Vücudumuz ilerleyen yaşla beraber çeşitli değişikliklere uğrar. Aynı zamanda, vücut dokuları ve organlarda da belirli ölçüde fonksiyon kaybı görülür. Gözde yer alan dokular, fonksiyon kaybının en çok görüldüğü dokulardan biridir. İleri yaşla beraber gözlerde çeşitli kırma kusuru sorunları görülebilir. Bu sorunların başında ise presbiyopi gelir.
Presbiyopi (Yakın Görme Bozukluğu) Nedir?
Presbiyopi; ileri yaşla beraber gözün yakında bulunan nesnelere karşı kırma yeteneğinin zayıflamasına bağlı olarak yakın görme bozukluğunun ortaya çıkmasını ifade eder. İleri yaştaki kişilerde presbiyopi görülmesi durumunda, bu kişiler uzağı rahatça görebilse de yakını görmede sorun yaşamaya başlar.
Presbiyopi, genellikle diğer bir göz kırma kusuru olan hipermetropi ile karıştırılır. Yakını görememe anlamına gelen hipermetropi hastalığında, göz anatomisinin bozulmasına bağlı olarak retinaya ulaşması gereken görüntünün yanlış odaklanması söz konusudur. Ancak, presbiyopi hastalığındaki asıl sorun yaşla beraber kırıcılık özelliğini yitiren göz merceğidir. Ayrıca, hipermetropi erken yaşta çeşitli hastalıklarla beraber ortaya çıkabilirken, presbiyopi vücudun doğal yaşlanma sürecinin bir parçasıdır.
Presbiyopi (Yakın Görme Bozukluğu) Nasıl Ortaya Çıkar?
Sağlıklı kişilerde, aydınlatmanın yeterli olduğu ortamlarda cisimlerden yansıyan ışınlar gözbebeği içerisinden öncelikle kornea, daha sonrasında da göz merceğinde (lens) kırılarak göz retinasına düşer. Göz, cismin uzaklığı ve ortam aydınlığına bağlı olarak çeşitli kaslar yardımıyla göz bebeği ve göz merceğini ayarlar ve cismin görüntüsünü en net görüntüyü elde edecek şekilde retinaya odaklamaya çalışır. Bu sayede, uzaktaki bir cisimden yakındaki bir cisme bakıldığında, göz dokuları gerekli ayarlamaları yaparak görüntünün bulanıklaşmasını ve bozulmasını engeller.
Ancak, yaşla beraber göz merceği, kırıcılık özelliğini yitirmeye başlar. Bunun sonucunda da normalde retinaya ulaşması gereken cisim görüntüsü, retinanın arkasına düşer. Bu da kişinin yakından baktığı cismi bulanık olarak algılamasına ve yakın görmenin bozulmasına neden olur. Cismin normal olarak algılanabilmesi için cisim görüntüsünün tekrar retina üzerine odaklanması gerekir. Bunun için de genellikle ince kenarlı gözlük merceklerinden yararlanılır.
Presbiyopi (Yakın Görme Bozukluğu) Neden Olur?
Vücuttaki eklemler, iskelet sistemi, sinir sistemi gibi göz dokuları da yaşlanmanın etkisiyle değişime uğrar ve doku özelliklerinin bir kısmı yitirilir. Bunun sonucunda, göz fonksiyonlarının gittikçe zayıflayacağı söylenebilir. Bununla birlikte, presbiyopi gelişim sürecini etkileyen ve hızlandıran birtakım ek risk faktörleri de bulunur. Bu anlamda, presbiyopinin ortaya çıkmasına neden olan etmenler şu şekilde sıralanabilir:
•40 yaş ve üzeri kişiler
•Kadın cinsiyet
•Dengesiz ve sağlıksız beslenme
•Anemi (kansızlık) görülen kişiler
•Kalp-damar hastalığı olan kişiler
•Diyabet hastaları
•Hipermetropi öyküsü olan kişiler
•Multiple skleroz, myastenia gravis gibi sinir sistemi veya kas-iskelet sisteminde görülen otoimmün hastalıklar
•Gözde travma oluşumu
•Göz hastalığı öyküsü bulunan veya göz içi cerrahi işlem geçiren kişiler
•Damar yetmezliği ve/veya kan dolaşımı sorunu olan kişiler
•Alkol kullanımı
•Antidepresan, diüretik ve antihistaminikler gibi bazı ilaçların yan etkileri
•Dekompresyon hastalığı (Vurgun hastalığı)
Yukarıda belirtilen risk faktörlerinin etkisiyle 40 yaşından önce ortaya çıkan presbiyopi, prematüre presbiyopi olarak adlandırılır.
Presbiyopi Belirtileri Nelerdir?
Presbiyopi yaşla beraber gelişen bir sağlık sorunu olduğundan, belirtiler ilk olarak hafif seyretse de zamanla giderek şiddetlenir. Genellikle aşağıdaki belirtilerin görüldüğü durumlarda presbiyopiden şüphelenilir:
•Okuma veya yakından bakma gerektiren bir iş sonrası göz yorgunluğu veya baş ağrısı
•Küçük yazıları/harfleri okumada güçlük
•Okuma veya yakından bakma sırasında bulanık görme
•Yakından bakma gerektiren işlerde zorlanma
•Okuma veya yakından bakma gerektiren işlerde daha fazla aydınlatmaya ihtiyaç duyma
•Okuma sırasında net görmek için bir kol uzaklıkta okuma ihtiyacı
•Şaşılık
Presbiyopi (Yakın Görme Bozukluğu) Tedavi Yöntemleri Nelerdir?
Şu anda kullanılan tedavi yöntemleriyle presbiyopinin kesin tedavisinin sağlanması mümkün değildir. Bununla birlikte, belirtilerin hafifletilmesi ve hayat kalitesinin artırılmasını hedefleyen tedavi yöntemlerinin başarıyla uygulandığı söylenebilir. Kişide görülen presbiyopi şikayetlerinin şiddetine ve hayat tarzına bağlı olarak en uygun tedavi yönteminin seçilmesi büyük önem taşır.
Presbiyopi rahatsızlığına yönelik tedavi yaklaşımları şu şekilde özetlenebilir:
•En yaygın başvurulan yöntem, numaralı gözlük kullanımıdır. Bu anlamda, öncelikle uzman bir doktor tarafından yapılacak ayrıntılı fizik muayene sonrasında presbiyopi teşhisi konmalı ve göze uygun ölçüde bir gözlük reçetesi hazırlanmalıdır.
•Kişinin kullanım tarzına göre monofokal, bifokal veya trifokal gözlük tercih edilebilir. Yine doktor onayı alınarak kontakt lens de kullanılabilir.
•Monofokal gözlüklerde sadece yakın görmeye odaklı ince kenarlı mercekler kullanılır. Bu nedenle, hastanın sadece yakın görüş problemi olduğu durumlarda bu gözlükler tercih edilir. Monofokal gözlükler genellikle sadece presbiyopi rahatsızlığı olan ve başka herhangi bir göz hastalığı bulunmayan hastaların tercih ettiği bir gözlük çeşididir.
•Bifokal gözlüklerde, gözlük camları yakını ve uzağı görmeye yönelik olarak tasarlanmıştır. Kişi, yakını görme ihtiyacı duyduğunda gözlük merceğinin alt kısmını kullanırken, normal görüş alanı uzağı görmeye yönelik tasarlanır. Özellikle hem uzağı görme hem de presbiyopi rahatsızlığı olan kişilerin tercih ettiği bir gözlük çeşididir.
•Trifokal gözlüklerde ise yakın, orta ve uzak mesafeye göre üç ayrı görme alanına uygun mercekler kullanılır. Bu sayede, her mesafe için optimal görüş elde edilebilir.
•Presbiyopi yaşla beraber daha da şiddetlenebileceği için kullanılan gözlüklerin numaralarının düzenli aralıklarla kontrol edilmesi ve gerekli görülen durumlarda gözlük numaralarının güncellenmesi gerekir.
•Presbiyopi tedavisinde, gözlük kullanımının yanı sıra cerrahi yöntemlere de başvurulabilir. Bu anlamda, korneanın kırıcılığının ayarlanarak göz merceği fonksiyonunun düzeltilmesini hedefleyen kondaktif keratoplasti ameliyatı; lazer kullanılarak yakın görme sorununun düzeltildiği lazer destekli in-situ keratomileusis (LASİK) yöntemi ve göz merceğinin intraoküler lensle değiştirilmesi gibi cerrahi yöntemler tercih edilebilir.
Presbiyopinin Önlenmesi İçin Neler Yapılabilir?
Presbiyopi rahatsızlığının gelişiminin yavaşlatılması için kişi, hayat tarzında birtakım değişiklikler yapabilir. Bu durum, aynı zamanda erken yaşta presbiyopi vakalarının da önüne geçebilir. Presbiyopi rahatsızlığının önlenmesi için başvurulan yöntemler şu şekildedir:
•Yüksek tansiyon, diyabet gibi kronik sağlık problemleri kontrol altına alınmalıdır.
•Yaz aylarında ve genel olarak güneşli havalarda güneş gözlüğü kullanımına özen gösterilmelidir.
•Gözün dış etkenlere açık olduğu ve göze travmatik hasar verebilecek aktiviteler yapılmadan önce göz koruyucu gözlük/siperlik takılmalıdır.
•Antioksidan, A vitamini ve C vitamini bakımından zengin besinler tüketilmeli ve sağlıklı ve dengeli bir beslenme alışkanlığı kazanılmalıdır.
•Başka göz hastalıklarının olduğu durumlarda doğru numaralı gözlük veya lensler kullanılmalıdır.
•Işığın yetersiz olduğu durumlarda kitap okuma gibi yakından bakma gerektiren aktiviteler yapılmamalıdır.
