Vücudumuzda bulunan damarlar dolaşım sistemimizin bir parçasıdır. Vücudumuzun her yerinde bulunan ve oksijensiz kanı toplayıp kalbimize geri döndüren kan damarlarıdır. Kanın hareket etmesini sağlamak için diğer kan damarları ve kalp ile birlikte çalışırlar.
Damar tıkanıklığı; atardamarlardaki veya toplardamarlardaki kan akışının gerçekleştiği damar boşluğunun (lümen), meydana gelen ve çeşitli durumlara bağlı olarak kan akışını engelleyecek şekilde daralmasıdır. Çoğu tıkanıklık, atardamarlarda kan pıhtısı veya yağlı plak birikmesinden (ateroskleroz) kaynaklanır.
Damar tıkanıklığının belirtileri neler?
Damar tıkanıklığı genellikle bacaklarda ağrı, uyuşma, soğukluk ve cilt renginde solukluk gibi belirtilerle kendini gösterir.
Genellikle aşağıdaki rahatsızlıklarda damar tıkanıklığı ile alakalı belirtiler ortaya çıkar:
- Kalbi etkileyen vakalarda göğüs ağrısı
- Etkilenen organda his veya güç kaybı
- Atardamar tıkanıklıklarında ciltte solukluk, kıllarda dökülme
- Yürürken kalçada kramp
- Toplardamar tıkanıklıklarında ciltte kızarıklık ve sıcaklık artışı, cildin parlak görünmesi, bacak şişliği veya ödem gelişmesi
- Çarpıntı
- Nefes darlığı ve öksürük
- Konuşmada güçlük, denge kaybı, görme kaybı gibi çeşitli nörolojik belirtiler
- Ateş
Damar tıkanıklığı neden olur?
Damar tıkanıklığı en çok tromboz adı verilen damar içinde kan pıhtısı oluşumu nedeniyle meydana gelir. Ayrıca, yüksek kolesterol düzeyleri, damar duvarlarında plak birikimi (ateroskleroz), sigara kullanımı, obezite, diyabet ve yüksek tansiyon gibi kronik hastalıklar damar tıkanıklığının nedenleri arasında gösterilebilir.
Damar tıkanıklığına yol açan yaygın nedenler arasında şunlar yer alır:
Ateroskleroz (damar sertleşmesi)
Yaygın olarak "damar sertleşmesi" olarak adlandırılan ateroskleroz, plak adı verilen yapışkan bir maddenin birikimi sonucu atardamarların daralması ve kanın içlerinden akmasının zorlaşmasıdır.
Kan pıhtıları (tromboz)
Tromboz, kan damarlarında oluşan ve kan akışını sınırlayan bir kan pıhtısıdır.
Emboli
Emboli, kan pıhtısı gibi yabancı bir cismin neden olduğu bir atardamar tıkanıklığıdır.
Damar spazmı
Bir kan damarının ani ve kısa süreli daralması sonucu kan akışının azalmasıyla ortaya çıkan bir durumdur.
Travma veya yaralanmalar
Damarların hasar görmesine ve kan akışının durmasına neden olabilir,
Tümörler
Damarları dışarıdan sıkıştırarak veya içinden büyüyerek kan akışını engelleyebilir,
Diyabet ve metabolik hastalıklar
Kan damarlarının zarar görmesine ve tıkanıklığa yol açabilir,
Sigara kullanımı
Damarları daraltarak ve aterosklerozu hızlandırarak tıkanıklığa neden olabilir,
Obezite ve hareketsizlik
Kan dolaşımını yavaşlatıp pıhtı oluşum riskini artırabilir,
Kalp ritim bozuklukları
Kalpte pıhtı oluşmasına ve bunun damarlara taşınmasına neden olabilir.
Ayak damar tıkanıklığı neden olur?
Bacak veya ayaktaki atardamarların daralması sonucu ekstremitelere yetersiz kan akışı nedeniyle ortaya çıkar. Bu duruma periferik arter tıkanıklığı, adı verilir; periferik arter hastalığı (PAH) olarak da bilinir. Arteriyel tıkanıklığın çeşitli nedenleri vardır; bunlardan en yaygın olanı ateroskleroz ve kandaki yüksek kolesterol seviyeleridir. Zamanla bu durum, arter duvarlarında büyük miktarda tortu birikmesine ve bu da arterlerden geçen kan akışının azalmasına neden olabilir. Diğer nedenler arasında vaskülit, kan pıhtılaşma bozuklukları ve cerrahi müdahaleler yer alır; bu da ekstremitelere yetersiz kan akışına yol açabilir.
Belirtileri şunlardır:
- Ayakta veya bacakta uyuşma veya karıncalanma hissi.
- Baldır kasında güçsüzlük ve erime.
- Bacakta veya ayakta soğukluk hissi.
- Ayak renginde değişiklikler.
- Ayak üst kısmında saç dökülmesi.
- Ayakta yara iyileşmesinde zayıflık.
Beyinde damar tıkanıklığı neden olur?
Beyin damar tıkanıklığı, beyindeki atardamar duvarlarında plak (yağ birikintileri) birikmesinden kaynaklanır. Stenoz adı verilen atardamar duvarlarının bu daralması, etkilenen atardamarın beslediği beyin bölgelerine daha az kan akışı anlamına gelir. Kan akışı tamamen engellenirse, bu durum iskemik inmeye neden olabilir. Genellikle diyabet, kalp hastalığı, yüksek tansiyon, yüksek kolesterol, aşırı sigara kullanımı veya ailede felç öyküsü olan hastalarda görülür.
Beyinde damar tıkanıklığının uyarı işaretleri şunlardır:
- Uzuvlarda zayıflık
- Bir tarafta uyuşma, yüz veya ağızda bozulma, peltek konuşma
- Bir gözde bulanık görme veya körlük
- Sebepsiz ani baş ağrısı
- Ani baş dönmesi veya bayılma
Damar tıkanıklığı nasıl açılır?
Damar tıkanıklığında, pıhtı çözücü ilaçlar, anjiyoplasti, stentleme veya cerrahi bypass yöntemleri kullanılır.
Damar tıkanıklığına ne iyi gelir?
Damar tıkanıklığı çeşitli faktörlere bağlı olarak gelişebilir. Sağlıklı bir beslenme programı uygulamak, düzenli olarak egzersiz yapmak, sigara ve alkol kullanımını sınırlandırmak ya da tamamen bırakmak gibi yaşam tarzı değişiklikleri, damar tıkanıklığında etkili yöntemlerdir. Damar tıkanıklığını önlemek ve sağlıklı bir dolaşım sistemi için beslenme alışkanlıklarınızda doğru seçimler yapmak da çok önemlidir.
İşte damar tıkanıklığını önlemeye yardımcı olan besinler:
- Meyveler (Yaban mersini, çilek, böğürtlen gibi)
- Yağlı balıklar (Somon, ringa, uskumru ve alabalık)
- Yapraklı yeşillikler (Ispanak, pazı, karalahana, roka)
- Kuruyemişler (Ceviz, badem, fındık)
- Sebzeler (Brokoli, lahana, karnabahar)
- Zeytinyağı
- Domates
- Soğan ve sarımsak
- Yulaf
- Keten tohumu
- Pancar
- Bitter çikolata
