunda hasarlara yol açarak çatlaklara neden olur.

Gebelik kaşıntısı çoğul gebeliklerde daha yaygındır. Birden fazla bebeğe hamile olmak anne adayının daha hızlı ve daha fazla kilo almasına neden olduğundan cilt daha çok gerilerek çatlayabilir. Bununla birlikte ilk gebeliklerde de yaygın görülen bir durumdur. Cilt daha önce gebelikteki kadar gerilmemişse kızarıklık ve kaşıntı ortaya çıkabilir.

Bazı uzmanlar ise hamilelik döneminde annenin vücudunda meydana gelen hormonal değişikliklerin kaşıntılı gebelik döküntüsüne sebep olduğunu düşünmektedir. Özellikle progesteron hormonunun hamilelik döneminde oldukça yüksek seviyede olmasının PUPPP hastalığının nedeni olabileceğine inanılır. Ancak bu konu hakkında daha fazla çalışmaya ihtiyaç duyulmaktadır.

PUPPP hastalığının nedeni hakkında diğer bir teori ise annenin bebeğin DNA’sına karşı tepki vermesidir. Yapılan bazı çalışmalarda gebelik kaşıntısı yaşayan annelerin derisinde bebeğin DNA’sı bulunmuştur. Doktorlar bunun bağışıklık sisteminin verdiği bir tepki olduğunu düşünmüştür.

Normalde annenin vücudu hamilelik esnasında bebeği korumak için bağışıklık sistemini baskılar. Ancak annenin bağışıklığı zayıfsa bebeğin hücreleri annenin kanına ve cildine geçebilir. Bu da annede iki farklı DNA olmasına yol açar. Vücut buna tepki verdiğinde ciltte kaşıntı, kızarıklık ve şişlikler oluşabilir.

PUPPP Hastalığı Nasıl Teşhis Edilir?

Kaşıntılı gebelik döküntüsünün teşhisi için özel bir test yoktur. Kızarıklıkların görünümü ve konumuna bakılması, kaşıntılı bölgenin incelenmesi ve hastanın semptomlarının dinlenmesi genellikle teşhis için yeterlidir. Bu amaçla bir fizik muayene yapılır. Eğer PUPPP ile benzer semptomlara sahip başka bir hastalıktan şüpheleniyorsa bunların elimine edilmesi için birtakım testler gerekebilir. Mantar enfeksiyonu veya uyuz gibi bir cilt sorunu olup olmadığını tespit etmek üzere şu testler yapılabilir:

• Tam kan sayımı
• Kortizol testi
• Serum hCG testi
• Metabolik panel testi
• Karaciğer fonksiyon testleri

Bazen PUPPP, pemfigoid gestasyones (PG) adı verilen başka bir cilt sorunu ile benzer gibi görünebilir. Hem PG hem de PUPPP, gebeliğin son üç ayında kızarıklığa yol açar. Ancak PG, PUPPP hastalığına göre daha erken görülebilir. PUPPP hastalığı herhangi bir yan etkiye neden olmazken PG bebek için ciddi yan etkilere neden olabilir. Anne adayının PG olmadığına emin olmak amacıyla immünofloresan testi yapılır. Ancak çoğu durumda yalnızca kaşıntılı bölgeye bakılarak teşhis koyulabilir.

PUPPP Hastalığı Nasıl Tedavi Edilir?

Gebelik kaşıntısı, doğumdan sonraki 3 ila 4. haftalarda kaybolur. Anneye ya da bebeğe herhangi bir zararı olmadığından tıbbi bir tedaviye ihtiyaç yoktur. Ancak şiddetli kaşıntı anne adayının günlük yaşantısında birçok soruna yol açabilir. Bu nedenle hasta bu durumun giderilmesi için tedaviye ihtiyaç duyabilir. PUPPP tedavisinde amaç kaşıntının azaltılması ve kızarıkların giderilmesidir. Yaygın tedavi yöntemleri ise şunlardır:

• Topikal kortikosteroid içeren merhemler reçete edilebilir. Bu merhemler hem kaşıntıyı hafifletmek hem de kızarıklığın yayılmasını önlemek amacıyla kullanılır. Ek olarak iltihabın azaltılmasına ve bağışıklık sisteminin reaksiyonlarının düzenlenmesine yardımcı olur. Döküntü kontrol altına alındığında farklı kortikosteroidlerle tedaviye devam edilebilir.
• Bağışıklık sisteminin düzenlenmesi için oral antihistaminikler de tavsiye edilebilir. Bu ilaçlar ayrıca kaşıntı nedeniyle uyku sorunu yaşayan hastalar için de yararlı olabilir. Ancak antihistaminiklerin tamamı hamilelikte kullanmaya uygun olmadığından doktor gözetiminde alınması gerekir.

Bu tedavilere yanıt vermeyen daha şiddetli bir PUPPP için oral steroidler gibi farklı yöntemler de uygulanabilir. Ancak tedaviler kişinin semptomlarına özel olduğundan dolayı ilaç kullanmadan önce mutlaka bir uzmana başvurulmalıdır.

PUPPP Hastalığında Kaşıntıyı Gidermek İçin Neler Yapılabilir?

Kişisel bakım, PUPPP kaşıntılarını gidermekte yardımcı olabilir. Cildin yatıştırılmasını sağlamak amacıyla ılık ve soğuk suyla duş alınabilir. Banyoda çok sıcak su kullanmak kaşıntıları tetikleyebileceğinden dolayı sıcak suyla duş almaktan kaçınılmalıdır. Banyo sonrasında ise buzdolabında bekletilmiş kokusuz losyonlar ya da kaşıntılı ciltler için geliştirilen bir merhem kullanılabilir.

Her zaman bol ve pamuklu kıyafetler giymek de kaşıntıyı hafifletebilir. Pamuk harici materyaller kaşıntı ve hassasiyete yol açabileceğinden yoğun kaşıntı yaşayan anne adayları bu süreçte bu materyallerden üretilen kıyafetlerden uzak durmalıdır. Özellikle naylon, polyester ve akrilik gibi sentetik kumaşlar kullanılmamalıdır.

Kaşıntıyı gidermek için diğer bir yöntem ise cildi her zaman nemli tutmaktır. Cilt tipine uygun ve doğal içeriklerle üretilmiş nemlendiriciler düzenli olarak kullanıldığı takdirde kaşıntının hafifletilmesi sağlanabilir. Daha çok kaşıntı yaşayan anne adayları için vazelin gibi yoğun yapılı nemlendiriciler uygun olabilir.

Soğuk kompres yapmak da kaşıntıları hafifletmeye yardımcı olabilir. Soğuk suya batırılmış temiz bir bez, kaşıntılı bölgede tutularak bir süre bekletilebilir. Gerekli görülürse bez ısındığında bir daha ıslatılarak uygulama tekrarlanabilir. Sonrasında yatıştırıcı bir nemlendirici kullanmak ise etkisini artırabilir.