Cinsel yolla bulaşan enfeksiyonlar (CYBE), cinsel yolla bulaşan hastalıklar (CYBH) olarak da bilinir ve oldukça yaygındır. 20'den fazla cinsel yolla bulaşan hastalık türü vardır, bunlar arasında şunlar yer alır:
- Klamidya
- Genital herpes
- Genital siğiller
- Bel soğukluğu
- HIV
- HPV
- Kasık biti
- Frengi
- Trikomoniyazis
Bu hastalıklar vajinal, oral veya anal ilişki sırasında; bazı durumlarda ise enfekte vücut sıvılarıyla doğrudan temas yoluyla yayılabilir. Herkes cinsel yolla bulaşan bir hastalığa yakalanabilir. Ergenler ve genç yetişkinler en yüksek risk grubundadır. Bazı cinsel yolla bulaşan hastalıklar ise hamilelik veya doğum sırasında fetüse geçebilir. Bazı CYBE'lerin yayılma yolları arasında emzirme ve kan nakli bulunur. Ayrıca uyuşturucu kullanıcıları da risk altındadır. Cinsel yolla bulaşan enfeksiyonların (CYBE) çoğu tedavi gerektirir. Tedaviniz, hangi CYBE'ye sahip olduğunuza bağlı olacaktır.
Birçok cinsel yolla bulaşan hastalık antibiyotiklerle tedavi edilir.
Cinsel yolla bulaşıcı hastalıklar nelerdir?
Cinsel yolla bulaşan enfeksiyonlar (CYBE) yaygındır ve cinsel ilişki sırasında veya cinsel temas yoluyla bulaşabilir. Vücudun sıcak ve nemli yerlerinde üreyen bakteri ve virüsler cinsel yolla bulaşan hastalıklara neden olur. Cinsel temas yoluyla 30'dan fazla farklı bakteri, virüs ve parazitin bulaştığı bilinmektedir. Enfeksiyonlar penis, vajina, ağız veya anüsten yayılabilir. Bu enfeksiyonlar hafif olabileceği gibi çok ağrılı, hatta hayatı tehdit edici de olabilir. İşte cinsel yolla bulaşan hastalıklardan bazıları:
Bakteriyel Vajinozis (BV)
Bakteriyel vajinozis (BV), vajinada belirli bakterilerin çok fazla olması ve dengesizliğe yol açması sonucu oluşan bir durumdur. BV, 15-44 yaş arası kadınlarda en sık görülen vajinal rahatsızlıktır. Vajinal duş yapmak, prezervatif kullanmamak ve yeni veya birden fazla cinsel partnere sahip olmak vajinal bakterilerin normal dengesini bozarak BV'ye yakalanma riskinizi artırabilir.
Klamidya
Klamidya, erkeklerde ve kadınlarda enfeksiyona neden olabilen yaygın bir cinsel yolla bulaşan hastalıktır. Kadının üreme sisteminde kalıcı hasara yol açabilir. Bu durum, daha sonra hamile kalmayı zorlaştırabilir veya imkansız hale getirebilir. Klamidya ayrıca potansiyel olarak ölümcül bir dış gebeliğe (rahim dışında oluşan gebelik) de neden olabilir. Cinsel olarak aktif kişiler, klamidya enfeksiyonu olan bir partnerle prezervatif kullanmadan vajinal, anal veya oral seks yoluyla klamidya kapabilirler.
Genital Herpes
Genital herpes, iki tür virüsün neden olduğu bir cinsel yolla bulaşan enfeksiyondur; herpes simpleks virüsü tip 1 (HSV-1) ve herpes simpleks virüsü tip 2 (HSV-2). Genital herpes enfeksiyonu olan biriyle vajinal, anal veya oral seks yaparak genital herpes kapabilirsiniz.
Bel soğukluğu (Genore)
Bel soğukluğu, genital bölgede, rektumda ve boğazda enfeksiyona neden olabilen bir cinsel yolla bulaşan hastalıktır. Özellikle 15-24 yaş arası gençler arasında oldukça yaygındır. Cinsel olarak aktif kişiler, gonore hastalığı olan bir partnerle prezervatif kullanmadan vajinal, anal veya oral seks yoluyla gonore hastalığına yakalanabilirler.
İnsan Papilloma Virüsü (HPV)
HPV veya insan papilloma virüsü, yaşamın ilerleyen dönemlerinde kansere neden olabilen yaygın bir virüstür. HPV tipleri, kişiyi kansere karşı riske sokup sokmamasına bağlı olarak genellikle "non-onkojenik" (siğil oluşturan) veya "onkojenik" (kanser oluşturan) olarak adlandırılır. HPV, cilt teması yoluyla bulaşır. Virüs taşıyan biriyle vajinal, anal veya oral seks yaparak, belirti veya semptomlarınız olmasa bile HPV kapabilirsiniz.
Mikoplazma genitalium (Mgen)
Mycoplasma genitalium (veya Mgen), cinsel olarak aktif kişilerde enfeksiyona neden olabilen bir cinsel yolla bulaşan hastalıktır. Mgen, serviksi (rahim ağzı), penisin içini (üretra) veya rektumu enfekte edebilir. Cinsel olarak aktif kişiler, enfeksiyonlu biriyle prezervatif kullanmadan vajinal veya anal seks yaparak Mgen virüsüne yakalanabilirler.
Pelvik İnflamatuar Hastalık (PID)
Pelvik inflamatuar hastalık (PID), bir kadının üreme organlarının enfeksiyonudur. Genellikle klamidya ve bel soğukluğu gibi bazı cinsel yolla bulaşan enfeksiyonların neden olduğu bir komplikasyondur. Cinsel yolla bulaşmayan diğer enfeksiyonlar da PID'ye neden olabilir.
Frengi
Frengi, tedavi edilmediği takdirde ciddi sağlık sorunlarına yol açabilen cinsel yolla bulaşan bir enfeksiyondur (CYBE). Enfeksiyon aşamalar halinde gelişir (birincil, ikincil, latent ve üçüncül). Her aşamanın farklı belirti ve semptomları olabilir. Bebekler de frengiye yakalanabilir. Doğuştan gelen frengi, kadınların hamilelik sırasında frengiyi bebeklerine geçirmesiyle oluşan hastalıktır. Cinsel olarak aktif kişiler, frengi hastası bir partnerle prezervatif kullanmadan vajinal, anal veya oral seks yaparak frengiye yakalanabilirler.
Trikomoniyazis
Trikomoniyazis veya trikomoniyaz, trikomonas vaginalis (bir protozoan parazit) enfeksiyonunun neden olduğu çok yaygın bir cinsel yolla bulaşan hastalıktır. Belirtiler değişiklik gösterse de, trikomonas enfeksiyonu olan çoğu kişi bunu fark edemez. Cinsel olarak aktif kişiler, trikomonas enfeksiyonu olan bir partnerle prezervatif kullanmadan cinsel ilişkiye girerek trikomonas enfeksiyonuna yakalanabilirler. Kadınlarda enfeksiyon en sık alt genital bölgede (vulva, vajina, serviks veya üretra) görülür. Erkeklerde ise enfeksiyon en sık penisin içinde (üretra) görülür.
Cinsel yolla bulaşan hastalıkların belirtileri nelerdir?
Cinsel yolla bulaşan hastalıklar her zaman belirti vermez veya yalnızca hafif belirtilere neden olabilir. Belirtileri şunları içerebilir:
Erkeklerde görülen belirtiler:
- Peniste yanma veya kaşıntı
- Penisten damlama (akıntı)
- Pelvis çevresinde ağrı
- Penis, anüs veya ağızda yaralar, şişlikler veya kabarcıklar
- İdrar yaparken veya dışkılama sırasında yanma ve ağrı
- Sık sık tuvalete gitmek zorunda kalmak
Kadınlarda görülen belirtiler
- Vajinada yanma veya kaşıntı
- Vajinadan akıntı veya koku
- Pelvis çevresinde ağrı
- Vajinadan normal olmayan kanama
- Cinsel ilişki sırasında içeride derin bir ağrı
- Vajina, anüs veya ağızda yaralar, şişlikler veya kabarcıklar
- İdrar yaparken veya dışkılama sırasında yanma ve ağrı
- Sık sık tuvalete gitmek zorunda kalmak
Birçok cinsel yolla bulaşan hastalığın belirtisi yoktur. Bu, farkında olmadan bir cinsel yolla bulaşan hastalığa yakalanıp cinsel ilişki sırasında partnerinizi enfekte edebileceğiniz anlamına gelir.
Bunu kesin olarak bilmenin tek yolu test yaptırmaktır.
Cinsel yolla bulaşan hastalıklara ne sebep olur?
Cinsel yolla bulaşan hastalıklara bakteriler, virüsler ve parazitler neden olabilir.
Cinsel yolla bulaşan hastalıkların tanısı nasıl konur?
Cinsel olarak aktif olan bireylerin cinsel yolla bulaşan hastalık riski ve test yaptırmalarının gerekip gerekmediği konusunda doktorlarıyla görüşmeleri çok önemlidir, çünkü birçok cinsel yolla bulaşan hastalık genellikle belirti vermez.
Bazı cinsel yolla bulaşan hastalıklar fiziksel muayene sırasında veya cinsel yolla bulaşan hastalık testleri yoluyla teşhis edilebilir. Bazı testler, vajina, penis veya anüsten alınan bir yara veya sıvının mikroskobik incelemesini içerir. Kan testleri ise diğer cinsel yolla bulaşan hastalık türlerini teşhis edebilir.
Tedavisi olmayan cinsel hastalıklar nelerdir?
HIV, insan papilloma virüsü (HPV), herpes ve hepatit B gibi bazı cinsel yolla bulaşan enfeksiyonlar (CYBE) için bir tedavi mevcut değildir.
