Kronik Obstrüktif Akciğer Hastalığı (KOAH), kısıtlı hava akışına ve solunum sorunlarına neden olan yaygın bir akciğer hastalığıdır. Bazen amfizem veya kronik bronşit olarak adlandırılır. Bazı süreçler hava yollarının daralmasına ve KOAH'a yol açabilir. Akciğerin bazı kısımlarının tahribatı, mukusun hava yollarını tıkaması ve hava yolu astarının iltihaplanması ve şişmesi olabilir. KOAH semptomları hızla kötüleşebilir. Bunlara alevlenmeler denir. KOAH'ın en sık görülen belirtileri nefes almada zorluk, kronik öksürük (bazen balgamlı) ve yorgunluk hissidir.
KOAH'ın yaygın semptomları orta yaştan itibaren gelişir. KOAH ilerledikçe, insanlar genellikle nefes darlığı nedeniyle normal günlük aktivitelerini gerçekleştirmede zorluk yaşarlar.
KOAH (Kronik Obstrüktif Akciğer Hastalığı) nedir?
Kronik obstrüktif akciğer hastalığı (KOAH) yaygın bir akciğer hastalığıdır. KOAH nefes almayı zorlaştırır. KOAH'ın iki ana formu vardır: Uzun süreli mukuslu öksürüğü içeren kronik bronşit ve zamanla akciğerlere zarar veren amfizem. KOAH'lı hastaların çoğunda bu iki rahatsızlığın bir kombinasyonu görülür. Sigara içmek KOAH'ın başlıca nedenidir. Kişinin içtiği sigara miktarı, KOAH'a yakalanma riskini o derecede artırır. Ancak bazı insanlarda yıllarca sigara içmelerine rağmen KOAH gelişmez.
KOAH için diğer risk faktörleri şunlardır:
Aktif sigara içiciliği veya pasif olarak tütün dumanına maruz kalma.
Mesleki olarak toz, duman veya kimyasallara maruz kalma.
Kapalı alan hava kirliliği: Biyokütle yakıtı (odun, hayvan gübresi (tezek), mahsullerin artıkları(fındık ve ceviz kabukları gibi) veya kömür, yüksek düzeyde dumana maruz kalma.
Rahimde yetersiz büyüme, erken doğum, çocuklukta sık veya şiddetli solunum yolu enfeksiyonları gibi akciğerlerin maksimum büyümesini engelleyen durumlar.
Çocukluk çağında astım.
Alfa-1 antitripsin hastalığı: Genç yaşta KOAH'a neden olabilen, bir proteinin eksikliğinden kaynaklanan nadir bir genetik rahatsızlık.
KOAH'lı kişilerde ayrıca diğer sağlık sorunlarına yakalanma konusunda daha yüksek risk vardır.
Bunlar şunları içerir:
Grip veya zatürre gibi akciğer enfeksiyonları.
Akciğer kanseri.
Kalp sorunları.
Kas zayıflıkları ve kırılgan kemikler.
Depresyon ve anksiyete.
KOAH evreleri ve belirtileri
KOAH için en iyi test, spirometri adı verilen bir akciğer fonksiyon testidir. Bu, hava hareketini ve akciğer kapasitesini test eden küçük bir makineye mümkün olduğunca sert bir şekilde üflemeyi içerir. Sonuçlar hemen kontrol edilebilir.
Doktorunuz, bir saniyedeki zorunlu ekspirasyon hacmi (FEV 1) sonuçlarınıza göre KOAH'ı evrelendirebilir. FEV 1, bir saniyede dışarı verebileceğiniz hava miktarıdır ve hava yollarınızın ne kadar tıkalı olduğunu söyleyebilir. Doktorunuz FEV 1'i spirometri ile ölçer.
KOAH'ın şiddetine göre evreleri şöyledir:
KOAH 1. evre
Evre 1: FEV 1 80 veya üzeridir.
KOAH 2. evre
Evre 2: FEV 1 50 ile 79 arasındadır.
KOAH 3. evre
Evre 3: FEV 1 30 ile 49 arasındadır.
KOAH 4. Evre
Evre 4: FEV 1 30’un altındadır.
Doktorunuz ayrıca A, B ve E harflerini kullanarak semptomlarınızı ve alevlenme riskinizi değerlendirebilir. Buna göre:
A: Hafif semptomlarınız var ve alevlenme riskiniz düşük.
B: Semptomlarınız daha şiddetli ve alevlenme riskiniz düşük.
E: Alevlenme riskiniz yüksek.
Evreniz doğrudan semptomlarınızla ilişkili değildir (örneğin, evre 3 veya 4'te olabilirsiniz ancak yine de hafif semptomlarınız olabilir). Doktorunuz tedavinizi yönlendirmek için evrenizi, semptomlarınızı ve alevlenme sayınızı da kullanarak belirleyebilir.
KOAH hastalığının tedavisi
KOAH'ın bir tedavisi yoktur. Ancak semptomları hafifletmek ve hastalığın kötüleşmesini önlemek için çeşitli tedavi yöntemleri mevcuttur. Tedavide solunum yollarını açan ve şişliği azaltan inhalasyon ilaçları temel tedavi yöntemidir. Bronkodilatör inhalerler KOAH tedavisinde en önemli ilaçlardır. Hava yollarını gevşeterek açık kalmalarını sağlarlar.
Kısa etkili bronkodilatörler saniyeler içinde etki etmeye başlar ve etki süresi 4-6 saat sürebilir. Bunlar genellikle alevlenmeler sırasında kullanılır. Uzun etkili bronkodilatörlerin etki göstermesi daha uzun sürer ancak daha uzun süre etki sağlar. Bunlar günlük olarak alınır ve inhale steroidlerle birleştirilebilir.
KOAH için diğer tedaviler de kullanılabilir:
Alevlenmeler çoğunlukla solunum yolu enfeksiyonundan kaynaklanır; alevlenmeleri tedavi etmek için sıklıkla steroid hapları ve antibiyotikler kullanılır.
Oksijen, uzun süredir KOAH hastalığı olan veya ileri derecede KOAH'lı kişilere uygulanır.
Akciğer rehabilitasyonu, nefes alıp vermenizi ve egzersiz yapma yeteneğinizi geliştirmeye yönelik egzersizleri öğretir.
Ameliyat, şiddetli KOAH'ı olan bazı kişilerde semptomları iyileştirebilir.
Bazı inhalerler hava yollarını açar ve semptomları önlemek veya azaltmak ve akut alevlenmeler sırasında semptomları gidermek için düzenli olarak verilebilir. Bazen akciğerlerdeki iltihabı azaltmak için inhale kortikosteroidler bunlarla birlikte verilir.
İnhalerler doğru teknik kullanılarak ve bazı durumlarda ilacı hava yollarına daha etkili bir şekilde iletmeye yardımcı olmak için ara bir cihazla alınmalıdır.
KOAH hastalarının yememesi gerekenler
KOAH'ı alevlendirebilecek yiyecekler şöyle sıralanabilir;
Kızarmış yiyecekler
Kızartıldığında herhangi bir yiyecek ekstra yağlı hale gelir ve sindirim sırasında ekstra çaba gerektirir. Yağların sindirim sisteminde parçalanması daha uzun sürer ve karında şişkinlik hissi oluşabilir. Şişkinlik hissi hastada rahatsızlığa neden olur. Bu, sindirim sıvıları tarafından üretilen fazladan gaz nedeniyle diyaframın ağrıması nedeniyle tam nefes almayı zorlaştırır.
Gazlı içecekler
Genellikle yapay koruyucu maddeler, tatlandırıcılar ve renklendiriciler içerirler ve bunların hiçbiri KOAH hastası bir kişinin sağlığı için iyi değildir.
Aşırı tuz
Aşırı tuz tüketimi vücutta su tutulmasına yol açabilir. Bu, ödem olarak bilinen bir durumdur. Fazla su, diyaframın etrafında fazla yağ gibi davranarak KOAH hastasının nefes almasını zorlaştırır.
Süt ürünleri
Kazomorfin süt sindiriminin bozulmasının bir ürünüdür. Bu, bağırsakta üretilen mukusu artıran bir kimyasaldır. Sonuç olarak da çok fazla balgam üretilir ve vücut tarafından atılması gerekir
Turpgiller familyasından sebzeler
Karnabahar, brokoli, turp, brüksel lahanası, lahana, kara lahana ve roka
İşlenmiş etler
Salam, sosis, pastırma, jambon
KOAH kaç yaşında başlar?
KOAH genellikle 35 yaşından sonra fark edilir hale gelir. Bu rahatsızlığın teşhis edildiği çoğu kişinin yaşı 50'nin üzeridir.
