Diş çürümesi ağızdaki bakterilerin oluşturduğu asitlerden kaynaklanır. Bu bakteriler yiyecekleri, özellikle şekeri ve nişastayı asitlere dönüştürür. Bakteriler, asit, yiyecek parçaları ve tükürük ağızda birleşerek plak adı verilen yapışkan bir madde oluşturur. Plak dişlere yapışır. En yaygın olarak arka azı dişlerinde, tüm dişlerde diş eti çizgisinin hemen üzerinde ve dolguların kenarlarında görülür. Dişlerden temizlenmeyen plak, tartar veya diş taşı adı verilen bir maddeye dönüşür. Plak ve tartar diş etlerini tahriş ederek diş eti iltihabına ve periodontite neden olur.
Dişlerde plak, yemek yedikten 20 dakika sonra oluşmaya başlar. Temizlenmezse sertleşip tartara (diş taşı) dönüşür. Plaktaki asitler dişlerinizi kaplayan mineye zarar verir. Ayrıca dişte çürük adı verilen delikler oluşturur. Çürükler genellikle çok büyüyüp sinirleri etkilemediği veya diş kırılmasına neden olmadığı sürece acı vermez. Tedavi edilmeyen bir çürük dişte diş apsesi adı verilen bir enfeksiyona yol açabilir. Tedavi edilmeyen diş çürüğü ayrıca dişin içini (pulpa) tahrip eder. Bu daha kapsamlı bir tedavi veya muhtemelen dişin çekilmesini gerektirir.
Karbonhidratlar (şekerler ve nişastalar) diş çürümesi riskini artırır. Yapışkan yiyecekler, dişlerde kaldıkları için yapışkan olmayan yiyeceklerden daha zararlıdır. Sık sık atıştırmak, asitlerin diş yüzeyiyle temas ettiği süreyi artırır. Çürük bir diş, vücudun diğer bölgelerine yayılabilen enfeksiyonlara, kalp hastalığı riskini artırmaya ve bağışıklık sisteminin zayıflamasına neden olabilir. Bu yüzden dişinizde bir çürük olduğunda tedavi ettirmek için geç kalmayın, en kıza zamanda bir diş hekiminden randevu alın.
Çürük dişe ne yapmalıyım?
Diş çürükleri dişlerde oluşan delikler veya yapısal hasarlardır. Diş çürüğü çok yaygın bir rahatsızlıktır. Çoğunlukla çocuklarda ve genç yetişkinlerde görülür, ancak herkesi etkileyebilir. Diş çürüğü, genç insanlarda diş kaybının yaygın bir nedenidir. Bir çürük ne kadar uzun süre tedavi edilmezse, dişe o kadar derin nüfuz edebilir, daha kapsamlı hasara ve potansiyel olarak daha ciddi diş sorunlarına yol açabilir.
Tedavi edilmezse, bir çürük büyümeye devam edebilir ve dişin daha derin katmanlarına yayılabilir, bu da kapsamlı hasara ve diş çürümesine neden olabilir. Çürük büyüdükçe ve dişin hassas iç katmanlarına ulaştığında, daha şiddetli ağrı ve hassasiyet yaşayabilirsiniz. Çürük pulpaya veya sinir ve kan damarları içeren dişin en iç tabakasına ulaşırsa enfeksiyona neden olabilir. Pulpadaki bir enfeksiyon, şişlik, ağrı ve hatta vücudun diğer bölgelerine yayılabilen apse adı verilen bir irin cebinin oluşmasına yol açabilir.
Bazı durumlarda çürüğün neden olduğu hasar diş kökünü etkileyebilir, dişi kurtarmak imkansız hale gelebilir ve çekimi gerekebilir.
Çürükleri tedavi için bir diş hekimine görünerek mümkün olan en kısa sürede ele almak önemlidir. Düzenli diş muayeneleri ve temizlikleri, daha ciddi sorunlara yol açmadan önce çürükleri erken yakalamaya yardımcı olabilir.
Evde diş çürüğü temizlenebilir mi?
Sadece bir diş hekimi çürüğü onarabilir, bu yüzden en kısa sürede diş hekiminize görünmelisiniz. Ancak çürümeyi durdurma ve gelecekteki hasarı önlemek için önlemler alabilirsiniz.
İşte çürükleri önlemek için bazı ipuçları:
İyi bir ağız hijyeni uygulayın
Dişlerinizi günde iki kez diş macunu ile fırçalayın ve dişlerinizden ve diş etlerinizden plak ve bakterileri temizlemek için günde en az bir kez diş ipi kullanın.
Ağız gargarası kullanın
Dişlerinizi güçlendirmek ve çürükleri önlemek için bir ağız gargarası kullanın.
Şekerli ve asitli yiyecek ve içecekleri sınırlayın
Şeker ve asit oranı yüksek yiyecek ve içecekler çürüklere neden olan bakterilerin büyümesini teşvik edebilir. Bu yiyecek ve içeceklerin tüketimini sınırlayın ve bunları atıştırmalık olarak değil, öğünlerle birlikte tüketmeye çalışın.
Bol su için
Su içmek, yiyecek parçacıklarını ve bakterileri ağzınızdan uzaklaştırmaya yardımcı olarak çürük riskini azaltır.
Düzenli diş muayeneleri ve temizlikleri yaptırın
Çürükleri daha ciddi sorunlara yol açmadan önce tespit edip tedavi etmek için düzenli diş muayeneleri ve temizlikleri için diş hekiminizi ziyaret edin.
Dişlerinizde çürük olduğundan şüpheleniyorsanız, hemen diş muayenesi planlayın. Çürük ne kadar uzun süre tedavi edilmezse, tedavi o kadar invaziv olacaktır.
Çürük bir diş çekilmezse ne olur?
Tedavi edilmeyen bir çürük, diş apsesi adı verilen dişte bir enfeksiyona yol açabilir. Tedavi edilmeyen diş çürüğü ayrıca dişin iç kısmını (pulpa) da tahrip eder. Bu, daha kapsamlı bir tedavi veya muhtemelen dişin çekilmesini gerektirir. Çürük bir dişin tedavi edilmediğinde vücudunuza verebileceği zararlardan bazıları:
Bağışıklık sisteminizi zayıflatır
Kötü ağız hijyeni ağızda bakteri birikmesine yol açar. Bu mikroplar kan dolaşımına ve oradan da vücudun herhangi bir yerine girebilir. Bu bağışıklık sistemini zayıflatır, yorgunluğa ve hastalanma riskinin artmasına yol açar.
Kalp hastalığı riskini yükseltebilir
Çalışmalar, periodontal hastalığa ve diş çürümesine yol açan bakteri türünü kalp hastalığıyla ilişkilendirmiştir. Diş eti hastalığında olduğu gibi, kalp hastalığı da plak birikiminden kaynaklanır. Bu durum, atardamarların içindeki plak kan akışını bozacak veya engelleyecek noktaya kadar biriktiğinde ortaya çıkar ve potansiyel olarak kalp krizine neden olabilir.
Mevcut sağlık sorunlarını kötüleştirir
Diyabet, osteoporoz ve HIV/AIDS gibi sağlık sorunları ağızdaki sağlıksız bakteri seviyeleri nedeniyle kötüleşebilir. Bakteri istilası zayıflamış bir bağışıklık sistemine yol açar ve bu da birçok kronik durumu daha da kötüleştirir.
Enfeksiyona yol açabilir
Diş çürüğü genellikle bir dişte gelişen küçük bir boşluk olarak başlar. Boşluk, tedavi edilmediğinde pulpa odasına ulaşana kadar genişler. Pulpa odası, bir dişin iç odasıdır ve bağ dokuları, kan damarları ve sinirleri barındırır. Pulpa odası, bir dişin geri kalanından yalıtılmıştır, ancak çürüme veya dişin hasar görmesiyle açılabilir. Çürük tedavi edilmediğinde bakteriler sonunda pulpa odasındaki açıkta kalan yumuşak dokulara ulaşacaktır. Bu, dayanılmaz diş ağrılarına yol açan bir enfeksiyona yol açar. Bir diş enfeksiyonu, hayatı tehdit edebilecek beyin gibi bölgelere yayılabilir.
Diş çürüğünün ilerlediği nasıl anlaşılır?
Diş çürüğünde hiçbir belirti olmayabilir. Çürük ilerlediğinde belirtiler de ortaya çıkmaya başlar. Bunlar şunlar olabilir:
Diş hassasiyeti
Sıcak veya soğuk yiyecek ve içecekleri ısırdığınızda, çiğnediğinizde veya tükettiğinizde diş ağrısı veya hassasiyet yaşayabilirsiniz.
Dişlerde gözle görülür delikler veya çukurlar
Dişlerinizde küçük delikler veya çukurlar görebilir veya yüzeyde bir pürüz hissedebilirsiniz.
Diş renklenmesi
Dişlerinizde beyaz, kahverengi veya siyah noktalar veya lekeler görebilirsiniz.
Ağız kokusu veya ağızda kötü tat
Çürük oluşumuna neden olan bakteriler aynı zamanda ağızda hoş olmayan bir koku veya tada da neden olabilir.
Diş etlerinde şişlik veya kızarıklık
İleri çürükler çevre diş eti dokusunda iltihaplanmaya veya enfeksiyona neden olabilir.
Çürük diş tehlikeli midir?
İleri seviyede diş çürüğü, dişlerin kırılmasından daha fazla hasara neden olabilir. Vücudun diğer bölgelerine yayılabilen enfeksiyonlara yol açabilir, kalp hastalığı riskinizi artırabilir ve bağışıklık sisteminizi zayıflatabilir.
