Plateletten zengin plazma yani PRP, kişinin kendi kanından ayrıştırılan plazmanın bölgeye enjekte edilmesiyle sakatlanmaların ve yaralanmaların iyileşmesini hızlandırma amacı taşıyan tedavi yöntemidir. Vücudun kendi dokularının iyileşme sürecinde görev alan maddelerin konsantre edilerek hasarlı başka bir bölgeye tatbik edilmesi esasına dayalı bu yöntem farklı durumların tedavisinde başarıyla uygulanmaktadır. Çoğunlukla spor yaralanmalarının iyileşmesini hızlandırmak ve dökülen saçların yeniden çıkmasını sağlamak için kullanılır.
PRP Tedavisi Nedir?
PRP yöntemi, kanda pıhtılaşma ve doku iyileşmesinde birincil olarak görev yapan kan pulcukları, trombositler veya platelet olarak bilinen hücrelerden zengin plazma kısmının kullanıldığı bir tedavi yöntemidir. Yöntemde amaçlanan iyileşme fonksiyonunu destekleyen platelet ve plazma bileşenlerinin hastadan alınan kan örneklerinde izole edilerek konsantre hâle getirilmesi ve uygun bölgeye yeniden tatbik edilmesi ile iyileşmeyi hızlandırmaktır.
PRP yöntemi her ne kadar popülerliğini korusa ve çeşitli sağlık problemlerinin giderilmesinde alternatif yöntem olarak sıklıkla tercih edilse de bilimsel etkinliğini kanıtlamak için yapılan yeterli sayıda çalışma bulunmamaktadır. Bazı çalışmalar kas iyileşmesini ve dökülen saçların yeniden çıkmasını desteklediğini gösterse de kabul edilmiş tıbbi prosedürler arasına girmesi için daha çok çalışma yapılması gerekmektedir.
PRP Tedavisi Neden Uygulanır?
Kanın plazma adı verilen sıvı kısmında vücut için çok önemli görevlerde bulunan çeşitli proteinlerin yanı sıra dokuların iyileşmesi ve gelişmesinde kritik fonksiyonlara sahip büyüme faktörleri de bolca bulunur. Plateletler ise benzer işlevlere sahip biyolojik maddeleri bünyesinde depolar ve gerekli durumlarda salgılayarak iyileşmeyi hızlandırır. Plateletler iyileşme fonksiyonlarını yaralanan damar duvarında pıhtılaşmayı başlatarak ve sonrasında damar bütünlüğünün tekrar sağlanmasında görev alarak etki gösterir.
PRP yoluyla hastadan elde edilen kan örneklerindeki platelet ve plazma içeriği çeşitli yöntemle ayrılır. PRP ile yoğun büyüme faktörü ve doku iyileşmesinde görevli maddelerin bulunduğu kan plazması enjekte edilir. Bu sayede PRP enjeksiyonu sonrası işlem uygulanan dokunun daha hızlı ve etkili şekilde iyileşmesi tetiklenmiş olur.
PRP yöntemi vücutta çok geniş bir uygulama alanına sahiptir ve özellikle doku hasarı görülen pek çok sağlık probleminde uygulanabilir. PRP yönteminin sıklıkla tercih edildiği sağlık sorunları aşağıdaki gibi özetlenebilir:
- Saç kaybı: Alopesi veya kellik probleminde saçlı deride bulunan saç köklerinde saç üretiminin desteklenmesi veya hasarlı saç üretiminde doku iyileşmesinin uyarılmasında PRP yöntemi kullanılabilir. PRP saç dökülmesi yaşayan hastalarda dökülmenin önlenmesinde de yararlı bulunmuştur.
- Kas-iskelet sistemi yaralanmaları: Tendon yaralanmaları, tendinitler, eklem iltihaplanmaları ve kas kaynaklı problemlerinin kısa sürede iyileşmesini sağlamak için PRP kullanılabilir. Tendonlar özellikle iyileşme süreci uzun süren ve zorlu olan kas uzantıları olduğundan tenisçi dirseği, aşil tendiniti gibi spor yaralanmalarda sporcuların tedavisinde PRP sıklıkla tercih edilmektedir. Yine tekrarlayan sportif aktivitelere bağlı görülen kas yorgunlukları veya kas zedelenmelerinde de PRP’den yararlanılabilir.
- Cerrahi sonrası dönem: Cerrahi ile onarımı yapılan, özellikle kas-iskelet sistemine ait dokuların iyileşmesinde PRP yöntemi uygulanarak iyileşmenin hızlandırılması hedeflenebilir.
- Osteoartrit: Eklem kireçlenmesi olarak da bilinen osteoartrit probleminde kesin bir medikal tedavi bulunmadığından hastaların yaşam kalitesini artırmak, eklemin anatomik olarak bozulmasını yavaşlatmak, ağrı gibi belirtilerin giderilmesini sağlamak amacıyla eklem içine PRP uygulanabilir.
- Kozmetik sebepler: Cildin daha genç, gergin ve parlak görünmesini sağlamak amacıyla PRP enjeksiyonları yapılabilir. Vampir yüz gerdirme veya vampir facelift olarak da bilinen yöntemlerde uygulanan PRP sayesinde cilt içine plazma ve platelet içeriği aktarılarak cildin daha parlak, canlı görünüm kazanması ve kırışıklıkların azalması hedeflenir.
PRP Tedavisi Nasıl Uygulanır?
PRP tedavisinde uygulanan enjeksiyon içeriği hastanın kendi kanından sağlanır. Hastadan uygun miktarda kanın temin edilmesi, içeriğin hazırlanması ve tekrar ilgili bölgeye enjekte edilmesi yoluyla gerçekleşen işlemdeki tüm bu adımlar aynı seans içerisinde tamamlanır. Hastalardan alınacak kan miktarı PRP uygulanacak bölge, altta yatan neden gibi farklı nedenlere bağlı olarak değişiklik gösterebilir.
Hastadan kan alındıktan sonra kan santrifüj edilerek hücre elemanları ayrılır. Plazma ve platelet bölümleri ayrıştırıldıktan sonra sıvılar enjeksiyona hazır hale getirilir. PRP’yi uygulayacak sağlık profesyoneli tarafından ilgili bölgenin net olarak değerlendirilebilmesi için ultrasonografi gibi çeşitli görüntüleme yöntemlerinden faydalanılabilir. Cilt veya saçlı deri gibi alanlarda alan büyütücü teknikler kullanılabilirken, tendon gibi daha derinde kalan dokularda çeşitli görüntüleme yöntemleri yardımcıdır. Uygulanacak bölgenin temizlenmesi ardından PRP enjeksiyonu yapılarak işlem tamamlanır.
PRP’nin iyileştirici etkisinin sağlanması amacıyla işlemin birkaç seans tekrarlanması gerekebilir. İhtiyaç duyulan seans miktarı uygulanan bölge, altta yatan sağlık problemi, hastanın kişisel özellikleri gibi farklı parametrelere bağlı olarak değişkenlik gösterebilir. İşleme bağlı etkilerin gözlemlenmesi doku iyileşmesiyle ilişkili olarak birkaç haftayı bulabildiğinden hastaların erken dönemde belirgin bir değişiklik beklememesi gerekir. Bu yüzden hastaların doğru bilgilendirilmesi önemlidir. Tekrarlayan seansların sonunda PRP’ye bağlı etkiler belirgin olarak izlenebilir.
PRP Tedavisinin Riskleri Nelerdir?
PRP işlemi doku içine girişimsel bir yöntemle yapıldığından işleme bağlı bazı riskleri de beraberinde getirir. Her ne kadar işlemde uygulanan sıvı hastanın kendi kanından elde edildiğinden sıvıya bağlı alerjik veya toksik bir yan etki gelişimi beklenmese de işlemin kendisine bağlı bazı riskler bulunur. PRP uygulaması sonrası aşağıdaki yan etkiler hastalarda gözlemlenebilir:
- Uygulama bölgesinde yeterli hijyen sağlanmaması veya sonrasında korunmamasına bağlı yara yeri enfeksiyonu gelişebilir.
- Derin dokulara yapılan işlemlerde sinirler veya damarlar hasar alabilir.
- İşlem bölgesinde ağrı ve hassasiyet görülebilir.
- Enjeksiyon sırasında doku yapılarına zarar verilmesine bağlı doku hasarı ortaya çıkabilir.
