Havale, bir kişinin kaslarının kontrolsüz bir şekilde kasıldığında meydana gelen bir durumdur. Birkaç saniye veya birkaç dakika sürebilir. Tıp dilinde konvülsiyon olarak adlandırılır. Konvülsiyon, nöbetle aynı şey değildir, ancak farklı nöbet türlerinin bir belirtisi olabilir.
Havale, epilepsi, baş yaralanması, şiddetli ateş, iltihaplı beyin enfeksiyonu, toksinlere maruz kalma ve belirli ilaçlar dahil olmak üzere birçok tıbbi durumla ilişkilendirilebilir. Havaleler daha ziyade çocukluk dönemlerinde ortaya çıktığından bu dönemde en sık nedeni ateşli hastalıklara bağlı havalelerde çok dikkatli olunması gerekir. Ateşli hastalıklara bağlı havaleler en sık altı ay ile 5 yaş arasında görülür. Tıp dilinde febril konvülsiyon olarak adlandırılır ve bu tip havalelere, erkek çocuklarda daha sık rastlanır.
Havale geçirmek ne demek?
Havale ya da konvülsiyon, kasların hızla kasılıp gevşeyerek vücudun kontrolsüz bir şekilde sallanmasına neden olan nörolojik bir durumdur. Baş yaralanmaları, yüksek ateşler, bazı tıbbi rahatsızlıklar ve bazı ilaçlar konvülsiyonlara neden olabilir. Bunlar ayrıca epilepsinin neden olduğu nöbetler sırasında da ortaya çıkabilir.
Havale sebepleri nelerdir?
Birkaç farklı durum konvülsiyonlara neden olabilir, bunlar arasında şunlar bulunur:
Epileptik nöbetler
Epilepsi, bir kişinin birçok nöbet geçirmesine neden olan bir durumdur. Nöbetler beyindeki elektriksel bozukluklardır. Birçok farklı nöbet türü vardır ve her birinin farklı semptomları vardır. Bazen epileptik nöbetler bir kişinin havaleye neden olabilir. En yaygın türe tonik-klonik nöbetler denir. "Tonik" sertleşme anlamına gelirken, "klonik" sarsıntı anlamına gelir. Bu hareketler nöbetin birincil özelliklerini tanımlar.
Ateşli nöbetler
Ateşli nöbetler, ateşi olan 6 ay ile 5 yaş arasındaki çocukları etkileyebilir. Ateşli nöbetler, genellikle 5 dakikaya kadar süren havaleye konvülsiyonlara neden olur. Ateşli nöbetlerin çoğu, bir çocuk üzerinde kalıcı bir olumsuz etkiye sahip değildir. Genellikle zararsızdırlar ve tedavi gerektirmezler. Ancak, nöbet 5 dakikadan uzun sürerse veya çocuk hızla iyileşmezse, acil tıbbi yardım almak önemlidir.
Epileptik olmayan nöbetler
Epileptik olmayan nöbetler epilepsi gibi görünür, ancak bir kişinin beynindeki elektriksel bozukluklardan kaynaklanmaz. Doktorlar epileptik olmayan nöbetlerin "psikojenik" hastalıklar olduğuna inanırlar. Bu, zihinsel veya duygusal stres nedeniyle ortaya çıktıkları anlamına gelir. Bu nedenle bazen bunlara "psikojenik epileptik olmayan nöbetler" derler. Doktorlar genellikle epileptik olmayan nöbetleri tedavi etmeye yardımcı olmak için bilişsel davranışçı terapi (BDT) gibi psikolojik terapiler önerirler. Bu tedaviler, bir kişinin nöbetlere neden olan altta yatan stresi yönetmesine yardımcı olur.
Paroksismal kinezijenik diskinezi
Paroksismal kinezijenik diskinezi (PKD), konvülsiyonlara neden olan nadir bir durumdur. PKD nöbetleri genellikle bir kişi irkilme veya ayağa kalkma gibi ani bir hareket yaşadıktan sonra meydana gelir. Konvülsiyonlar genellikle 5 dakikadan az sürer. Ancak bazı durumlarda daha uzun sürebilir. Kişi yaşlandıkça genellikle daha az nöbet geçirir. Bu genetik bir durumdur, yani bir ebeveyn bunu çocuklarına geçirebilir.
İlaç reaksiyonları
Nadir durumlarda, bazı ilaçlar konvülsiyonlarla birlikte epileptik nöbetlere neden olabilir. Antidepresanlar, uyarıcılar ve antihistaminikler bazı kişilerde nöbetlere neden olabilir. Ancak bu nadir görülür.
Migren
İnsanlar auralı migren ve ardından kısa bir süre sonra nöbet geçirebilirler. Buna migralepsi adı verilir.
Havale geçirme belirtileri nelerdir?
Konvülsiyon olarak da adlandırılan havaleler genellikle birden bire başlar. Kişide bilinç kaybı ve kas kasılmaları gözlemlenir.
Havale belirtileri, havale tipine ve şiddetine bağlı olarak farklılık gösterebilir. Havale sırasında görülen belirtiler şunlardır:
- Tüm vücudun aniden sallanması
- Ani bilinç kaybı
- Kas kasılmaları
- Sıkılı bir çene
- Ağızda köpürme
- Gözlerde rastgele ve hızlı hareket
- Ses ve konuşmada değişiklikler
- Tükürük salgısında artış, salya akması
- Nefes almada zorluklar
- İdrar kaçırma
- Dilin ısırılması
- Dudaklarda mavimsi renk
Havale geçirme yaşı kaçtır?
Havale genellikle 6 ay ile 5 yaş arasındaki çocuklarda görülür. Havale sırasında çocuğun bilinci kapanabilir, titremeler, kollarında ve bacaklarında kasılmalar görülebilir.
Havaleye müdahale edilmezse ne olur?
Basit havaleler beyin hasarına, zihinsel engelliliğe ya da öğrenme bozukluğuna yol açmazlar. Havale, epilepsinin bir belirtisi değildir. Havale sıklıkla tekrarlayan nöbetlere yol açabilir. Eğer çocuk ilk havaleyi yüksek ateşten dolayı geçirdiyse ve ateşi aniden çıktıysa, ailede havale geçmişi varsa ve 15 aylıktan küçükse, tekrarlayan havale geçirme olasılığı yüksektir.
Havale geçirdikten sonra ne olur?
Havalenin sona ermesinin ardından kişide bilinçsizlik ve halsizlik yaygın bir durumdur. Ancak, ateşsiz havaleler, çok fazla tekrarlayan ateşli havaleler ve menenjit sonrasında sara (epilepsi) hastalığı ortaya çıkabilir.
