Hastalıkların teşhisinde önemli bir rol oynayan tam kan sayımı testi içerisinde kandaki pek çok farklı değere bakılır. Kan sayımı testiyle birlikte yapılan MPV de kanla ilgili hastalıklar veya diğer sağlık sorunlarının teşhis edilmesine yardımcı olur. MPV (mean platelet volume), kanın pıhtılaşmasına katkıda bulunan kan hücreleri olan trombositlerin ölçülmesini sağlar. Düşük veya yüksek trombosit seviyesi, ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir.
MPV Nedir?
Platelet ya da kan pulcukları olarak da adlandırılan trombositler, megakaryosit isimli kemik iliği hücreleri tarafından üretilir. Trombositler, vücutta bir kesik veya yaralanma olduğunda birbirlerine yapışarak kanın pıhtılaşmasını ve bu sayede kanamanın durdurulmasını sağlar. Dolayısıyla trombositler yaraların iyileşmesi açısından son derece önemlidir.
MPV ise ortalama trombosit hacmi anlamına gelir. MPV kan testi ile kan pulcuklarının ortalama boyutları ve sayısı ölçülür. Tam kan sayımı testinin bir parçası olarak yapılan MPV, diğer test sonuçlarıyla birlikte değerlendirilerek kanama bozuklukları veya kemik iliği hastalıkları gibi çeşitli sağlık sorunlarının teşhis edilmesine aracılık eder. Buna ek olarak MPV değeri, sağlık sorunlarının ne kadar ciddi olabileceğini de gösterir.
MPV Değerine Ne İçin Bakılır?
MPV değeri, vücuttaki kan pulcuklarının seviyesini gösterdiğinden genellikle çok fazla ya da çok az olmasıyla ilgili bir kan bozukluğu semptomları görüldüğünde MPV testi yapılabilir. MPV testi yapılmasını gerektiren semptomlar şunlardır:
- Küçük kesikler söz konusu olduğunda dahi kanamanın uzun süre durmaması
- Burun kanaması
- Diş fırçalarken diş eti kanaması
- Ciltte kırmızımsı morumsu lekeler
- Vücudun kolayca morarması
- Regl dönemlerinde anormal kanama
- Halsiz hissetmek
- Uzun süreli baş ağrısı veya baş dönmesi
- Ayaklar ile ellerde ağrı ve yanma
MPV Değeri Kaç Olmalıdır?
MPV değeri; normal, düşük veya yüksek çıkabilir. Sağlıklı ve hamile olmayan bir yetişkin için ideal trombosit sayısı mikrolitre kan başına 150.000 ila 450.000 arasındadır. Hastanın trombosit sayısı bu aralıkta çıktıysa ortalama trombosit miktarına sahiptir. Ancak 150.000’den az olması düşük, 450.000’den fazla olması ise yüksek MPV değeri anlamına gelir.
MPV Değerini Etkileyen Durumlar Nelerdir?
Trombosit seviyesi, hastanın genel sağlık durumuna ve sağlık sorunlarına göre değişebildiği gibi yaşla birlikte de değişebilir. Ancak bazen tıbbi bir durumlar ilgisi olmayan bir faktör de MPV değerinin yüksek ya da düşük çıkmasına neden olabilir. MPV değerini etkileyen durumlar şu şekildedir:
- Gebelik
- Regl döneminde olmak
- Doğum kontrol hapları gibi bazı ilaçlar
- Düzenli bir şekilde yapılan ağır egzersizler
- Stres
Bunların yanı sıra yapılan bazı araştırmalara göre COVID-19 geçirmiş kişilerle geçirmeyenler kıyaslandığında COVID-19 geçiren kişilerin MPV değerinin daha yüksek olabileceği görülmüştür.
MPV Testi Sonucu Ne Anlama Gelir?
MPV testi, tek başına herhangi bir sağlık sorununu teşhis etmez ancak diğer kan değerleriyle birlikte incelendiğinde hastanın durumu hakkında bilgi verir. Diğer kan testi sonuçlarına bağlı olarak normalden yüksek bir MPV değeri, vücutta çok fazla trombosit olduğunu gösteren trombositoz anlamına gelebilir. Yine diğer kan testi sonuçlarına bağlı olarak normalden düşük bir MPV değeri ise vücutta yeterli trombosit olmadığı anlamına gelen trombositopeni’ye işaret edebilir.
MPV Değerinin Yüksek Olmasının Nedenleri Nelerdir?
MPV değeri bazen geçici bir nedenle olması gerekenden yüksek çıkabilir. Böyle bir durumla karşılaşıldığında birkaç gün sonra tekrar test yapılabilir. Trombosit seviyelerinin yüksek çıkmasının yaygın nedenleri şunlardır:
- Yakın zamanda yaralanma veya ameliyat nedeniyle çok kan kaybetme
- Yoğun fiziksel aktivite
- Doğum kontrol hapı kullanımı
Yüksek trombosit seviyesi kronik sağlık sorunlarıyla da alakalı olabilir. Trombosit seviyelerinin yüksek çıkmasına neden olabilecek sağlık sorunları şunlardır:
- Kemik iliğinin çok fazla kan hücresi ürettiği kan kanseri türleri
- Akciğer, mide, yumurtalık, kolon, böbrek, endometriyal pankreas veya meme kanseri
- Hipertiroidizm
- D vitamini, B12 vitamini veya folik asit eksikliği
- Felç
- Atriyal fibrilasyon
- Preeklampsi denilen gebelikte yüksek tansiyona yol açan bir sağlık sorunu
- Diyabet
- Hemolitik anemi ya da demir eksikliği anemisi
- Tüberküloz gibi bazı enfeksiyonlar
- Splenektomi (dalağın kısmen ya da tamamen çıkarılması)
- Romatoid artrit veya enflamatuvar bağırsak hastalığı gibi bağışıklık sistemi bozuklukları
MPV Değerinin Düşük Olmasının Nedenleri Nelerdir?
Trombosit seviyelerinin düşük olmasının nedenleri şunlar olabilir:
- Lupus, Crohn hastalığı veya ülseratif kolit gibi otoimmün hastalıklar
- Sepsis gibi bakteriyel enfeksiyonlar
- Aşırı alkol kullanımı ve siroz
- Genetik nedenler
- Aşırı kansızlık ve aplastik anemi
- Bazı ilaçların yan etkileri
- HIV, AIDS, mononükleoz, kızamık ve hepatit gibi viral enfeksiyonlar
- Lenfoma ve lösemi gibi kanserlerin kemik iliğine yayılması
- Kemoterapi
- Böcek ilacı zehirlenmesi
- Mide ülseri gibi bir sağlık sorunu nedeniyle devam eden ve kontrol edilemeyen kanamaya yol açan bir rahatsızlık
Trombosit seviyesi yaş ilerledikçe düşme eğilimindedir. Eğer başka bir semptom yoksa yaşlı yetişkinlerde trombosit seviyesinin eskiye kıyasla daha düşük ya da ideal aralığın biraz altında olmasının nedeni bir sağlık sorunu olmayabilir.
