Alerjiler, bağışıklık sisteminizin bir maddeye verdiği tepkinin sonucudur. Alerjik hastalıklar, dünyadaki en yaygın kronik sağlık sorunlarından biridir. Alerjik reaksiyonlar bağışıklık sisteminde başlar. Toz, küf veya polen gibi zararsız bir maddeye alerjisi olan bir kişi bu maddeye maruz kaldığında, bağışıklık sistemi alerjene "saldıran" antikorlar üreterek aşırı tepki verebilir. Bu, hırıltıya, kaşıntıya, burun akıntısına, sulu veya kaşıntılı gözlere ve diğer semptomlara neden olabilir. Bağışıklık tepkileri hafif semptomlardan, anafilaksi olarak bilinen yaşamı tehdit eden bir reaksiyona kadar şiddetli olabilir. Hem kan testi hem de cilt testleri, bir hastanın polen ve toz akarları gibi yaygın solunan maddelere veya ilaçlara, belirli yiyeceklere, latekse, zehire veya diğer maddelere olan duyarlılığını tespit edebilir.
Alerji nedir?
Alerji bir kişinin bağışıklık sisteminin çoğu insan için zararsız olan çevredeki maddelere tepki vermesidir. Bu maddelere alerjen denir ve ev tozu akarlarında, evcil hayvanlarda, polenlerde, böceklerde, kenelerde, küflerde, yiyeceklerde ve ilaçlarda bulunur. Kişide alerji varsa, belirli bir alerjenle ilk karşılaştığında, vücudu immünoglobulin E (IgE) oluşturarak yanıt verir. Bağışıklık sistemi de IgE oluşturmak için antikorlar üretir.
IgE antikorları, ciltte, solunum yollarında ve ağızdan anüse kadar birbirine bağlanan içi boş organların (gastrointestinal veya GI yolu) mukoza zarında yaşayan mast hücrelerine (alerji hücreleri) bağlanır. Antikorlar vücuttaki alerjenleri bulur ve onları mast hücresine (alerji hücresi) götürerek uzaklaştırmaya yardımcı olur. Burada özel bir reseptöre bağlanırlar. Bu, alerji hücresinin histamin salgılamasına neden olur. Histamin, alerji semptomlarına neden olan şeydir. Alerji semptomları hafiften yaşamı tehdit edecek boyutlara kadar değişir.
Alerji neden olur?
Alerjiler, bağışıklık sisteminin vücuda giren yabancı bir maddeye tepki vermesiyle oluşur. Bu maddelere alerjen denir.
Yaygın alerjenler şunlardır:
Ağaç ve çimen poleni (saman nezlesi).
Ev tozu akarları.
Fıstık, süt ve yumurta gibi yiyecekler (gıda alerjisi).
Özellikle kediler ve köpekler gibi evcil hayvanlar.
Arı ve eşek arısı sokmaları gibi böcek sokmaları.
Kabuklu deniz ürünleri.
Belirli ilaçlar.
Alerjinin belirtileri nelerdir?
Gıda alerjileri, vücudunuz belirli bir gıdaya karşı belirli bir antikor salgıladığında gelişir. Alerjik reaksiyon, gıdayı yedikten birkaç dakika sonra ortaya çıkar ve semptomlar şiddetli olabilir.
Belirtiler arasında şunlar vardır:
Vücudun her yerinde kaşıntı (genel pruritus).
Vücudun sadece belli bir yerinde kaşıntı (lokalize pruritus).
Mide bulantısı ve kusma.
Kurdeşen.
Boğaz, dil veya yüz dahil olmak üzere ağız çevresinde şişlik.
Solunum alerjileri
Solunum yoluyla oluşan alerjiler, içinize çektiğiniz havadaki maddelerdir. Bunlara kişiyi yıl boyunca etkileyebilecek alerjenler (perennial alerjenler) ve mevsimsel alerjenler dahildir.
Solunum alerji belirtileri şunları içerebilir:
Burun akıntısı.
Burun tıkanıklığı.
Burun kaşıntısı.
Hapşırma.
Gözlerde kaşıntı.
Gözlerde sulanma.
Kişide astım varsa, solunum alerjileri hırıltı ve nefes darlığı gibi semptomlarını tetikleyebilir veya kötüleştirebilir.
İlaç alerjileri
Bazı ilaçlar alerjik reaksiyona neden olabilir. İlaçlar bitkisel, reçetesiz (OTC) veya reçeteli olabilir.
İlaç alerjilerinde belirtiler şunlardır:
Döküntü.
Kurdeşen.
Kaşıntı.
Nefes darlığı.
Şişme.
Lateks alerjisi
Doğal kauçuk lateksiyle tekrarlanan temastan sonra gelişir. Yaygın olarak kullanılan lateks ürünler; lastik eldivenler, balonlar, prezevatifler, sargılar ve lastik toplardır. Bu alerjinin en yaygın belirtisi cilt tahrişidir.
Diğer semptomlar şunları içerebilir:
Kurdeşen.
Burun akıntısı.
Burun kaşıntısı.
Nefes almada zorluk.
Zehirler ve böcek sokması alerjileri
Sokan böcekler, zehirli bir madde enjekte edebilir. Böcek sokmalarındaki bu zehir, alerjik reaksiyona neden olabilir. En yaygın sokan böcekler; arılar, eşek arıları, ateş karıncaları vb.
Venom semptomlar anafilaksi ile benzerlik gösterir. Bunlar:
Nefes almada zorluk.
Kurdeşen.
Yüzde, ağızda veya boğazda şişlik.
Hırıltı.
Yutma güçlüğü.
Hızlı nabız.
Baş dönmesi.
Kan basıncında düşüş.
Alerjinin olup olmadığı nasıl anlaşılır?
Hem kan hem de cilt alerji testleri, bir hastanın polen ve toz akarları gibi yaygın solunan maddelere veya ilaçlara, belirli yiyeceklere, latekse, zehire veya diğer maddelere olan duyarlılığını tespit edebilir. Kan testinde doktor tarafından kan örneğine alerjenler eklenir ve içindeki IgE antikorlarının düzeyleri ölçülür. Test sonucu pozitif çıktığında ise kişinin hangi maddeye karşı alerjisinin olduğu ortaya çıkar.
Alerji testi nedir?
Alerji testlerinden en yaygın olanları cilt ve kan testleridir. Cilt testinde en sık karşılaşılan alerjenler kullanılır, kişinin verdiği cilt reaksiyonu ölçülür, kan testinde ise vücudun oluşturduğu IgE antikorunun kandaki düzeyi ve belli bir madde veya maddelere karşı alerjik belirtiler varsa spesifik IgE düzeyi ölçülür.
Alerji tedavisi
Alerjenlerden mümkün olabildiğince kaçınmak önemli bir tedavi yaklaşımıdır.
Alerji tedavileri şunları içerir:
İlaçlar
Antihistaminikler, steroid tabletler ve steroid kremler gibi hafif alerjik reaksiyonlar için ilaçlar. Bu özellikle gıda ve ilaç alerjileri için önemlidir.
Şiddetli alerjik reaksiyonlar
Anafilaksi için epinefrin, ciddi alerjik reaksiyonlarda semptomları hızla hafifleterek hayati tehlikeyi önler.
Şiddetli alerjik reaksiyonlar için baskılama
Bu, alerjiniz olan şeye uzun süre boyunca dikkatli bir şekilde maruz kalmanızı içerir, böylece vücudunuz yavaş yavaş buna alışır ve çok kötü tepki vermez (bu yalnızca uzman bir doktor tarafından yapılmalıdır).
Alerjilerin neden olduğu hastalıklar (astım, saman nezlesi, egzama gibi) başka tedavilere ihtiyaç duyabilir.
En çok ne alerji yapar?
Polen alerjileri dünyadaki en yaygın alerjilerden biridir.
Diğer yaygın alerji tetikleyicileri şunlardır:
Evcil hayvan ve diğer hayvan tüyleri, toz akarları ve küf gibi havadaki alerjenler. Özellikle fıstık, ağaç yemişleri, buğday, soya, balık, kabuklu deniz ürünleri, yumurta ve süt gibi belirli yiyecekler. Böcek sokmaları, lateks ve parfümler ve ev kimyasalları.
