Doğum kontrolü (kontrasepsiyon), gebeliği önlemek için kullanılan herhangi bir yöntem, ilaç veya cihazdır. Kadınlar birçok farklı doğum kontrol türünden birini seçebilir. Bazıları gebeliği önlemede diğerlerinden daha etkili olabilir. Kullanılacak doğum kontrol türü kişinin sağlık durumuna, şu anda veya gelecekte çocuk sahibi olma isteğine ve cinsel yolla bulaşan enfeksiyonları önleme ihtiyacına bağlıdır. Doktorunuz şu anda sizin için en iyi türün hangisi olduğuna karar vermenize yardımcı olabilir. Kullanılabilen doğum kontrol yöntemleri arasında; implant, rahim içi araçlar (RİA), enjeksiyonlar, haplar, vajinal halkalar, bariyer yöntemleri, sterilizasyon, acil doğum kontrolü ve doğal yöntemler yer almaktadır.
İstenmeyen bir gebeliği önlemenin yanı sıra, güvenli cinsel ilişki de önemlidir. Tüm korunma yöntemleri cinsel yolla bulaşan hastalıklara karşı koruma sağlamaz. Cinsel yolla bulaşan hastalık riskini azaltmanın en iyi yolu kondom kullanmaktır. Kondomlar (harici veya dahili) enfeksiyonların yayılmasını durdurmaya yardımcı olabilir.
Doğum kontrol yöntemleri nelerdir?
Doğum kontrolü (kontrasepsiyon olarak da bilinir) bebek sahibi olmak istemediğinizde hamileliği önlemenize yardımcı olabilir. Herkes için doğru olan 1 doğum kontrol yöntemi yoktur. Her doğum kontrol türünün artıları ve eksileri vardır. Seçtiğiniz doğum kontrol yöntemi türüne bağlıdır. Farklı doğum kontrol yöntemleri farklı şekillerde işe yarar. Ve bazı yöntemler gebeliği önlemede diğerlerinden daha iyidir.
Doğum kontrol türleri şunlardır:
RİA (Rahim içi araçlar)
RİA, doktorun rahim içine yerleştirdiği, bakır veya hormon içeren küçük, T şeklinde plastik bir parçadır.
2 çeşidi vardır:
Bakırlı RİA'lar spermin yumurtayı döllemesini önlemek için az miktarda bakır salgılar. 10 yıla kadar dayanabilirler.
Hormonlu RİA'lar gebeliği önlemek için levonorgestrel adı verilen bir hormonun az bir miktarını salgılar. 4 farklı hormonal RİA türü vardır. Hormonlu RİA'lar türe bağlı olarak 3 ila 8 yıl dayanır.
Hormonal yöntemler
Çoğu hormonal doğum kontrol yöntemi, yumurtalıkların her ay bir yumurta salmasını önleyerek çalışır. Ayrıca hamile kalma olasılığınızı azaltan başka değişikliklere de neden olurlar.
Hormonlu RİA'lara ek olarak hormonal yöntemler şunlardır:
İmplant (cildin altına yerleştirilen küçük bir çubuk) - 3 yıla kadar dayanabilir.
Enjeksiyon - her 3 ayda bir doktor veya hemşire tarafından yapılır.
Doğum kontrol bandı - cilde takılır ve haftada bir değiştirilir, her ay 1 hafta ara verilir.
Doğum kontrol halkası - vajinaya yerleştirilir ve ayda bir değiştirilir.
Doğum kontrol hapları - her gün alınır.
Bariyer yöntemleri
Bariyer yöntemleri spermin yumurtaya ulaşmasını engelleyerek çalışır. Yaygın bariyer yöntemleri şunlardır:
Harici (erkek) prezervatifler. Özellikle cinsel yolla bulaşan hastalıkları engellediği için kabul gören bir yöntemdir.
Dahili (kadın) kondomlar (vajina içine yerleştirilir)
Doğum kontrol diyaframı (vajina içine yerleştirilir)
Doğum kontrolü servikal başlık (vajina içine yerleştirilir)
Doğum kontrol süngeri (vajina içine yerleştirilir)
Sperm öldürücü (spermin yumurtaya ulaşmasını engelleyen bir jel), tek başına veya harici bir kondom, diyafram veya rahim ağzı kapağı ile birlikte kullanılabilir.
Kalıcı doğum kontrolü (sterilizasyon)
Sterilizasyon kalıcı bir doğum kontrol yöntemidir. Bu, hamile kalmak veya hamileliğe neden olmak istemediklerinden tamamen emin olan kişiler için bir seçenektir. Farklı tipte kalıcı doğum kontrol prosedürleri vardır:
Vazektomi (erkekler): Spermi penis dışına taşıyan kanalların kesilmesi.
Tüp ligasyonu (kadınlarda): Yumurtaları rahime taşıyan tüplerin bağlanması.
Doğal yöntemler
Geri çekilme. Hamilelik riski daha yüksektir.
Takvim yöntemi. Adet döngüsü düzenli kadınlarda etkili olabilir.
En iyi doğum kontrol yöntemi nedir?
Bazı doğum kontrol yöntemleri diğerlerine göre daha etkilidir. Gebeliği önlemede en iyi işe yarayan doğum kontrol yöntemleri implant ve RİA'lardır, ayrıca kullanımı en kolay ve en hatasız olanlardır.
İşte en iyi doğum kontrol yöntemleri ve etkinlikleri:
Doğum kontrol implantı %99 etkili.
Tüp ligasyonu %99 etkili.
Vazektomi %99 etkili.
Doğum kontrol aşısı %96 etkili.
Nuvaring (gebelik önleyici halka - vajinal halka) 93 etkili.
Doğum kontrol hapları %91
Doğum kontrol bandı %91 etkili.
Diyafram - Doğru kullanıldığında %86 oranında etkilidir.
Kondomlar %82 etkili.
Dahili (kadın) kondomlar %79 etkili.
Takvim yöntemi %75 etkili.
Geri çekilme %60 etkili.
%100 korunma yöntemi var mı?
Gebeliği ve cinsel yolla bulaşan hastalıkları tamamen önleyen tek yöntem cinsel ilişkiye girmemektir. Cinsel birliktelikte cinsel yolla bulaşan hastalıklara karşı korunmanın en iyi yolu hala prezervatiflerdir ve doğru şekilde kullanıldığında gebeliği önlemede %98 etkilidir. Ancak insanlar kusursuz değildir, bu yüzden gerçek hayatta prezervatifler yaklaşık %82 etkilidir. Doğum kontrol implantları, haplar, tüp ligasyonu, vazektomi ve enjeksiyonlar yüksek korunma sağlarlar.
40 yaş üstü doğum kontrol yöntemleri nelerdir?
Sadece progestojen içeren hap, progestojen içeren implant, hormonal RİA ve bakırlı RİA ve tüp ligasyonu bu yaş grubu kadınlarda en iyi doğum kontrol yöntemleridir.
