Ayak bileğinde şişme neden olur? Ayak bileğinde şişme nasıl geçer?

Ayak bileğinde şişme, dokularda yoğun bir biçimde sıvı birikmesi sonucu meydana gelebilen bir durumdur. Çoğu zaman şişliğin olduğu bölge gergin ve parlaktır. Gün içinde bacakların uzun süre aynı pozisyonda kalması, fazla kilo ve yetersiz beslenme gibi birçok farklı neden ayak bileğinde şişlik oluşumuna sebep olabilir. Ayak bileği şişmesi, genellikle ciddi bir durumdan kaynaklanmaz. Bacakları yüksekte tutmak, yürüyüş gibi hafif egzersizler ya da kompresyon çorapları giymek iyileşmeye yardımcı olabilir. Ancak, yaygın olarak ödeme bağlı gelişebilen sıvı tutulumu giderek kötüleşiyor, nefes darlığı, göğüs ağrısı gibi eşlik eden komplikasyonlarda yaşanıyorsa bu, ciddi bir hastalığa işaret ediyor olabilir.

Ayak bileğinde şişme neden olur?

Ayak bileğinde anormal sıvı birikimi sonucu ortaya çıkan ayak şişmesi, genellikle günün ilerleyen saatlerinde meydana gelir çünkü yer çekimi alt uzuvlardaki damarlardaki kan miktarını ve basıncını artırır. Bu durum karşısında bir süre dinlenmek şişliği hafifletebilir. Ayak bileğinde ödem şikâyetlerinde sıklıkla bireysel tedaviler etkilidir. Ayak şişmesi aşırı tuz tüketimi, steroid ve antidepresan gibi bazı ilaçların kullanımı veya böbrek karaciğer gibi hayati organlarından kaynaklanan çeşitli rahatsızlıklar neticesinde de gelişebilir.

Genel hatları ile ayak şişmesinin nedenleri şöyle sıralanabilir;

Ayak bileği yaralanması

Ayak veya ayak bileği yaralanmalarının en sık karşılaşılan nedenlerinin başında gelen ayak bileği burkulması, kas iskelet yaralanması sonucu gelişen bir durumdur.

Enfeksiyon

Bu durumda cildin enfekte bölgesinde kızarıklık, şişlik meydana gelebilir. Ağrıya neden olabilen enfeksiyon tedavi edilmediğinde farklı sağlık problemlerine zemin hazırlayabilir.

İlaç yan etkileri

Bazı ilaçlar yan etki olarak ödem geliştirebilir. Bu ilaçlar nifedipin, steroidler ve steroid olmayan antiinflamatuar olabilir.

Uzun süre oturmak veya ayakta kalmak

Gün içinde özellikle çalışırken uzun süre boyunca oturuyor ya da ayakta duruyorsanız vücut sıvıları ayaklarda toplanabilir. Bu durum ayak ya da bileklerde şişmeye sebep olabilen yaygın sorunlar arsında yer alır.

Fazla kilolu olmak

Obezite ya da fazla kilolar sebebiyle ayaklarda ve ayak bileklerinde oluşan baskı ve ağırlık şişlik gibi sorunlara davetiye çıkarabilir.

Gebelik

Ayak ve ayak bileği şişmesi hamilelikte sık karşılaşılan problemlerden biridir ancak, hamilelikte şiddetli şişme, yüksek tansiyon ve ciddi bir durum olan preeklampsinin bir göstergesi olabilir.

Venöz yetmezlik

Venöz yetmezlik, bacak damarlarının hasar görmesiyle kanın kalbe geri akışının engellenmesi nedeniyle oluşan bir hastalıktır. İlerleyen yaşla birlikte, bu kapakçıklar da zayıflar ve verimliliği azalabilir. Öyle ki bu durum ayak şişmesinin en sık karşılaşılan sebeplerinden biridir.

Kalp, karaciğer veya böbrek hastalığı

Ayak bileği şişmesi bazen kalp, karaciğer ya da böbrek hastalığı gibi daha ciddi hastalıklardan kaynaklanabilir. Karaciğer hastalığında yeterli albümin üretilmemesi, sıvı sızıntısına yol açabilir. Özellikle akşamları şişen ayak bilekleri kalp yetmezliğini gösterirken, böbrekler hasar aldığında ve yeteri kadar çalışmadığında ayaklarda ve vücudun diğer bölgelerinde sıvı tutulumu ortaya çıkabilir.

Kan pıhtısı

Bacaklarınızdaki damarlarda oluşan kan pıhtıları, bacaklarınızdan kalbinize geri dönen kan akışını durdurduğunda ayak bilekleri ve ayaklarda şişme ortaya çıkabilir.

Lenfödem

Dokularda lenf sıvısının birikmesi sonucu ortaya çıkan lenfödem,  kanser hastalarında radyasyon tedavisi sonrası sık oluşum gösterebilir.

Ayak bileği şişmesi hangi hastalığın belirtisidir?

Ayak bilekleri, ayaklar ve bacaklardaki şişlikler genellikle ilgili bölgelerde ödem adı verilen sıvı birikmesi sonucu ortaya çıkar. Ayak bileği şişmesi enfeksiyon belirtisi olabileceği gibi özellikle diyabetik nöropati veya ayaklarda diğer sinir sorunları olan kişiler açısından riskli olabilir. Yer çekiminin etkisiyle alt bacaklarınızda sıvı birikebilir ve bu da şişmeye yol açabilir.  Ancak, ayak bileği şişmesi,  kalp, böbrek, karaciğer hastalıkları, damar tıkanıklıkları veya lenf sistemi bozuklukları gibi daha ciddi hastalıklar sonucu gelişebilir. Kalbin artık verimli bir şekilde pompalayamadığı bir durum olan konjestif kalp yetmezliği, akciğerlerde ve vücudun diğer bölgelerinde sıvı birikmesine yol açar. Genellikle ayaklarda ve ayak bileklerinde şişlikler fark edilir.

Böbrek ve karaciğer hastalıklarında ise düşük protein seviyeleri vücutta sıvı tutulmasına yol açar. Yine ayaklar ve ayak bilekleri ödemlerden ciddi şekilde etkilenebilir. Özellikle her iki ayak bileğinde de şişliğin en yaygın nedeni, bacak damarlarındaki kapakçıkların yetersizliği sebebiyle oluşabilen bir problemdir. Venöz yetmezlik rahatsızlığında, bacaklardaki damar içerisindeki küçük kapakçıklar zamanla zayıflayabilir, bu durum damarların kalbe kan pompalamasını zorlaştırır ve varislerin yanı sıra sıvı birikmesine yol açabilir.

Hamilelikte ayak bileğinin şişmesi neden olur?

Gebelik esnasında vücuttaki fazla sıvı ve büyüyen rahmin baskısı, ayak bileklerinde ve ayaklarda şişmenin en önemli nedenleri arasında yer alır. Hamilelik döneminde ödemler özellikle akşam saatlerinde, sıcak havalarda ve doğumun yaklaşması ile artış gösterebilir. Bu süreçte ayak bileklerinde ve ayaklarda hafif şişlik genellikle kalıcı değildir ve bir soruna neden olmaz.  Ayak bilediğindeki şişlikleri azaltmak için ayakta ya da oturarak hafif egzersizler yapmak iyi gelebilir. Mümkün olduğu kadar ayaklarınızı yüksekte tutmak ve rahat ayakkabılar giymek ödemleri hafifletmek için önerilen yöntemler arasında yer alır. Ayrıca uzun süre ayakta durmaktan kaçınmanız da oldukça önemlidir. Öte yandan gebelik sürecinde ödem şikayetlerinde artış, mümkün olan en kısa sürede takip edilmesi gereken bir durum olan preeklampsinin bir göstergesi olabilir. Ayaklarınızın yanı sıra yüzünüzde ve ellerinizde şişlik meydana geliyorsa, baş ağrıları, gözlerde bulanık görme durumu, kaburga altında ağrı ve kusma gibi çeşitli semptomlarla karşılaşıyorsanız bu işaretler preeklampsi hastalığının bir göstergesi olabilir. Bu şekilde gelişen ani ve yoğun ödemlerin varlığında vakit kaybetmeden doktora başvurmanız gerekir. 

Ayak bileğinde şişme nasıl geçer?

Ayak bileklerinizdeki, ayaklarınızdaki veya bacaklarınızdaki şişlikler sıklıkla tedavi edilmeksizin kendiliğinden hafifleyebilir.

Ayak bileği şişmesi için evde uygulayabileceğiniz şu yöntemler şişlikleri kontrol altına almada etkili olabilecek çareler olabilir;

Buz torbası uygulayın

Ayak şişmesinin olduğu bölgeye gün içinde devamlı olarak 15-20 dakika kadar buz torbası uygulaması yapın.

Ayaklarınızı yükseltin

Ayaklarınızı kalp hizasında yükseltin. Bu pozisyonu oturarak ya da uzanarak yapabilir, bu sayede kan akışına katkıda bulunabilirsiniz.

Tuzu kısıtlayın

Aşırı tuz tüketimi sıvı tutulmasının nedenleri arasında yer alır. Dolayısıyla sodyumu kısıtlamak ödem şikâyetlerini azaltmada etkili olabilir.

Kompresyon çorapları giyinin

Kompresyon çorapları giymek ayak şişmesini önlemek için etkili olabilecek bir tedavi şeklidir. Dolaşımı azaltacak ve baskı uygulayacak bu tip çoraplar ya da elastik bantlar ayak şişmelerini gözle görülür bir biçimde azaltabilir.

Egzersiz veya yürüyüş yapın

Gün içinde düzenli yürüyüşler yapmayı veya ayak egzersizleri yapmayı ihmal etmeyin. Evde basit egzersizler yapmak bile şişliklerin azalması açısından fayda gösterebilir.

Mola verin

Seyahat esnasında sık sık mola verip ayağa kalkın ve kısa yürüyüşler yapın.

Rahat ayakkabılar giyinin

Ayakkabı seçimine çok dikkat etmelisiniz. Aksi takdirde ayaklarınızda ödem şikâyetleri daha fazla artabilir.

Kilo kontrolüne dikkat edin

Vücutta oluşan ödem şikâyetleri çoğu zaman fazla kilolardan kaynaklanır. Vücutta biriken fazla yağ ve ağırlık kan dolaşımını olumsuz etkilediğinden dolayı ayaklarda ve bacaklarda ödemler artar.

Ayak bileğinde şişlik oluşmasını önlemenin yolları neler?

Ayak bileğinde şişlik oluşumunun önüne geçmek için alabileceğiniz önlemlerden bazıları şunlardır;

• Uzun süre ayakta kalmamaya ya da uzun süre oturmamaya özen gösterin.
• Ayaklarınızdaki ödemler ve genel sağlığınız için hareketsizlikten kaçının. Yürüyüşler bu anlamda etkili olabilir.
• Bacaklarınızı otururken ya da uzanırken yüksekte tutun.
• Yoğun tuz içerikli hazır gıda ve konservelerden kaçının. Sağlıklı ve daha az tuzlu besinler tüketin.
• Vücut ağırlığınızı korumaya özen gösterin.
• Vücudunuzu sıkan dar kıyafetleri giymeyin.
• Ayakkabı ve çorap seçiminde de rahat olanları tercih edin.

Ayak bileğinde ödem tehlikeli mi?

Ayak bileğinde ödem, sıklıkla uzun süre hareketsiz kalmak, ayak bileğinizde şişmeye neden olabilecek yaralanma veya ayak bileği burkulmasına bağlı ortaya çıkabilen bir durumdur. Ayak bileğinde burkulma, ayak bileğini yerinde tutan bağların normal aralığının ötesinde gerilmesine yol açar. Ayak bileğinde şişme her zaman ciddi olmamakla birlikte uzun süren ve giderek kötüleşen şişliklerin varlığında altta yatan bazı tehlikelerin olabileceği unutulmamalıdır.  Örneğin bir kalp yetmezliği hastalığı ayak bileğinde şişmenin ciddi bir semptomu olabilir. Ayrıca böbrek ya da karaciğer hastalıkları varlığında ayak bileklerine ek olarak vücudun diğer alanlarında ödem şikâyetleri ortaya çıkabilir. Erken teşhis bakımından sağlık uzmanına başvurmak bazen hayati değere sahiptir.

Ayak bileğindeki şişlik için ne zaman doktora başvurmak gerekir?

Ayak bileklerinizde ve ayaklarınızda şişlik aniden oluşuyorsa ve bu şişlikler birkaç günden uzun süredir devam ediyorsa, doktora başvurmanız gerekir. Bazı rahatsızlıkların neden olduğu şişlikler bölgeye bastırdığınızda belirgin bir çukurlaşmaya yol açar. Deri dokusu parlak ve gergin bir görünüm alır. Birçok hasta şişliği hafifletmek için ayaklarını yüksekte tutar ve bu genellikle geçici bir çözüm sağlar. Şişliğin çok şiddetli olduğu veya geçmediği durumlarda, özellikle kalp, karaciğer veya böbrek hastalığınız varsa, doktorunuza başvurmanız tavsiye edilir.