İlk nefesinizden itibaren 10 saniye içinde tütün dumanındaki toksik kimyasallar beyninize, kalbinize ve diğer organlarınıza ulaşır. Sigara içmek vücudunuzun hemen hemen her yerine zarar verir ve birçok hastalığa yakalanma riskinizi artırır. Ayrıca, tütün kullanımı, bulaşıcı olmayan hastalıkların 4 ana türüne katkıda bulunan tek risk faktörüdür: kalp damar hastalıkları, kanser, kronik akciğer hastalıkları ve diyabet.
Sigaranın zararları nelerdir?
Tütün 100'den fazla tehlikeli kimyasal içerir. Bu kimyasallar vücudunuza birçok şekilde zarar verebilir. Örneğin:
Nikotin damarlarınızı ve atardamarlarınızı daraltır. Bu, kalbinizi daha hızlı ve yorucu bir çalışmaya zorlayarak ona zarar verir.
Kan dolaşımınızı yavaşlatır ve ayaklarınıza ve ellerinize giden oksijeni azaltır.
Karbon monoksit, kalbinizi vücudunuzda kan pompalamak için ihtiyaç duyduğu oksijenden mahrum bırakır. Zamanla hava yollarınız şişer ve akciğerlerinize daha az hava girmesine neden olur.
Katran, bacadaki is gibi akciğerlerinizi kaplayan yapışkan bir maddedir. Bu maddenin, akciğerlerinize zarar vererek nefes almayı zorlaştırabilen akciğer hastalığına neden olduğu bilinmektedir.
Fenoller hava yollarınızdaki saç benzeri hücreleri felç eder ve öldürür. Bu, hücrelerin hava yollarınızın astarını temizleyememesi ve sizi enfeksiyonlara karşı koruyamaması anlamına gelir.
Tütün dumanındaki minik parçacıklar boğazınızı ve akciğerlerinizi tahriş eder ve ‘sigara öksürüğü’ne neden olur. Bu, daha fazla mukus üretmenize ve akciğer dokusuna zarar vermenize neden olur.
Amonyak ve formaldehit gözlerinizi, burnunuzu ve boğazınızı tahriş eder.
Kronik obstrüktif akciğer hastalığının (KOAH) başlıca nedenidir.
Kalp hastalığı ve felç gibi kardiyovasküler hastalıkların başlıca nedenidir ve kardiyovasküler hastalık hem erkekler hem de kadınlar için başlıca ölüm nedenlerinden biridir. Sigara içmek, kalbe, beyne veya bacaklara kan akışını engelleyen kan pıhtısı riskini artırır.
Tip 2 diyabete neden olur. Aktif sigara içicilerinde diyabet geliştirme riski sigara içmeyenlere kıyasla %30 ila %40 daha yüksektir. Sigara içmek ayrıca böbrek hastalığı, göz hastalığı ve kangrene yol açabilen zayıf dolaşım gibi tip 1 diyabetle ilişkili bazı sağlık koşullarını kötüleştirebilir.
Bağışıklık sisteminizi zayıflatır, bu nedenle bakteriyel ve viral enfeksiyonlara yakalanma olasılığınız artar.
İç kulağa giden kan akışını azaltır. Ayrıca östaki borularında (burnun arkasını orta kulağa bağlayan borular) tahrişe ve şişmeye neden olarak Ağrı ve enfeksiyona yol açabilir.
Hamile kalmayı zorlaştırabilir ve sperm kalitesini etkileyebilir.
Göze zarar verir ve körlüğün başlıca nedeni olan makula dejenerasyonuna yol açabilir.
Kemiklerinizi zayıflatan ve kırılma olasılığını artıran bir durum olan osteoporoz için bir risk faktörüdür ve kadınlarda sigara içmeyenlere kıyasla erken menopoza neden olabilir.
Kansere neden olan kimyasallar hücrelerinizin çok hızlı veya anormal şekilde büyümesine neden olur ve bu da kanserli hücrelerin oluşumuna yol açabilir. Sigara içmenin en az 16 kanser türüne neden olduğu bilinmektedir.
Sigara içmek ayrıca şunlara da yol açabilir:
Parmaklarınızda, dilinizde ve dişlerinizde sarı-kahverengi lekelere.
Diş kaybı, diş etlerinin hasar görmesi ve kötüleşen nefes riskini artırmaya.
Cildinizin sarkmasına ve erken kırışıklıklara.
Saçlarınızın doğal parlaklığını kaybetmesine neden olur.
Sigara içince vücutta neler olur?
Sigara içtiğinizde, zararlı kimyasallar akciğerlerinize girer, kan dolaşımınıza geçer ve vücudunuza yayılır.
Bunlar şunları yapabilir:
İlk nefesi çektikten 10 saniye sonra beyninize, kalbinize ve diğer organlarınıza ulaşır. Kanınızın aktığı her yere giderler, gittikleri her yerde hasara yol açarlar. Tütünde bulunan nikotin oldukça bağımlılık yapıcıdır. Beyninizin dopamin adı verilen bir kimyasal salgılamasına neden olur.
Dopamin, şu özelliklere sahip bir kimyasalıdır:
Seni mutlu hissettirir.
Konsantre olmanıza yardımcı olur.
Daha fazla enerji verir.
Ancak bur durum uzun sürmez. Vücudunuzdaki nikotin seviyeleri azaldıkça beyniniz daha fazla dopamin ister. Sigara içmeye ne kadar uzun süre devam ederseniz, kendinizi iyi hissetmek için o kadar fazla dopamine ihtiyaç duyarsınız. Bu hissi yaratmak için nikotine bağımlı hale gelirsiniz.
Nikotine bağımlı olduğunuzda, onsuz yoksunluk belirtileri yaşarsınız. Konsantre olmakta zorluk çekebilir veya gergin, huzursuz, sinirli veya endişeli hissedebilirsiniz.
Nikotin bağımlılığı veya nikotin yoksunluğu daha fazla sigara içmenizi sağlar. Tütüne bağımlı hale gelmişsinizdir.
Sigarayı bıraktıktan sonra vücutta neler olur?
Sigarayı bırakmak sağlığınız için yapabileceğiniz en iyi şeylerden biridir. Bırakma zorlayıcı olabilir, ancak semptomları vücudunuzun iyileştiğinin işaretleri olarak görürseniz yardımcı olabilir.
Yaygın belirtiler şunlardır:
Sigara içme isteği, huzursuzluk, konsantre olma veya uyuma güçlüğü, sinirlilik, kaygı, iştahta artış ve kilo alımı. Birçok kişide yoksunluk belirtilerinin iki ila dört hafta sonra tamamen ortadan kalktığı görülmektedir.
Sigarayı bıraktığınız ilk gün ve haftalarda, duygusal iniş çıkışlar hissedilebilir. Hayatınızda büyük değişiklikler yapmak doğal olarak duygularınızın daha fazla yoğunlaşmasına yol açabilir.
Bazı insanlara göre sigarayı bırakmak bir arkadaşını veya sevdiği bir yakınını kaybetmekle eş değer olarak tanımlanabilir. Ancak bunun sadece bir aşama olduğunu ve hissettiklerinin normal olduğunu anladığınız sürece, zor zamanları atlatabilir ve sigarasız daha özgüvenli hissetmeye başlayabilirsiniz.
Bıraktıktan sonra ne kadar çabuk iyileşeceğinizi bilmek şu konularda yardımcı olabilir:
Altı saat içinde kalp atış hızınız yavaşlayacak ve kan basıncınız daha stabil hale gelecektir.
Bir gün içinde kan dolaşımınız neredeyse nikotinden arınmış olacak, kanınızdaki karbon monoksit seviyesi düşecek ve oksijen kalbinize ve kaslarınıza daha kolay ulaşacak.
Bir hafta içinde tat ve koku alma duyularınız iyileşmiş olabilir.
Üç ay içinde öksürük ve hırıltınız azalacak, bağışıklık fonksiyonunuz ve el ve ayaklarınıza giden kan dolaşımı iyileşecek ve akciğerleriniz mukus, katran ve tozu daha iyi temizlemeye başlayacak.
Altı ay içinde stres seviyeniz düşecek ve balgam çıkarma olasılığınız azalacak.
Bir yıl sonra akciğerleriniz daha sağlıklı olacak ve sigara içmeye devam etseydiniz olduğundan daha rahat nefes alabileceksiniz.
İki ila beş yıl içinde kalp hastalığı riskiniz önemli ölçüde düşecektir (ve zaman içinde de düşmeye devam edecektir). Beş yıl içinde bir kadının rahim ağzı kanserine yakalanma riski hiç sigara içmemiş gibi davranmasıyla aynı seviyeye gelecek.
10-15 yıl sonra akciğer kanserine yakalanma riskiniz, sigara içen aynı yaştaki birine göre yarı yarıya azalacak.
20 yıl sonra kalp krizi ve felç geçirme riskiniz hiç sigara içmemiş biriyle aynı seviyeye gelecektir.
Hamilelikte sigara içmenin zararları
Hamilelikte sigara içmenin bebeğe verebileceği zararlar şunlardır:
Bebeğiniz standart bir hamilelikten sonra bile çok küçük doğabilir. Sigara içmek bebeğinizin doğumdan önceki büyümesini yavaşlatır.
Erken doğuma sebep olabilir.
Sigara içmek bebeğinizin gelişmekte olan akciğerlerine ve beynine zarar verebilir. Bu hasar çocukluktan ergenlik yıllarına kadar sürebilir.
Sigara içmek, hamilelik ve doğum sırasında anormal kanama riskinizi iki katına çıkarır. Bu, hem sizi hem de bebeğinizi tehlikeye atabilir.
Sigara içmek bebeğinizin yarık dudak, yarık damak veya her ikisi de dahil olmak üzere doğum kusurları riskini artırır. Yarık, bebeğinizin dudağında veya damağındaki bir açıklıktır. Düzgün yemek yemede sorun yaşayabilir ve muhtemelen ameliyat olması gerekir.
Hamilelik sırasında sigara içen annelerin bebekleri ve doğumdan sonra sigara dumanına maruz kalan bebeklerin ani bebek ölümü sendromuna yakalanma riski daha yüksektir.
Sigara nasıl bırakılır?
Sigarayı bırakmak her zaman kolay olmayabilir. Ancak sigarasız bir yaşama hazır olmak bu mücadelenin yarısı demektir. Sigara içen ve diğer tütün ürünlerini kullanan çoğu insan, kullanmanın sağlıkları için kötü olduğunu ve etraflarındakilere zarar verdiğini bilir. Bırakmaları gerektiğini ancak bunun kolay olmadığını da bilirler. Kullanan çoğu insan daha önce bırakmayı denemiştir.
İşte sigarayı bırakmanıza yardımcı olabilecek bazı ipuçları:
Motivasyona yoğunlaşmak
Motivasyonunuz artabilir veya azalabilir bu çok normal bir durumdur. Kendinizi yenilmiş veya pes ettiğinizi düşündüğünüzde motivasyonunuzu artırmak için ne yapabilirsiniz? Motivasyonunu arttıracak yardımcıları önceden hazırlayın.
Kendinize güvenin
Sigarayı bırakma girişiminizin başarılı olacağına dair kendinize güven önemlidir. Güven seviyenizi artırmak için ne yapabilirsiniz? Küçük hedeflere ulaştığınızda, başarınızı görülebilir hale getirdiğinizde ve her durum için gerekli araçlara sahip olduğunuzu hissettiğinizde güveniniz artabilir.
Stresi yönetmek bir anahtardır
Birçok kişi stres, sıkıntı ve olumsuz duyguları yönetmek için tütün ürünleri kullanır. Bu duyguları yönetmek için başka yollarla hazırlıklı olmak zor olabilir ve çok fazla pratik gerektirir.
Bırakmak için asla geç değildir
Sigarayı mümkün olabilen en kısa zamanda bırakmak en iyisi olsa da, her yaşta bırakmak hayatınızın uzunluğunu ve kalitesini artıracaktır.
Geçmiş deneyimlerden ders çıkarın
Sigara içen ve diğer tütün ürünlerini kullanan çoğu kişi daha önce bırakmayı denemiştir ve bazen önceki girişimlerinde yaşadıkları hayal kırıklıklarını düşünerek cesaretleri kırılabilir. Ancak bu deneyimler bize bir dahaki sefere ne yapmamız ve ne yapmamamız gerektiği konusunda çok şey söyler. Bu deneyimler gelecekteki başarıya giden yolda atılan adımlardır. Önceki deneyiminizde sizin için neyin işe yaradığını, neyin işe yaramadığını ve bu sefer neyi farklı yapabileceğinizi düşünün.
Tek başınıza bırakmak zorunda değilsiniz
Arkadaşlarınıza ve ailenize sigarayı bırakmak istediğinizi söylemek ve onların desteğini almak süreci kolaylaştırmaya yardımcı olacaktır. Sizin gibi sigara ve tütün ürünleri kullanan arkadaşlarınızı da bu girişiminize davet edebilirsiniz.
İlaçlar güvenli ve doğru kullanıldığında etkilidir
Nikotin bantları, sakızlar, pastiller, solunum spreyleri ve burun spreyleri bırakmada etkilidir. Nikotin bantları, sakızlar ve pastiller eczanelerden alınabilir. Doktorunuza bu öneriler için danışın. İlaçlar iyileşme semptomlarına, dürtülere ve isteklere yardımcı olur, ancak alışkanlık veya stres veya olumsuz duygularla başa çıkmada yardımcı olmaz. Birçok kişi ilaçları doğru şekilde veya yeterince uzun süre kullanmaz veya ilacın tütünün yerini almasını bekler. İlaçlardaki talimatlara uyduğunuzdan ve ilaçları bırakmaya yönelik diğer araçlarla birleştirdiğinizden emin olun.
