EMDR terapisi, "Göz Hareketleriyle Duyarsızlaştırma ve Yeniden İşleme" olarak bilinen, travmatik deneyimlerin olumsuz etkilerini azaltmaya yönelik bir psikoterapi yöntemidir. Bu modern psikoterapi yaklaşımı, travma sonrası stres bozukluğu (TSSB) başta olmak üzere, çeşitli psikolojik rahatsızlıkların tedavisinde etkili bir yöntem olarak kullanılır.
Günlük hayatta karşılaşılan birçok olumsuz durum, işlenmemiş travmatik anılar nedeniyle kişinin yaşam kalitesini düşürebilir. EMDR yöntemi, bu tür olumsuz anıları sağlıklı bir şekilde yeniden işleyerek bireyin psikolojik dengesini ve ruhsal iyileşmesini destekler.
EMDR terapisi nedir?
EMDR, "Eye Movement Desensitization and Reprocessing" ifadesinin kısaltmasıdır ve Türkçe karşılığı "Göz Hareketleriyle Duyarsızlaştırma ve Yeniden İşleme" anlamına gelir. EMDR açılımı, bu terapi yönteminin temelini ve işleyiş mekanizmasını açıklamaktadır.
EMDR, yaşanmış travmaların ve stresli anıların beyinde yarattığı olumsuz duygusal etkileri hafifletmeyi amaçlar. Özellikle travma sonrası stres bozukluğu (TSSB) yaşayan bireyler için geliştirilmiş olan bu terapi, zamanla farklı psikolojik rahatsızlıkların tedavisinde de yaygın olarak kullanılmaya başlanmıştır.
EMDR terapisi, bireyin rahatsız edici anıları yeniden işleyerek duyarsızlaşmasını sağlar. Kişinin geçmişte yaşadığı olumsuz bir olayı, bugünkü duygusal tepkileriyle ilişkilendiren travmatik anılar, terapi sürecinde işlenerek beynin doğal iyileşme mekanizmasının harekete geçmesine yardımcı olur.
Tarihçesi
EMDR tekniği, 1987 yılında Amerikalı psikolog Dr. Francine Shapiro tarafından geliştirilmiştir. Dr. Shapiro, göz hareketlerinin rahatsız edici düşünceleri hafifletme üzerindeki etkisini keşfettikten sonra bu yöntemi bilimsel olarak incelemeye başlamıştır. Yaptığı araştırmalar sonucunda, göz hareketleriyle uyaranların travmatik anıların beyin tarafından yeniden işlenmesine olanak sağladığını bulmuştur. Bu buluş, psikoterapi dünyasında devrim niteliğinde bir gelişme olarak kabul edilmiştir.
EMDR terapisi nasıl yapılır?
EMDR terapisi, sekiz aşamalı bir süreçten oluşur ve her aşama bireyin travmatik anıları güvenli bir şekilde işleyebilmesi için dikkatlice planlanır.
Danışanın geçmişinin değerlendirilmesi
Terapist, bireyin geçmişte yaşadığı travmatik olayları ve bugünkü şikâyetlerini analiz eder. Bu süreçte, hangi anıların terapi sürecinde ele alınacağı belirlenir.
Hazırlık aşaması
Terapist, bireyi EMDR yöntemi hakkında bilgilendirir ve güvenli bir terapötik ortam oluşturur.
Değerlendirme
Travmatik anıya yönelik duygular, düşünceler ve fiziksel tepkiler belirlenir.
Duyarsızlaştırma
Göz hareketleri veya diğer çift yönlü uyaranlar kullanılarak, travmatik anının duygusal etkisi azaltılır.
Yerleştirme
Olumsuz düşünceler, pozitif ve güçlendirici inançlarla yer değiştirir.
Beden tarama
Anıya bağlı bedensel rahatsızlıklar incelenir ve bu tepkiler işlenir.
Kapanış
Seans sonunda danışanın rahatlatılması sağlanır.
Yeniden değerlendirme
Önceki seansın sonuçları gözden geçirilir ve gerekirse süreç tekrarlanır.
Bu aşamalar, bireyin travma terapisi sürecinde kendini daha iyi anlamasını ve iyileşmesini hedefler.
EMDR kimlere uygulanır?
EMDR terapisi, travmatik yaşantılarla ilişkili olumsuz duyguları, düşünceleri ve bedensel tepkileri işlemek ve iyileştirmek amacıyla kullanılan bir psikoterapi yöntemidir. Bu terapi, yalnızca ağır travmalar yaşayan bireyler için değil, aynı zamanda günlük yaşamda karşılaşılan stres ve kaygı durumlarına bağlı sorunlar için de etkili bir çözüm sunabilir.
EMDR yönteminin uygulanabileceği durumlar şöyle sıralanabilir;
Travma sonrası stres bozukluğu (TSSB) yaşayanlar
EMDR, özellikle travma sonrası stres bozukluğu tedavisinde sıklıkla tercih edilir. Travmalar; doğal afetler, trafik kazaları, fiziksel veya cinsel saldırılar gibi olaylardan kaynaklanabilir. Bu tür olayları yaşayan kişilerde, rahatsız edici anılar ve duygular uzun süre işlenmeden kalabilir. EMDR terapisi, bu anıları işleyerek kişinin ruhsal iyileşmesine katkıda bulunur.
Anksiyete ve panik atak sorunları olanlar
Sürekli kaygı hali, yoğun korku veya panik atak gibi sorunları olan bireyler için EMDR terapisi etkili bir yöntemdir. EMDR yöntemi, bu durumların temelinde yatan işlenmemiş travmatik anıları ele alarak bireyin kaygı seviyesini azaltabilir ve daha dengeli bir ruh hali kazanmasını sağlayabilir.
Yas ve kayıp süreci yaşayanlar
Sevilen bir kişinin kaybı, bireyde uzun süreli yas tepkileri ve depresyon yaratabilir. EMDR terapisi, kayıp sürecini daha sağlıklı bir şekilde işlemeye yardımcı olarak bireyin duygusal iyileşme sürecini hızlandırabilir.
Obsesif kompulsif bozukluk (OKB) olanlar
Tekrarlayan düşünceler ve kompulsif davranışlarla mücadele eden bireyler, bu durumların kökenindeki olumsuz anıları işlemek için EMDR terapisinden yararlanabilir. EMDR, bireyin bu tepkilerle başa çıkmasını kolaylaştırabilir.
Fobiler ve yoğun korkular yaşayanlar
Yükseklik korkusu, uçuş fobisi veya sosyal fobiler gibi sorunları olan bireyler için EMDR, etkili bir terapi yöntemi olabilir. Fobilerin altında yatan anıları ele almak, bu korkuların hafiflemesine yardımcı olur.
Çocukluk travması yaşayan yetişkinler
Çocukluk döneminde yaşanan ihmal, istismar, şiddet veya ayrılık gibi travmatik olaylar, bireyin yetişkinlikte ruh sağlığını olumsuz etkileyebilir. EMDR, geçmiş travmaların işlenmesine ve bugünkü davranış ve duygular üzerindeki etkisinin azaltılmasına yardımcı olur.
Yeme bozuklukları olanlar
Anoreksiya, bulimiya veya duygusal yeme bozuklukları gibi sorunlar, genellikle derin duygusal rahatsızlıklarla ilişkilidir. EMDR terapisi, bu sorunların temelinde yatan travmaları hedef alarak bireyin daha sağlıklı bir ilişki geliştirmesine destek olabilir.
Migren ve psikosomatik ağrılar çekenler
Psikolojik kaynaklı fiziksel ağrılar, bireyin yaşam kalitesini ciddi şekilde etkileyebilir. EMDR terapisi, bu ağrıların kökenindeki duygusal veya zihinsel faktörleri ele alarak semptomların azalmasına katkıda bulunabilir.
Cinsel ve fiziksel taciz mağdurları
Fiziksel veya cinsel tacize maruz kalan bireyler, bu travmatik deneyimlerin yol açtığı duygusal yaraları işlemek için EMDR terapisine başvurabilir. Terapi, kişinin bu olaylarla başa çıkmasına ve duygusal yükünü hafifletmesine yardımcı olur.
Stres ve iş yaşamına bağlı sorunları olanlar
Yoğun stres altında çalışan veya iş yerinde travmatik olaylar yaşayan bireyler, EMDR ile bu durumların etkilerini azaltabilir. Bu, bireyin iş performansını ve genel yaşam kalitesini artırabilir.
Kimler EMDR terapisi için uygun değildir?
Her ne kadar EMDR geniş bir uygulama alanına sahip olsa da, bazı durumlarda dikkatli olunması gerekir. Akut psikoz, ciddi dissosiyatif bozukluklar veya stabil olmayan duygusal durumlar gibi rahatsızlıkları olan bireyler için terapi, deneyimli bir uzmanın gözetiminde uygulanmalıdır.
