Endobronşiyal Ultrasonografi (EBUS) Nedir?

Endobronşiyal Ultrasonografi, bronkoskopi ile ultrasonografi teknolojilerinin birleştirilmesiyle oluşturulan bir cihazdır. Bu cihaz, ucunda kamera ve ultrasonografi cihazı bulunan esnek bir çubuğun solunum yoluna gönderilmesini sağlar. Böylece, akciğerlerin ve solunum sisteminin net bir görüntüsü elde edilerek çeşitli akciğer rahatsızlıkları tanılanabilir.

EBUS teknolojisi; röntgen ya da ultrason gibi teknolojilerin detaylı görüntü sunamadığı organları yakından inceleme imkânı tanır.

Bronkoskopi Nedir?

EBUS’u oluşturan ana teknolojilerden birisi bronkoskopidir. Bu cihaz, solunum organlarındaki rahatsızlıkları tanılamada kullanılan başlıca teknolojilerdendir. Üzerinde kamera bulunan ince bir tüpün burundan ya da ağızdan sokulması mantığına dayanan bronkoskopi; akciğerlerin ve solunum yollarının incelenmesine imkân tanır.

Bronkoskopi, genellikle göğüste ağrı, geçmeyen öksürük ya da tümör şüphesi gibi durumlarda yapılır. Özellikle tümör şüphesi olan hastalarda, tümörün teşhis edilebilmesi için bronkoskopi kullanımına başvurulur. Eğer halihazırda tespit edilmiş bir tümör söz konusuysa da bronkoskopi yöntemine başvurularak tümörden parça alınır.

Bronkoskopi aracının diğer kullanım alanları arasında akciğerlerin yakınındaki lenf düğümlerinin incelenmesi, mukus ya da doku örneği alınması ve solunum yolundaki tıkanıklıkların açılması yer alır.

Ultrasonografi Nedir?

EBUS’u oluşturan bir diğer araç olan ultrasonografi ise vücuda insan kulağının algılayamayacağı yükseklikte ses dalgalarının verilmesi yöntemidir. Vücuda gönderilen ses dalgalarının geri dönüş süresi bilgisayar tarafından hesaplanarak incelenen bölgenin bir görüntüsü oluşturulur. İç organların kapsamlı bir görüntüsünü almaya yarayan bu yöntem, pek çok hastalığın teşhisinde kullanılabilir.

Hangi Durumlarda Endobronşiyal Ultrasonografi Gerekir?

EBUS, akciğer kanserinin lenf nodüllerine yayılıp yayılmadığını teşhis etmek için kullanılır. Lenfoma ve tüberküloz gibi hastalıklarla ilişkili olarak ortaya çıkan kitlelerin ya da lenf bezlerinin tanılanması için birebirdir. Enfeksiyon, romatolojik hastalık ve sarkoidoz teşhisinde de EBUS’un yüksek tanı değerine sahip olduğunu, sıklıkla kullanıldığını söylemek mümkündür.

Endobronşiyal Ultrasonografi Nasıl Uygulanır?

Endobronşiyal ultrasonografi uygulaması, ucunda kamera ve ultrasonografi cihazı bulunan esnek bir tüpün nefes borusu ile bronşlara indirilmesi yoluyla gerçekleştirilir.

Tüpün ucundaki ultrasonografi cihazı; bölgenin kapsamlı bir görüntüsünü oluşturarak havayolu duvarının, duvar dışındaki patolojilerin ve mediastinal lenf nodlarının kapsamlı bir şekilde incelenmesine olanak tanır.

Eğer gerekiyorsa, tüpe eklenen özel üretilmiş ince bir iğne aracılığıyla lenf bezi ya da kitleye iğne biyopsisi de uygulanabilir. EBUS sayesinde kan damarları da görüntülenebileceği için ana damarlara zarar vermeden biyopsi yapmak mümkündür.

EBUS uygulaması hasta uyutularak veya bilinçliyken gerçekleştirilebilir. Lokal anestezi ya da sedasyon uygulamasında hastanın durumu ile isteği belirleyicidir.

Endobronşiyal Ultrasonografi Ne Kadar Sürer?

EBUS işleminin süresi, çeşitli etmenler tarafından belirlenir. İşlemin genel ya da lokal anesteziyle yapılması, endobronşiyal ultrasonografi işleminin süresini etkileyebilir. Normal şartlarda, EBUS’un ortalama süresi 20 ila 30 dakika arasındadır. Hasta, işlem sonrasında duruma göre hastaneden ayrılabilir.

Endobronşiyal Ultrasonografi Sonuçları Ne Zaman Çıkar?

Başta akciğer kanseri olmak üzere çeşitli hastalıkların teşhisinde kullanılan EBUS, hızlı sonuç vermesi yönüyle de avantajlıdır. İşlem sonucunda alınan doku ya da bronş lavaj sıvısı hızlı bir şekilde patoloji laboratuvarına gönderilip incelenir. Yapılan inceleme sonucunda bir rapor çıkarılır. Bu raporun çıkması yaklaşık 5 ila 7 iş günü kadar sürebilir. Elbette, EBUS raporunun çıkma süresinde alınan dokuların ve inceleme sürecinin önemli rol oynadığını, çeşitli sebeplerle bu sürenin değişiklik gösterebileceğini unutmamak gerekir.

Endobronşiyal Ultrasonografi Yönteminin Özellikleri

Yüksek tanı değerine sahip EBUS, hastalara çok sayıda avantaj sağlar. Hastalıkların erken evrede tanılanmasını mümkün kılan EBUS; hava yollarının, kan damarlarının, akciğerlerin ve lenf düğümlerinin yüzeyinin gerçek zamanlı görüntülenmesini sağlar. Bu sayede, göğüs kafesinin altında oluşan hastalıkların kolay bir biçimde tanılanması mümkün olur.

EBUS’un sunduğu kapsamlı görüntüler sayesinde hekimler, vücudun ulaşılması zor kısımlarını da kolayca görüntüleyebilir. Böylece daha fazla ve daha küçük lenf nodlarına erişmek mümkün olur.

Bronkoskopi ve ultrasonografi teknolojilerinin bir arada bulunması sayesinde hastalıkların tanılanması süreci çok daha hızlı bir şekilde gerçekleştirilir. Ayrıca, son teknoloji cihaz kullanımı sayesinde nabız, oksijen satürasyonu, tansiyon ve elektrokardiyografi gibi yaşamsal değerler tek monitörden takip edilebilir.

EBUS kullanımının bir diğer avantajı ise işlem boyunca ajitasyon veya kanama gibi yan etkilerle daha az karşılaşılması, komplikasyon oranlarının oldukça düşük olmasıdır. Ek olarak, endobronşiyal ultrasonografi sonrası iyileşme süreci de görece hızlıdır. Çoğu hasta, EBUS işleminden sonraki bir ya da iki saat içerisinde hastaneden taburcu olabilir.

EBUS’a Nasıl Hazırlanılır?

EBUS işlemine hazırlanırken bilinmesi gereken şeylerden birkaçı şu şekildedir:

Öncelikle, hastanın ilaçlara alerjisi olup olmadığı öğrenilmelidir. Eğer herhangi bir alerji söz konusuysa, ilaç alternatifi bulunmalı, bir alternatif mümkün değilse farklı tanı ya da tedavi yöntemleri tercih edilmelidir.
İşlemden 6 ila 8 saat önce susuz kalmak ve kan sulandırıcı ilaçlar kullanmamak bronkoskopi sürecinin başarılı bir şekilde sürdürülmesi için elzemdir.
Eğer hastanın tansiyon ya da kalp ilacı gibi ilaçlar kullanması gerekiyorsa, bu ilaçları işlem öncesinde az miktarda su ile alabilir. İnsülin kullanması gereken hastaların ise doktorlarına haber vererek işlem öncesi ve sonrası doz ayarlaması gerekebilir.
İşlemin sedasyon gerektirmesi durumunda hastanın yanında duracak bir refakatçi de bulunmalıdır.