Gece plağı, uyku sırasında üst ve alt dişlerin birbirine temas etmesini, dolayısıyla diş gıcırdatmasını ve bunun sonucunda oluşan hasarı önlemek için takılan koruyucu bir ekipmandır. Çoğunlukla dişlerin şekline uyacak şekilde özel olarak tasarlanır. Dişlerin gece boyunca sıkılması ve sabahları ağrıyla uyanılması gibi nedenlerle kullanılabilir. Genellikle geceleri bilinçsizce dişlerin gıcırdatılmasına neden olan bir uyku bozukluğu olan bruksizm adı verilen bir durumdan muzdarip kişilere önerilir. Bu, genellikle stres veya kaygıdan kaynaklanır ancak tedavi edilmediğinde dişlerin aşınmasına neden olabilir.
Gece Plağı Nedir?
Gece plağı; dişleri ayırmak, çene hareketini sınırlamak ve kasları gevşetmek için tasarlanan ve farklı tiplerde mevcut olan şeffaf bir aparattır. Kişilerin ihtiyaçlarını karşılamak için dişlerin kalıbına göre özel olarak tasarlanır. Bruksizmin zararlarını telafi etmenin yanı sıra plak oluşumuna ve çürüklere karşı da koruma sağlayabilir. Uygun bakım ile uzun süre dayanabilir.
Gece plakları hem üst hem de alt dişlerin ölçüsü alınarak yapılır. Alınan ölçüye uygun olarak alçıdan bir kalıp hazırlanır. Kişilerin gereksinimlerine ve hedeflerine bağlı olarak, döküm üzerine akrilik gibi yumuşak bir malzemeden çift laminat kaplanır. Daha sonra diş hekimi gözetiminde ilk testler yapılarak ürünün dişlere oturması sağlanır. Diş etini ya da yanakları kesen noktaların olup olmadığı kontrol edilir.
Gece Plağı Hangi Durumlarda Kullanılır?
Aşağıdaki durumlarda gece plağı kullanılabilir:
- Dişlerin belirgin bir şekilde sıkılması ya da gıcırdatılması
- Kırık, yontulmuş, aşınmış ya da sallanan dişler
- Çene, kulak ya da baş ağrısı
- Fazla soğuk ya da sıcak içecek ve gıdalara karşı hassasiyet
- Özellikle yeni uyandıktan sonra diş ağrıları ve yüz ve şakaklarda sertlik
- Yüz bölgesinde gergin kaslar
- Çene çıkığı ya da çenenin kitlenmesi
- Isırma yüzeyinde sürtünmeden kaynaklanan pürüzsüz alanlar (aşınma yüzeyleri)
Gece plağı kullanılmaz ve bu rahatsızlıklar tedavi edilmezse, minenin kendisi diş dentinine kadar aşınabilir. Dişlerde kırılmalar ve çatlaklar oluşabilir. Çenenin kilitlenmesi, ağzın yerinden çıkmasına ve sınırlı bir hareket aralığına yol açabilir.
Zamanla olabilecek diğer bir değişiklik de yüz yapısında kendini gösterir. Dişler aşındıkça çenenin ve yüzünün duruşu değişmeye başlar; çenenin, yanakların ve dudakların boyutları küçülebilir.
Genel gece stresinden dolayı kırılmayı önlemeye yardımcı olmak için kaplamaları veya ön kronları olan kişiler de gece plağı kullanabilir.
Gece Plağı Neden Kullanılır?
Gece plağı, yapılış amacına uygun olarak çeşitli rahatsızlıkların ortadan kaldırılması için kullanılır. Çeneyi, uyku sırasında hava yollarını temiz tutacak bir konuma hareket ettirecek şekilde tasarlanmışsa, horlamayı durdurmak için faydalı olabilir. Bununla birlikte, dişleri gıcırdatma ve kenetlemeye karşı korumak için yapılmışsa, bruksizm tedavisinde kullanılabilir.
Aşağıdaki rahatsızlıkların tedavisinde gece plağından yararlanılabilir:
Diş Gıcırdatma (Bruksizm)
Bruksizm; bir kişinin tekrar tekrar dişlerini sıktığı, ısırdığı veya gıcırdattığı, uykuyla ilişkili bir tür hareket bozukluğudur. Yaygın olarak görülen gündüz bruksizmi ya da uyanık bruksizm; uyanıkken dişlerin gıcırdatılması veya sıkılmasıdır. Uyku bruksizminde ise istemsiz çiğneme hareketleri gece meydana geldiği için rahatsızlık fark edilmeyebilir.
Normal şartlar altında diş gıcırdatma zararsızdır. Alışkanlık sık yapıldığında zamanla dişlerin zarar görmesine neden olabilir. Uyku bruksizmi, genellikle uyanık bruksizmden daha şiddetlidir. Aşırı güç nedeniyle aşağıdaki belirtiler ortaya çıkabilir:
- Kalıcı olarak hasar görmüş, aşınmış ya da kırılmış dişler
- Temporomandibular eklem (TME) disfonksiyonu
- Kronik baş ağrıları ve boyun ağrısı
Gece diş gıcırdatma diş minesini aşındırabilir ve dişlerde çatlaklara, ufalanmalara ve çürümelere neden olabilir. Ayrıca dil girintilerine, çene kilitlenmesine ve daha birçok ciddi soruna neden olabilir.
Diş hekimleri, bruksizmi tedavi ederken diş gıcırdatma durumunu yönetmek için bir plan oluşturur. Tedavi; hasarlı dişlerin restore edilmesini ve ağrının giderilmesini sağlayan ve dişlerin daha fazla zarar görmesini önleyen yöntemleri içerebilir. Gece plağı, dişlerini gıcırdatan hastalar için yapılmış özel bir diş koruyucusudur. Gece diş gıcırdatmasının etkisini dengeleyebilir ve diş gıcırdatma nedeniyle dişlere ve mineye verilen zararı azaltabilir. Bazı durumlarda, uyanık bruksizmli hastalar da diş plağından fayda görür.
Bruksizm için üretilen özel plaklar; sert, dayanıklı ve optik netliğe sahip şeffaf bir plastik olan akrilikten elde edilir. Özellikle şiddetli bruksizm ve TME vakalarının tedavisinde bu malzemeden yararlanılır.
Uyku Apnesi
Uyku apnesi, uyku sırasında solunumun durup tekrar başladığı ciddi bir durumdur. Bozukluk, sürekli pozitif hava yolu basıncı makineleri ve solunuma yardımcı cihazlar kullanılarak tedavi edilebilir. Gece plakları, uyku apnesi tedavisi için en iyi seçenek olmasa da hafif ila orta derecede uyku apnesi olan kişiler için kullanışlı olabilir.
Horlama
Horlamayı önleyici gece plakları uyku sırasında takılır. Çeneyi birkaç milimetre ileri doğru hareket ettirerek geceleri rahatsız edici seslerin çıkmasını engeller.
Gece Plağı Faydaları Nelerdir?
Dişler için gece plağı, uyurken kullanılan bir ağız koruyucudur. Dişler arasında bir bariyer görevi görerek çalışır. Üst dişler ile alt dişlerin birbirine değmesini engelleyerek dişlerin aşınmasına neden olan kas aktivitesini azaltır. Doğal dişleri, kronları ve implantları aşınma ve çatlamalardan, diş sıkma ve gıcırdatma alışkanlıklarından korumak ve kas gerginliğini ve ağrılı eklem semptomlarını hafifletmek için kullanılır.
Uyurken çeneyi öne doğru konumlandırmak ve hava yolunu genişletmek için de bir gece plağı kullanılabilir. Daha büyük bir hava yolu, daha fazla havanın geçmesine izin verir. Horlamayı durdurmaya ve uyku apnesini azaltmaya yardımcı olabilir.
İyi tasarlanmış bir gece plağı, çenenin daha rahat hareket edebileceği şekilde konumlanmasına yardımcı olabilir. Gıcırdatma yoluyla oluşan basıncı emer ve tüm plak boyunca dağıtır. Sonuç olarak hem dişler gıcırdatmaya karşı korunur hem de çene daha az basınç altında olur. Bu, daha iyi bir uyku deneyimi sağlarken dişlerin aşınmasının önüne geçebilir.
Gece plağının sağladığı tüm faydalar aşağıdaki gibidir:
- Diş sıkmayı engellediği için dişlerin kaymasını, sıkışmasını ve eğrilmesini engelleyebilir.
- Çene eklemini rahatlatabilir.
- Şakaklardaki gerginlik ve ağrı ile birlikte diş sıkmaya bağlı baş ağrılarını ortadan kaldırabilir.
- Diş eti hastalıklarına karşı koruma sağlayabilir.
- Sıkma nedeniyle yer değiştiren dişler, diş eti iltihabı nedeniyle sallanmaya başlayabilir. Gece plağı, ağız sağlığını uzun vadede korurken diş sıkmaya bağlı diş kayıplarını önleyebilir.
Gece Plağı Nasıl Kullanılır?
Gece plağı, fırçalanan temiz dişlere takılır ve gece boyunca ağızda kalır. Eklem rahatsızlıkları, uzun süre gece koruyucu kullanımını gerektiren bir tedavidir. Bu nedenle, diş hekiminin belirlediği süre boyunca düzenli kullanılması gerekir; genellikle 1 yıl kullanılması önerilir. En az iki haftada bir gece plağı takılmazsa, dişler kalıcı olarak hareket edebilir ya da ürün dişlere oturmayabilir.
Gece plağı ilk takıldığında, özellikle ön dişlerde gerginlik hissedilebilir ve üretilen tükürük miktarı artabilir. Çıkarıldığında ise dişler normalde birbirine uymuyormuş gibi hissedilebilir. Bu belirtiler kısa sürede kaybolur. Tipik olarak, hastaların gece plağı kullanımına alışması yaklaşık bir ay sürer. Bununla birlikte baskı olsa da genellikle ağrı hissedilmez. Herhangi bir nedenle ağrı hisseden kişilerin gece plağını kontrol ettirmek için bir uzmana görünmesi faydalı olabilir.
Gece plağının kullanım süresi boyunca, önceden belirlenen kontrollerde ayarlanması gerekebilir. Ayar; diş sıkma ve gıcırdatma alışkanlıklarının sıklığına ve eklem-kas probleminin tipine ve şiddetine bağlı olarak yapılır. Düzeltmeler tedavinin ayrılmaz bir parçasıdır; her ayarlama eklem-kas probleminin daha fazla iyileşmesini sağlar.
Gece plaklarının uzun süre kullanılabilmesi için bakım ve temizlik rutinlerine uyulması gerekir. Ürünler, kullanımdan sonra soğuk su ile temizlenebilir ve suda ya da nemli bir bez içinde muhafaza edilebilir. Yanlışlıkla 24 saatten fazla kuru kalırsa, geçici olarak çok sıkı bir form kazanabilir ve dişlere uyum sağlamayabilir. Plağın şeklini yeniden kazanması için 24 saat suda bekletilmesi gerekir.
