EGFR (Tahmini Glomerüler Filtrasyon Hızı), vücudunuzun ürettiği bazı maddeleri böbreklerinizin ne kadar iyi filtrelediğini tahmin etmek için kullanılan bir hesaplamadır. Doktorlar bunu kan kreatinin testi sonuçlarından, yaş, vücut ölçüleri ve cinsiyetten hesaplayabilir. eGFR sayısının düşük olması, böbreklerin olması gerektiği kadar iyi çalışmadığını gösteriyor olabilir. Daha düşük eGFR'ye sahip kişilerde, kronik böbrek hastalığının (KBH) böbrek yetmezliğine ilerlemesi riski daha yüksektir. Böbrek hastalığı ne kadar erken bulunursa, kötüleşmesini yavaşlatma veya durdurma şansı o kadar artar.
EGFR nedir?
Böbrekler, idrar yapmak için atıkları ve fazla suyu uzaklaştırarak kanı filtreler. Böbrek hastalığınız olup olmadığını ve varsa hangi aşamada olduğunu belirlemek için tahmini glomerüler filtrasyon hızını (eGFR) kullanır. eGFR vücut boyutunuza göre böbreklerinizin kanınızdaki toksinleri veya atıkları filtreleme yeteneğini ölçer. Çok düşük bir sayı böbrek yetmezliğini gösterebilir ve bu da diyaliz veya böbrek nakli gerektirir.
GFR'yi tam olarak ölçmek için yapılan testler çok karmaşıktır. Bu nedenle, genellikle yalnızca araştırma veya nakil gibi prosedürler için yapılırlar. Bunun yerine, doktorlar tahmini bir GFR (eGFR) bulmak için bir formül kullanırlar. Formül, serum kreatinin kan testinden elde edilen sonuçları yaş ve cinsiyet gibi bilgilerle birleştirir.
Serum kreatinin kan testi, kandaki bir atık ürün olan kreatinin seviyelerini ölçer. Vücut, kaslara enerji sağlamak için bir kimyasal olan kreatini üretir ve kullanır. Kaslar bu enerjiyi kullandığında, kas dokusu parçalanır ve kreatinin (bir toksin) kana salınır. Sağlıklı böbrekler bu toksini kandan filtreler ve kişi idrarını yaptığında vücuttan dışarı atılır. Ancak böbrek hastalığı olduğunda, kreatinin kanda kalır ve yavaş yavaş birikir. eGFR'yi belirlemek için doktorlar Ulusal Böbrek Vakfı hesaplama sistemini kullanır. Bu sistem şunları hesaba katar:
Kreatinin düzeyi.
Yaş.
Cinsiyet.
Boy ve kilo.
Irk ve/veya etnik köken.
EGFR değeri kaç olmalı?
eGFR değerleri yaşa, cinsiyete ve diğer faktörlere bağlı olarak değişir. Yaşla birlikte kas kütlesi azalır, doğal olarak oran da azalır. 20'li yaşlardaki birinin ortalama eGFR'si yaklaşık 116 mL/dak/1,73m2'dir. 60'lı yaşlardaki kişilerde 85 mL/dak/1,73m2'ye düşer. 60'tan yüksek bir eGFR, en az %60 böbrek fonksiyonunuz olduğu anlamına gelir. Genellikle, sayı ne kadar yüksekse, böbrek fonksiyonunuz o kadar iyidir.
EGFR ne zaman tehlikeli?
eGFR'niz üç ay üst üste 60'ın altında kalırsa, doktorunuz kronik böbrek hastalığı teşhisi koyabilir. Beş aşama vardır. Buna göre;
Evre 1 (eGFR'nin 90 veya üzeri olması), hafif böbrek hasarına işaret eder, ancak böbrekler iyi çalışmaktadır.
Evre 2 (eGFR 60-89 arası), böbrek hasarında evre 1'e göre artış olduğunu gösterir, ancak böbrekler iyi çalışmaya devam eder.
Evre 3 (eGFR'nin 30 ile 59 arasında olması), böbrek fonksiyonlarında azalma olduğu ve semptomlar yaşanabileceği anlamına gelir.
Evre 4 (eGFR 15 ile 29 arasında), böbrek fonksiyonlarının zayıf olduğu, orta ila şiddetli böbrek hasarının olduğu evredir.
Evre 5 (eGFR 15'in altında), bu böbrek yetmezliğinin bir işaretidir. Yani %15'ten az böbrek fonksiyonu olduğu anlamına gelir. Bu evre en ciddi olanıdır ve yaşamı tehdit edici olabilir. Diyalize veya böbrek nakline ihtiyaç olacaktır.
EGFR düşüklüğü nedir?
Normal eGFR 90'dan büyüktür. Ancak normal yaşlanmayla birlikte eGFR yılda yaklaşık yüzde bir oranında düşer. Genel olarak, 60'tan düşük bir eGFR değeri böbreklerin düzgün çalışmadığının bir işaretidir. 15'ten düşük bir eGFR böbrek yetmezliğinin bir belirtecidir.
Kanda EGFR düşüklüğü neden olur?
eGFR normalin altındaysa, böbrek fonksiyonunda gerçek bir azalmadan kaynaklanıyor olabilir. Ancak, artan kas kütlesi, azalan sıvı alımı ve NSAID'ler ve ACE inhibitörleri gibi ilaçlar gibi diğer faktörlerden de etkilenir. Bu faktörlerin dışında böbrek hastalığının yaygın nedenleri arasında diyabet, hipertansiyon, glomerülonefrit, damar hastalığı ve polikistik böbrek hastalığı ve Alport sendromu gibi kalıtsal böbrek hastalıkları da yer alır.
EGFR düşüklüğü belirtileri
Çoğu hastada eGFR yaklaşık 20-25'in altına düşmediği sürece semptom görülmez. Böbrek fonksiyonu bu seviyenin altına düştüğünde semptomlar arasında yorgunluk, nefes darlığı, ayak bileği şişmesi, iştahsızlık ve kaşıntı bulunur.
EGFR yüksekliği nedir?
EGFR yüksekliği, böbreklerin glomerüler filtreleme hızının azaldığı durumda ortaya çıkan değerdir. 90 ila 120 mL/dak/1,73 m 2 arasındaki değerler yüksek olarak kabul edilir. Yüksek GFR, tipik olarak diyabetli ve obeziteli hastalarda görülen hiperfiltrasyonu yansıtabilir. Hiperfiltrasyon böbreklerin aşırı çalışmasına neden olabilir. Bu da uzun vadede böbrek hasarına yol açabilir.
