Kurumuş boğazla birlikte görülen ses kısıklığı, her yaştan kişide görülebilen oldukça yaygın bir durumdur. Sesin hırıltılı, boğuk ve az çıkmasına sebep olur. Genellikle yüksek sesle veya uzun süre konuşmak nedeniyle ortaya çıkan bu durum kısa süre içinde geçer. Ancak zaman zaman ses kısıklığı başka bir hastalığın belirtisi olarak da görülebilir.
Ses Kısıklığı Nedir?
Ses kısıklığı, sesin perdesinde ya da kalitesinde meydana gelen ve sesin az, kısık, boğuk veya pürüzlü çıkmasına neden olan bir durumdur. Ses kısıklığı aslında tek başına bir hastalık değildir. Ancak bazı hastalıkların bir semptomu olarak ortaya çıkabilir. Sesin yanlış kullanılması, enfeksiyonlar, alerjiler, polipler ve reflü gibi birçok nedene bağlı olarak ses kısıklığı yaşanabilir. Genellikle ciddi bir sağlık sorunu değildir ve kısa sürede geçer.
Ses bozuklukları arasında yaygın görülenlerden biri olan ses kısıklığı, kişinin konuşurken ses çıkarmakta zorlanmasına yol açar. Konuşan her kişinin yaşayabileceği bu durum, özellikle sesini daha çok kullanan öğretmen, satış temsilcisi, çağrı merkezi operatörü veya şarkıcılarda daha sık ortaya çıkabilir. Ses kısıklığıyla birlikte boğazda kaşıntı hissi de olabilir. Ayrıca kişi konuşmaya çalıştığında çabuk yorulabilir.
Ses kısıklığı yaşayan hastalarda, altta yatan nedenle ilgili olarak farklı semptomlar da yaşanabilir. Viral enfeksiyonlar nedeniyle sesi kısılan bir kişi boğaz ağrısı yaşayabilir, öksürük ve hapşırık ses kısıklığına eşlik edebilir. Zaman zaman ses kısıklığı yutmada ve nefes almada zorlukla birlikte görülebilir. Eğer bir haftadan uzun süren bir ses kısıklığı söz konusu ise mutlaka bir doktora başvurulmalıdır.
Ses Kısıklığı Neden Olur?
Ses kısıklığı, çoğunlukla ses tellerinde oluşan bir sorun nedeniyle başlar. Konuşmak için gırtlakta birbirine zıt şekilde konumlanmış iki düz kas dokusu olan ses telleri titreşerek ses üretir. Akciğerlere doğru inen soluk borusu ile dilin tabanı arasında gırtlak bulunur. Ses telleri de gırtlakta yer alır. Ses üretimi için ses telleri açılıp kapanarak titreşir. Kişi konuşmadığı zamanlarda nefes alışverişinin devam etmesi için ses telleri açık dururken yeme esnasında kapalı olur.
Konuşma başladığında ise ilk olarak akciğerlerden gelen hava dışarı çıkarken ses tellerinin birbirine yapışıp titremesini sağlar. Bu titreşimler, sesin modüle edilmesi için rezonans boşluğu görevi gören boğaz, burun ve ağızdan geçerek ses dalgalarını üretir. Sesin düzgün bir biçimde çıkması için ses tellerinin birlikte ve düzenli şekilde açılıp kapanması gerekir. Ses tellerinin yeterince kapanmaması ise ses kısıklığına yol açar.
Ses Kısıklığının Nedenleri Nelerdir?
Genellikle ses kısıklığına üst solunum yollarında görülen viral enfeksiyonlar neden olur. Bunun haricinde ses kısıklığına neden olabilecek ya da durumun daha kötü bir hal almasına yol açabilecek faktörler ise şunlardır:
- Reflü
- Alerjiler
- Baş ve boyun kanserleri
- Kronik öksürük
- Larenjit
- Tahriş edici maddeleri solumak
- Aşırı sigara ve alkol tüketimi
- Bağırma ve şarkı söyleme gibi ses tellerinde şişlik veya büyümeye neden olan durumlar
Nadiren de olsa şu faktörler de ses kısıklığına sebep olabilir:
- Yemek ya da soluk borusundaki yabancı cisim
- Solunum tüpünün neden olduğu yaralanma ya da tahriş
- Travma veya ameliyat nedeniyle gırtlak çevresinde sinir ve kasların hasar alması
- Sert kimyasal bir sıvının yutulması
- Akciğer kanseri
- Tiroid bezinin az çalışması
- Ergenlik döneminde gırtlakta görülen değişiklikler
- Ses tellerinin birinin ya da ikisinin hareketsizliği (ses tellerinde felç)
- Ses tellerinde polip (anormal büyümeler)
- Torasik aort anevrizmaları (vücuttaki en büyük arter olan aortun şişmesi)
Ses Kısıklığına Yol Açan Sağlık Sorunu Nasıl Teşhis Edilir?
Ses kısıklığı için yapılan muayenede ilk olarak hastanın genel sağlık durumu değerlendirilir. Ses kısıklığının nedenlerinin teşhis edilmesi için sağlık geçmişi ve sesin ne kadar süredir kısık olduğu sorulabilir. Sigara tüketimi ses tellerini etkilediğinden dolayı hastanın sigara kullanıp kullanmadığı bilgisi de gereklidir. Aynı şekilde ses kısıklığına yol açan ve semptomların kötüleşmesine neden olan durumlar hakkında sorular sorulabilir. Yorgunluk ve ateş gibi ek semptomlar olup olmadığı da kontrol edilir.
Hastanın yaşadığı sağlık sorunları ve genel sağlık durumuna bağlı olarak ses tellerinin incelenmesi gerekebilir. Başka bir hastalığın semptomu olup olmadığının tespit edilebilmesi için hastanın semptomları değerlendirilerek başka testler de yapılabilir.
Ses Kısıklığı Nasıl Tedavi Edilir?
Ses kısıklığının tedavisi için bu duruma yol açan nedenin doğru bir şekilde teşhis edilmesi büyük önem taşır. Hasta viral enfeksiyon sebebiyle ses kısıklığı yaşıyorsa bu durum çoğunlukla kendiliğinden geçer. Viral enfeksiyon harici nedenlerden kaynaklanan ses kısıklıkları için ise bir süre sesi yormadan beklemek ve daha sonra tedavi gerekebilir. Örneğin ses tellerinde polip oluşumuna bağlı olarak ses kısıklığı varsa cerrahi müdahele gerekebilir.
Soğuk algınlığı, enfeksiyonlar ve larenjit için ilaç tedavisi gerekebilir. Mide asidinin yukarı çıkarak ses tellerini tahriş ettiği reflü için de farklı tedavi yöntemleri uygulanabilir. Nodül, polip, travma veya gırtlak kanserine bağlı ses kısıklıkları için ameliyat gereklidir. Bazı durumlarda ise dil ve konuşma terapisi önerilebilir. Ses tellerinde kanama olması durumunda sesin bir süre dinlendirilmesi tavsiye edilir. Ses kısıklığı ağızdan gelen kan ile seyrediyorsa tıbbi yardım alınması gerekir.
Ses Kısıklığını Önlemek İçin Neler Yapılabilir?
Ses kısıklığını önlemek için uygulanabilecek basit ve etkili birkaç yöntem bulunur. Özellikle sesini profesyonel nedenlerle kullanan kişiler bu yöntemleri deneyebilir. Ses kısıklığının önüne geçmek için bu adımlar takip edilebilir:
- Bulunulan ortamda bir hava nemlendiricisi kullanılabilir. Bu sayede boğaz kuruluğunun önüne geçilir.
- Boğazı tahriş edecek aşırı baharatlı yiyeceklerden kaçınılmalıdır.
- Ses çok uzun süre kullanılmamalıdır. Aynı zamanda çok yüksek sesle konuşulmamalıdır.
- Sigara bırakılmalı, sigara içilen ortamlardan mümkün olduğunca uzak durulmalıdır. Sigara dumanı ses tellerini ve boğazı tahriş edebilir, boğaz kuruluğuna neden olabilir.
- Eller sık sık su ve sabunla yıkanmalıdır. Ses kısıklığı çoğunlukla solunum yolu enfeksiyonlarından kaynaklandığından dolayı ellerin yıkanması mikropların yayılmasının önüne geçerek sağlığı korumaya yardımcı olur.
- Bol su içilmelidir. Yeterli su içmek boğazın nemli kalmasına yardımcı olur.
- Kafeinli ve alkollü içecekler dahil olmak üzere dehidrasyona neden olan içeceklerden uzak durulmalıdır. Bu içecekler diüretik etki göstererek su kaybına yol açabilir.
- Sık sık boğaz temizlemekten kaçınılmalıdır. Sık boğaz temizleme, ses tellerinin iltihaplanmasına ve boğazın tahriş olmasına neden olur.
