VDRL testi, cinsel yolla bulaşan hastalıklardan biri olan frenginin (sifiliz) teşhisinde kullanılan laboratuvar testidir. Bu test, frengi hastalığına neden olan Treponema pallidum adlı bakterinin yol açtığı enfeksiyona karşı vücudun geliştirdiği antikorları tespit eder. Direkt olarak bakteriyi saptamaz; ancak enfeksiyona bağlı olarak bağışıklık sisteminin verdiği yanıtı ölçerek dolaylı biçimde tanı konmasına yardımcı olur. Genellikle kan örneği ile uygulanır ve bazı durumlarda beyin omurilik sıvısı (BOS) da test edilebilir. Bu test, özellikle erken evrede fark edilmesi zor olan frengi vakalarının belirlenmesinde büyük önem taşır.
VDRL testi nedir?
VDRL, İngilizce açılımı “Venereal Disease Research Laboratory” olan ve frengi hastalığının taranmasında kullanılan bir kan testidir. Bu test, non-treponemal yani sifiliz bakterisinin kendisini değil, onun neden olduğu doku hasarına karşı vücudun oluşturduğu antikorları ölçer. VDRL genellikle ilk tarama testi olarak yapılır ve sonuç pozitif çıkarsa, daha özgül treponemal testlerle doğrulama gerekir (örneğin FTA-ABS ya da TPHA gibi). Bu nedenle VDRL, hem tarama hem de hastalığın seyrini izlemek amacıyla kullanılır.
VDRL testi neden yapılır?
VDRL testi, frengi hastalığını tespit etmek, hastalığın evresini belirlemek ve tedaviye verilen yanıtı izlemek için yapılır. Frengi genellikle cinsel yolla bulaşan bir enfeksiyon olduğu için, cinsel aktif bireylerde, korunmasız cinsel ilişki yaşayanlarda veya hamile kadınlarda rutin tarama amaçlı uygulanabilir. Gebelikte yapılan VDRL testi sayesinde bebekte doğum öncesi frengi bulaşması (konjenital sifiliz) önlenebilir. Ayrıca frengi, uzun vadede sinir sistemi, kalp ve organlara zarar verebildiği için erken tanı kritik önem taşır.
VDRL testi nasıl yapılır?
Test genellikle bir sağlık kuruluşunda, koldan alınan küçük bir kan örneğiyle gerçekleştirilir. Özel bir hazırlık gerekmez; testten önce açlık zorunlu değildir. Kan örneği laboratuvara gönderilir ve burada frengiyle ilişkili antikorlar araştırılır. Eğer merkezi sinir sistemi tutulumu düşünülüyorsa, lomber ponksiyonla beyin omurilik sıvısı alınarak VDRL testine tabi tutulabilir. Testin sonucu genellikle birkaç saat ile birkaç gün arasında hazır olur. Sonuçlar, hastanın durumu ve şikâyetlerine göre doktor tarafından yorumlanmalıdır.
VDRL testi sonuçları nasıl değerlendirilir?
VDRL test sonucu “reaktif” ya da “non-reaktif” (yani pozitif ya da negatif) olarak raporlanır. Reaktif (pozitif) bir sonuç, frengi olasılığına işaret eder ancak bu, kesin tanı için yeterli değildir. Yanlış pozitif sonuçlar bazı durumlarda mümkündür. Örneğin lupus, tüberküloz, sıtma, HIV, hamilelik gibi durumlarda test pozitif çıkabilir. Bu nedenle VDRL testi pozitif çıkan kişilere daha özgül bir test (FTA-ABS veya TPHA) uygulanarak teşhis doğrulanır. Non-reaktif (negatif) sonuç ise genellikle frengi olmadığını gösterir ancak çok erken dönemde yapılan testlerde yalancı negatiflik mümkündür.
VDRL testinin riskleri var mı?
VDRL testi, kan örneği alınarak yapıldığı için düşük risklidir. İğne batmasıyla birlikte hafif ağrı, morarma ya da kan alma bölgesinde kısa süreli hassasiyet olabilir. Beyin omurilik sıvısı alınacaksa bu işlem daha invazivdir ve baş ağrısı, bel ağrısı, nadiren enfeksiyon riski taşıyabilir. Ancak testin kendisi vücuda zarar vermez. Riskler minimaldir ve testin sağladığı erken tanı avantajı, bu küçük risklerin çok ötesindedir.
VDRL hangi yollarla bulaşır?
VDRL bir testtir, yani bulaşıcı değildir. Ancak testin uygulandığı frengi hastalığı Treponema pallidum adlı bakteri aracılığıyla bulaşır. Bu bakteri genellikle cinsel temasla, doğrudan deri veya mukozaya temas eden frengi yaralarıyla bulaşır. Nadiren kan yoluyla, gebelik sırasında anneden bebeğe ya da enfekte iğnelerle geçiş olabilir. Frengi, bulaşıcılık açısından oldukça sinsi bir hastalıktır çünkü erken evrede belirtiler hafif olabilir veya hiç görülmeyebilir. Bu yüzden düzenli testler büyük önem taşır.
VDRL kaç olmalı?
VDRL testinde belirli bir “normal değer” yoktur. Test sonucu genellikle titre (seyreltme oranı) olarak verilir, örneğin 1:2, 1:16, 1:128 gibi. Bu oran, vücuttaki antikor düzeyini gösterir. Yüksek titreler aktif enfeksiyonu gösterebilirken, düşük titreler geçirilmiş ya da tedavi edilmiş frengiyle ilişkili olabilir. Tedavi sonrası takiplerde titre düşüşü beklenir. Aynı kişinin test sonuçları zaman içinde karşılaştırılarak enfeksiyonun seyri değerlendirilir. Bu yüzden mutlak bir değer yerine, testin zamana göre değişimi önemlidir.
VDRL negatif ne anlama gelir?
Negatif VDRL sonucu, frengi enfeksiyonu bulunmadığını veya vücutta tespit edilebilir düzeyde antikor olmadığını gösterir. Ancak bu her zaman kesin bir şekilde frenginin olmadığı anlamına gelmeyebilir. Erken evrede, bağışıklık sistemi henüz yeterli antikor üretmemişse test yanlış negatif çıkabilir. Bu durumlarda belirtiler devam ediyorsa ya da hastalık şüphesi varsa, test daha sonra tekrar edilmelidir. Negatif sonuç genellikle iyiye işaret olsa da klinik değerlendirme ile birlikte ele alınmalıdır.
VDRL pozitif ne anlama gelir?
Pozitif VDRL sonucu, vücutta frengi ile ilgili antikorların bulunduğunu gösterir. Bu durum, aktif bir frengi enfeksiyonu ya da daha önce geçirilmiş ancak tam iyileşmemiş bir enfeksiyon anlamına gelebilir. Ancak testin özgüllüğü düşük olduğundan, pozitif sonuç başka durumlara bağlı da olabilir. Bu yüzden pozitif VDRL sonucu, daima bir treponemal testle doğrulanmalıdır. Bu ikinci test pozitifse, frengi tanısı kesinleşir ve tedaviye başlanır. Tedavi sonrası titreler düşmeye başlar ve takiplerde bu değişim izlenir.
