Ultrason taraması, ses dalgalarını kullanarak vücudun iç kısmının gerçek zamanlı bir görüntüsünü oluşturur. Ultrasonografi genellikle ağrısızdır ve invaziv değildir. Birçok rahatsızlığın taranması, teşhis edilmesi ve tedavisine yardımcı olmak için kullanılır. Ultrasonografinin özellikle gebelikte, gebelik yaşını değerlendirmek, gebelik sürecini izlemek ve komplikasyonları taramak gibi önemli faydaları vardır.
Ultrasonografi radyasyon içermediği için oldukça güvenlidir. Ultrason taramalarının çoğunda kişinin herhangi bir hazırlık yapması gerekmez. Ancak yine de bazı taramalarda istisnalar olabilir.
Ultrason nedir?
Ultrasonografi olarak da adlandırılan ultrason, tıbbi görüntülemede kullanılan ve bir kişinin iç vücut yapılarının görüntüsünü oluşturmak için yüksek frekanslı ses dalgaları kullanılan, invaziv olmayan bir görüntüleme işlemidir. Ultrasonografi, BT ve MRI taramalarından çok daha hızlı yapılır ve x ışınları kullanılmaz. Bu da onun güvenli olması anlamına gelir. Ultrason taramaları sırasında, bir dönüştürücü yüksek frekanslı ses dalgalarını vücudun kontrol edilen kısmına yönlendirir. Yansıyan ses dalgaları dönüştürücü tarafından algılanır ve bir monitörde resim oluşturmak için kullanılır.
Yaygın ultrasonografi türleri şunlardır:
- Karın ultrasonu, karaciğer, safra kesesi, pankreas ve dalak gibi karın içindeki organlara bakar
- Hamilelikte bebeğin büyümesini ve sağlığını değerlendirmek için rutin olarak kullanılan gebelik ultrasonu.
- Transvajinal (vajina içinde) veya abdominal dönüştürücü ile kadın pelvisine, rahme, servikse, fallop tüplerine ve yumurtalıklara bakmak için kullanılan kadın pelvis ultrasonu.
- Memedeki kitleler gibi meme semptomlarını değerlendirmek ve ayrıca yoğun meme dokusuna sahip kadınlarda meme kanserini taramak için kullanılılan meme ultrasonu.
- Böbrekler ve mesaneyi de kapsayan idrar yollarını taramak için kullanılan böbrek ultrasonu.
- Prostat bezini değerlendirmek amacıyla kullanılan transrektal ultrason.
Ayrıca kullanılan diğer ultrason türleri de şunlardır:
- Büyük atardamar ve toplardamarlardaki kan akışını izlemek amacıyla kullanılan Doppler ultrasonu
- Kalbi inceleyen ekokardiyogram
- Vücudun iç kısmını 3 boyutlu olarak gösteren 3D ultrason.
- Hareketli olarak 3 boyutlu görüntü oluşturan 4D ultrason.
Ultrason ne için kullanılır?
Ultrason, kadın hastalıkları ve doğum, onkoloji ve ortopedi gibi çeşitli tıbbi birimlerde kullanılmaktadır. Ultrasonun en yaygın kullanımlarından biri hamilelik döneminde fetüsün büyümesini ve gelişimini izlemektir. Doktorlar genellikle beyin, kalçalar ve omurgada herhangi bir sorun olup olmadığını değerlendirmek için ultrason kullanırlar. Ayrıca biyopsileri yönlendirmeye, kalp rahatsızlıklarını teşhis etmeye ve kalp krizinden sonra hasarı değerlendirmeye yardımcı olur. Ultrason, vücudun birçok bölümünü ilgilendiren tıbbi rahatsızlıkların teşhisinde yardımcı olabilir, örneğin:
- Kalp ve kalp kapakçıkları
- Kan damarları
- Karaciğer, safra kesesi, pankreas veya dalak dahil olmak üzere karındaki organlar
- İdrar yolu ve erkek ve dişi üreme organları
- Tiroid ve paratiroid bezleri
- Böbrekler
- Göğüsler
- Bebeklerde beyin, omurga ve kalçalar
Ultrasona girmeden önce neler yapılmalı?
Ultrason taramasında herhangi bir ön hazırlık yapmaya gerek yoktur. Ancak, vücudun ultrason uygulanacak bölgesine göre açlık veya mesanenin dolu olması istenebilir.
Gebelikte ultrasona girmeden önce ne yapılmalı?
Gebelik ultrasonu, bebeğin sağlık durumunu değerlendirmenin bir yoludur. Ultrason sırasında elde edilen bilgiler, hamilelik, doğum ve doğum sonrasını planlamak için kullanılır. 16 haftaya kadar tüm ultrason taramalarında mesanenin dolu olması gerekir. 16 haftadan sonraki tüm taramaların öncesinde ise, mesanenin tamamen boş olması istenir.
Ultrasona girmeden kaç saat önce yemek yenir?
Çoğu zaman, karın ultrasonundan 8 ila 12 saat önce bir şey yememeye gayret edin. Su, siyah çay veya kahve veya meyve suyu içebilirsiniz. Süt veya süt içeren herhangi bir içecek içmeyin. Eğer ilaç almanız gerekiyorsa, tabletler suyla alınabilir.
Ultrasona giderken ne yapmalı?
Çoğu ultrason taramasında hiçbir hazırlık yapılması gerekmez. Ancak, safra kesesi ultrasonu gibi bazı taramalar için doktorunuz muayeneden önce belirli bir süre boyunca yemek yememenizi veya içmemenizi isteyebilir. Pelvik ultrason gibi diğer taramalar ise dolu bir mesane gerektirebilir.
