Retina Nedir? Retina Hastalıkları ve Muayenesi

Gözün en önemli parçalarından olan retina, kişinin daha iyi görmesine yardımcı olur. Birçok sinir hücresi ve katmandan oluşan retina son derece hassas ve karmaşık bir yapıya sahiptir. Retinanın bir hasar alması ise doğrudan görüşü etkiler. Görme kaybına dahi yol açabilen retinal sorunlar için erken teşhis son derece önemlidir.

Retina Nedir?

Retina, göz küresinin iç kısmının en arkasını kaplayan ince bir doku tabakasıdır. Işığı, renkleri ve diğer ince detayları algılamaya yardımcı olan milyonlarca hücre içerir. Görüşün önemli bir parçası olan retina, göze giren ışığı optik sinir aracılığıyla beyne göndererek görüntüler hâline getirir ve görmeyi sağlar. Diyabet ve kanser gibi birçok hastalık retinayı etkileyebilir. Retinanın herhangi bir kısmının zarar görmesi ise kişinin görüşünü tehlikeye sokabilir.

Retinanın Bölümleri Nelerdir?

Retina, görüntüleri optik sinire ileten sinir hücrelerinin bulunduğu bir doku tabakasıdır. Retinanın tam merkezinde makula isimli bir alan yer alır. Makula, küçük ayrıntıları detaylı bir şekilde görmeyi sağlar. Makulanın merkezinde fovea ya da fovea centralis olarak adlandırılan bir bölge bulunur. Fovea ise retinanın en keskin odak noktasını sağlayan bölgesidir. Makulanın arka kısmında periferik retina yer alır. Bu bölgedeki sinirler periferik yani çevresel görüşten sorumludur.

Retinada ayrıca koni hücreler ve çubuk hücreler olmak üzere iki tip fotoreseptör hücre vardır. Fotoreseptör hücreler gözün, ışığı ve rengi algılamasını sağlayan sinir hücreleridir. Tam bir renkli görüş sağlamak için koni hücreler kırmızı, mavi ve yeşil renkleri algılayarak işler. Diğer bir fotoreseptör hücresi türü olan çubuk hücreler ise ışık seviyelerini algılamaktan ve çevresel görüş sağlamaktan sorumludur.

Retinanın İşlevi Nedir?

Retinanın ana görevi, göze gelen ışığı yakalamak ve bu ışığı beyin tarafından görüntü olarak algılanması için elektrik sinyaline dönüştürmektir. Işık retinaya çarptığı anda retina, ışığı beynin işleyip anlayacağı bir sinyal hâline getirir. Retinanın bu görevi yerine getirebilmesi için retinanın her bir bölümü doğru şekilde işlemelidir.

Retina hasar alsa da çalışmaya ve ışığı algılamaya devam edebilir ancak beynin görüntüyü oluşturmak için ihtiyaç duyduğu tüm bilgileri alamaz. Dolayısıyla retinayı etkileyen herhangi bir faktör kişinin görüşünün kötüleşmesine neden olabilir. Bu nedenle görüş aniden değişirse mutlaka bir sağlık uzmanına başvurulması gerekir.

Retinal Hastalıklar Nelerdir?

Gözün arka kısmında doğal olarak korunaklı bir şekilde bulunsa da retina travma da dahil olmak üzere birçok koşuldan etkilenerek zarar görebilir. Retinal hastalıklar, retinanın etkilendiği ve hasar aldığı durumlardır. Pek çok farklı türü bulunan retinal hastalıklar genetik nedenlerle, bazı hastalıkların komplikasyonu olarak ya da çevresel faktörler nedeniyle gelişebilir. Stargardt hastalığı gibi genetik hastalıklar, yaş nedeniyle görülen dejenerasyon, retina yırtığı gibi direkt olarak retina dokusunda görülen yaralanmalar veya diyabet gibi hastalıkların komplikasyonları retinal hastalıklara neden olabilir. Yaygın görülen retinal hastalıklar ise şunlardır:

Retina Yırtığı

Retina yırtığı, retinanın göze yapışık olduğu yerden ayrılmasıdır. Göz içinde bulunan vitreus isimli jel benzeri madde, daha sıvı bir hâl aldığında sıvılaşmayla birlikte büzülmeye başlayan vitreus; retinanın bulunduğu gözün arka kısmından ayrılabilir. Bu durumda da retina yırtığı oluşur. Retina yırtığında genellikle gözde uçuşan cisimler ve yanıp sönen ışıklar gibi aniden başlayan semptomlar olur.

Retina Dekolmanı

Retina dekolmanı, retinanın altında sıvı bulunmasıdır. Normalde göze yapışık olan retinada yırtıklar oluştuğunda sıvı hâle gelen vitreus bu yırtıklara dolmaya başlar. Bu sıvı, yırtıklardan geçip buraya doldukça retina diğer katmanlardan daha da uzaklaşır. Son derece ciddi bir sağlık sorunu olan retina dekolmanı tedavi edilmediği takdirde kalıcı görme kaybı başlayabilir.

Diyabetik Retinopati

Diyabet hastalığı, yüksek kan şekerinden kaynaklı olarak gözün arkasındaki kılcal damarların hasar almasına yol açabilir. Böyle bir durumda retinanın içine ve altına sıvı sızmaya başlayabilir. Bu da retinanın şişmesine ve dolayısıyla görüşün bulanıklaşmasına veya bozulmasına neden olur. Bulanık veya bozuk görüşün yanı sıra hasta gözlerinde ağrı hissedebilir, gözlerde kızarıklıklar olabilir ya da ani görme kaybı yaşayabilir.

Makula Deliği

Makula deliği, retinada bulunan makulanın merkezinin delinmesi sonucu ortaya çıkar. Delinmeyle birlikte hastanın görüşünde bir leke oluşur. Bu leke hastanın görüşünü ciddi ölçüde bozar. Genellikle yaş ve göz travmalarının etkisiyle makula deliği oluşsa da kendiliğinden de gelişebilir.

Makula Dejenerasyonu

Makula dejenerasyonu da makula deliği gibi ilerleyen yaş nedeniyle görülür. Sarı nokta hastalığı olarak da bilinen bu durum, retinanın merkezi olan makulanın bozulmasıdır. Makula dejenerasyonuyla birlikte hastanın görüşü kötüleşir, bulanık görme başlayabilir veya gözde kör noktalar oluşabilir.

Retinitis Pigmentoza

Gece körlüğü olarak da adlandırılan retinitis pigmentoza, genetik bir dejeneratif hastalıktır. Yavaş ilerleyen bu hastalıkta yaş ilerledikçe gece görüşü daha kötü hâle gelebilir.

Retinal Hastalıkların Risk Faktörleri Nelerdir?

Retinal hastalıklar için risk faktörleri şu şekildedir:

• İlerleyen yaş
• Sigara kullanımı
• Diyabet ve obezite gibi hastalıklar
• Göz travması
• Ailede retinal hastalık öyküsü

Retinada Bir Sorun Olduğuna İşaret Eden Semptomlar Nelerdir?

Retinal hastalıkların belirtileri hastalığın türüne ve derecesine göre değişebilir. Ancak retinayla ilgili bir sorun varsa hastada genellikle şu semptomlar görülür:

• Uçuşan küçük cisimler görmek
• Gözde ışık çakması
• Bozuk veya bulanık görüş
• Yalnızca yan ya da çevresel görme kaybı
• Gece görüşünde zayıflama
• Işığa karşı hassasiyet
• Çift görme
• Görüşün giderek kötüleşmesi

Retinal Hastalıklar İçin Ne Zaman Doktora Gidilmelidir?

Retina, görme açısından kilit bir role sahip olduğundan dolayı görüşle ilgili bir sorun olması hâlinde bir uzmana başvurulması da çok önemlidir. Retinal hastalıklarda erken teşhis koyulması ciddi komplikasyonlar oluşmasının önüne geçme olasılığını büyük ölçüde artırır. Uçuşan cisimler görmek, gözde parlamalar, bulanık görme ya da göz ağrısı gibi görüşte oluşan değişiklikler; retinayla ilgili problemlerin potansiyel işaretleridir. Bu gibi durumlarda semptomların kötüye gitmesi beklenmeden doktora gidilmesi gerekir.

Retina Muayenesi Nasıl Yapılır?

Retinal hastalıkların teşhisi için hastanın tıbbi geçmişi ve ailede bir görme sorunu öyküsü olup olmadığı öğrenilir. Daha sonra kapsamlı bir göz muayenesi yapılarak gözün herhangi bir yerinde anormallik olup olmadığı tespit edilir. Retina çeşitli cihazlar aracılığıyla detaylı şekilde incelenir. Bu esnada gözün iç kısmının daha iyi görülmesi amacıyla gözü genişletecek bir göz damlası uygulanabilir.

Hastalığın yerinin ve derecesinin belirlenmesi için başka testlere de ihtiyaç duyulabilir. Optik koherens tomografi, fundus otofloresans, floresan anjiyografi gibi yöntemler ile gözler detaylı bir biçimde incelenerek teşhis koyulabilir. Bunun yanı sıra hastanın görüş netliğinin anlaşılabilmesi ve retinal bir hasar varsa boyutunun tespit edilebilmesi için Amsler grid testi de uygulanabilir. Tedavi ise teşhis edilen hastalığa göre değişebilir. Hastalık ve derecesi göz önünde bulundurularak ilaçla tedavi edilebilir ya da cerrahi tedavi tavsiye edilebilir.

Retinayı Korumak İçin Neler Yapılabilir?

Retinayı korumak için görüşte yaşanan tüm değişiklikler doktora bildirilmelidir. Düzenli göz muayeneleri yapılmalı ve özellikle diyabet gibi hastalıklar varsa en az yılda bir kere kontrole gidilmelidir. Aynı şekilde gözlük ya da kontakt lens kullanan kişiler de olası risklere karşı düzenli olarak muayene olmalıdır. Bunların yanı sıra gözde yaralanmaya neden olabilecek herhangi bir spor ya da aktivite için de tedbir alınmalı ve gözler korunmalıdır.