Çoğu parmak ezilmesi, parmakların sıkışması veya elin üzerine ağır bir nesnenin düşmesiyle oluşur. Yaralanma cilde, yumuşak dokuya, kemiğe ya da tırnak ve tırnak yatağına zarar verebilir. Parmağın ucunda birkaç kesik veya kan kabarcığı oluşabilir.
Parmak uçları, sinir bakımından zengindir ve son derece hassastır; zamanında ve uygun bakım yapılmazsa, parmak ucu yaralanması kalıcı deformasyona ve sakatlığa neden olabilir. Bu tür yaralanmalarda kırık kemikler sık görülen bir durum değildir. Oluşurlarsa kemik enfeksiyonu (osteomiyelit) riski altındadır.
Parmak Ezilmesi Nedir?
Parmak ezilmesi, şiddetli travmadan kaynaklanır ve diğer semptomların yanı sıra ani ağrıya neden olur. Dış kuvvet, kişinin parmağını ezdiğinde hemen kanama, morarma ve şişlik meydana gelebilir. Çoğu durumda, yaralanan parmakta güçsüzlük ve hareket azalması da görülür.
Ezilme yaralanmaları, parmak ucundaki yaralanmaların en yaygın nedenleridir ancak kesikler ve çıkıklar da meydana gelebilir. Parmak ucu ezildiğinde hassaslaşır ve şişer, tırnak mavimsi siyah renkte ve yukarı kalkık olabilir. Bazen bölge daha hassas hâle gelir ve kırık iyileştikten sonra da uzun süre bu şekilde kalır. Bazı yaralanmalar parmak uçlarındaki duyu sinirlerini etkileyebilir, bu nedenle parmak ucu yaralanmaları için doğru tedaviyi almak çok önemlidir.
Parmak ezilmesi nedeniyle aşağıdaki bölgeler etkilenebilir:
- Cilt: Kesik, sıyrık, kan kabarcığı veya morluk
- Tırnak: Tırnak altında kanama veya kan pıhtısı, tırnağın büyüdüğü yerde bir kesik (tırnak yatağı), tırnak eti çevresinde kanama veya tırnakta bir kesik veya yırtık
- Kemik: Kemiğin büyüdüğü yerin ucunda bir kırılma
- Kısmi ampütasyon: El veya ayak parmağının ucunda kesik
Parmak Ezilmesi Neden Olur?
Parmak ezilmesinin nedeni kapanan bir kapı, çekiç veya ağır bir nesne olabilir. Bazen bir bıçakla veya testere, zımpara makinesi, çim biçme makinesi gibi elektrikli bir aletle veya evde ya da endüstride kullanılan herhangi bir makine ile yapılan bir kesimin sonucu olabilir.
Parmak Ezilmesi Belirtileri Nelerdir?
Uygulanan kuvvete, uygulamanın açısına ve parmağın o andaki hareketine bağlı olarak belirtiler değişebilir. Genellikle küçük vakalarda, yaygın olarak yaralanan bileşenler arasında deri, kemik, tırnak, tırnak yatağı, tendon, pulpa ve parmak ucunun dolgulu alanı bulunabilir.
Tendon hasarında şiddetli travma nedeniyle kasları kemiğe bağlayan tendonlar zarar görebilir. Bu da genellikle ağrıya, hassasiyete ve hareket kabiliyetinin azalmasına neden olur.
Sinir hasarında ise dış kuvvet parmaktaki sinirlere zarar verebilir. Bu da genellikle karıncalanma, güçsüzlük ve yanma hissine neden olur. Parmak uçlarının avuç içi tarafındaki derisi, vücudun diğer bölgelerine göre çok daha fazla sinir ucuna sahiptir. Bu sinir uçları parmak uçlarının hassas olmasını sağlar ve travma nedeniyle bunlar da zarar görebilir.
Parmak ezilmesi nedeniyle aşağıdaki belirtiler görülebilir:
- Parmağın ucunu hareket ettirmede zorluk
- Parmak veya tırnakta renk değişikliği veya morarma
- Parmak ağrısı
- Tırnak kaybı
- Şişme
Aşağıdaki belirtilerin görülmesi durumunda acil tıbbi müdahale gerekebilir:
- Parmağın bükülmesi ve düzeltilememesi
- Derinin kesilerek açılması ve kemiğin açığa çıkması
- Parmağın ucunun hareket ettirilememesi ya da hissedilmemesi
- Yaralanmanın avuç içini veya parmak ya da bilek gibi eklemlerden herhangi birini içermesi
Parmak Ezilmesi Nasıl Teşhis Edilir?
Yaralı parmak, doğrudan muayene edilerek ve bir röntgen veya MR çekilerek değerlendirilebilir. Doğru tanı konulduktan sonra doktor, uygun bir tedavi planı önerebilir.
Parmak Ezilmesi Nasıl Tedavi Edilir?
Parmak ezilmesinin şiddeti farklılık gösterebileceği için tedavi yöntemleri değişebilir. Bazen ezilmenin giderilmesi için tıbbi müdahale gerekebilir. Daha hafif vakalarda yaralanma evde uygun bakımla iyileştirilebilir.
Ampütasyon olmadan parmakların yalnızca ezilmesi ve morarması durumunda, hasarlı bölgenin 10 dakika boyunca soğuk akan suyun altında tutulması gerekir. Ardından şişliğin azalması için bir buz paketi ile soğuk kompres yapılabilir. Cildin soğuktan zarar görmemesi için önce buz paketi, temiz bir beze sarılmalıdır. Ayrıca yaralı el, yüksekte bir noktada tutulur.
Küçük doku yaralanmalarında parmak ucu yarası küçükse ve kemiği açığa çıkaracak kadar derin değilse, yara kendi kendine kapanabilir. Yaranın üzerine koruyucu bir pansuman yapılır ve bu pansuman düzenli olarak değiştirilir. İyileşirken bölgeyi korumak için splint gerekebilir. 48 saat sonra parmak hareket açıklığı egzersizlerine başlanabilir. Yara iyileşmesi, genellikle 3 ila 5 hafta sürer.
Reçetesiz satılan ağrı kesici ilaçlar, parmak ezilmesi nedeniyle oluşan acıyı azaltabilir. Bazen tedavi, ibuprofen veya naproksen gibi antiinflamatuar ilaçları içerebilir.
Yaralanma sırasında kısmi bir doku ampütasyonu gerçekleşebilir. Bu durumda, uygun bandajlama ve koruma ile yaranın kendi kendine iyileşip iyileşmeyeceğinin ya da elin işlevini koruması için cerrahi müdahale gerekip gerekmeyeceğinin belirlenmesi için kalan doku uzman tarafından değerlendirilir.
Yaralanma bölgesinde yetersiz miktarda sağlıklı doku kalırsa, yaranın etkili bir şekilde kapatılmasına yardımcı olmak için ameliyat bir seçenek olabilir. Elin ya da ayağın etkilenmeyen bir bölgesinden alınan deri grefti veya rekonstrüktif deri flebi kullanılır. Kemik açığa çıkarsa, yaranın başarılı bir şekilde kapatılabilmesi için kemiğin biraz kısaltılmasına dikkat edilmesi gerekebilir. Kemiğin tıraşlanması, fonksiyonun yeniden kazanılmasını etkilememelidir.
Terapiler, uzun süreli tedavilerde elin işlevini geri kazanmasına yardımcı olabilir. El terapisi, eldeki hareketin ve gücün artmasını sağlayabilir. Duyarsızlaştırma, ısı, masaj, splintleme ve şişmeyi kontrol altına almak için özel sargılar, el terapistinin iyileşmeyi ve işlevi desteklemek için önerebileceği ek terapilerden bazılarıdır.
