Karaciğer hastalıkları nelerdir? Karaciğer hastalıkları neden olur?

Karaciğer vücudun en hayati organlarından biridir. Besinleri vücudun ihtiyaç duyduğu kimyasallara dönüştürür. Zehirleri filtreler ve yiyeceklerin enerjiye dönüşmesine yardımcı olur. Dolayısıyla karaciğer iyi çalışmadığında, tüm vücut etkilenebilir. Karaciğer hastalıkları, enfeksiyonlardan altta yatan hastalıklara ve yaşam tarzı faktörlerine kadar çeşitli faktörlerden kaynaklanabilir.

Karaciğer hasarının en yaygın nedenleri şunlardır:

• Kronik alkol kullanımı ve alkolle ilişkili karaciğer hastalığı
• Viral hepatit, özellikle hepatit B ve C
• Alkolik olmayan yağlı karaciğer hastalığı  (genellikle obezite, diyabet ve kötü beslenmeyle bağlantılıdır)
• Otoimmün hepatit gibi otoimmün hastalıklar
• Genetik bozukluklar
• Safra kanallarını etkileyen hastalıklar
• Toksinlere veya belirli ilaçlara maruz kalma
• Wilson hastalığı veya hemokromatozis gibi kronik rahatsızlıklar

Hepatit C gibi bazı karaciğer hastalıkları genellikle tedavi edilebilir. Karaciğer sirozu gibi diğerleri ise tedavi edilemez, ancak bazı tedaviler süreci yavaşlatabilir. Tedavi edilmeyen karaciğer hastalıkları karaciğer yetmezliğine ve karaciğer kanserine yol açabilir.

Karaciğer hastalıkları nelerdir?

Karaciğer hastalıklarının çeşitli tipleri vardır ve her birinin farklı nedenleri olabilir. Karaciğer hastalıkları şunlardır:

• Hepatit A, Hepatit B, Hepatit C ve otoimmün hepatit
• Alkol ile ilişkili karaciğer hastalığı
• Alkole bağlı yağlanma
• Alkolle bağlantılı hepatit
• Alkol kaynaklı siroz
• Steatotik karaciğer hastalığı 
• Primer biliyer kolanjit
• Primer sklerozan kolanjit
• Hemokromatozis, Wilson hastalığı ve Alfa-1 antitripsin eksikliği gibi genetik karaciğer hastalıkları.
• Karaciğer kanseri
• Karaciğer yetmezliği

Karaciğer hastalıkları neden olur?

Karaciğer vücudun en büyük organıdır. Vücudun yiyecekleri sindirmesine, enerji depolamasına ve zehirleri atmasına yardımcı olur. Karaciğerin birçok farklı hastalığı ve rahatsızlığı vardır. Hepatit gibi bazıları virüslerden kaynaklanır. Diğerleri ise uyuşturucu veya aşırı alkol tüketiminin bir sonucu olabilir.

Hepatit

Hepatitin birkaç türü vardır ve bunlardan en az beşi virüs kaynaklıdır. Hepatit, karaciğerin iltihaplanması anlamına gelir.

Hepatit A

Kişiden kişiye yakın temas, enjekte edilen uyuşturucular ve paylaşılan yiyecek ve içecekler yoluyla bulaşır. Çoğu insana dışkıyla kirlenmiş bir şey yiyerek veya içerek bulaşır. Aşırı kalabalık alanlarda veya sağlıksız koşullarda kolayca yayılabilir. Herhangi bir semptom görülmeyebilir. Genellikle altı ay içinde uzun vadeli bir hasara yol açmadan kendiliğinden geçer.

Hepatit B

Hepatit B, korunmasız cinsel ilişki veya uyuşturucu kullanımı gibi yollarla başkasından bulaşır. Altı aydan uzun sürerse, karaciğer kanseri veya diğer hastalıklara yakalanma olasılığı artar. Hepatit B'li bir kadın eğer hamileys, doğumda bebeğine geçirebilir.

Hepatit C

Hepetit C virüsü, enfekte bir kandan yapılan kan nakliyle bulaşır. Uyuşturucu kullanımı veya HIV ile bağlantılı olarak virüse yakalanabilirsiniz. Belirtiler uzun yıllar ortaya çıkmayabilir. Yüksek risk altındaysanız, düzenli test yaptırmanız gerekebilir.

Otoimmün hepatit

Hepatit A, B ve C'nin aksine, otoimmün hepatit kişinin kendi bağışıklık sisteminden kaynaklanır. Herhangi bir nedenle, bağışıklık sistemi karaciğer hücrelerinize saldırmaya başlar ve hasara neden olur. Bu durum başka rahatsızlıklara ve hatta karaciğer yetmezliğine yol açabilir. Kadınları, erkeklere göre daha sık etkiler.

Alkol ile ilişkili karaciğer hastalığı

Alkolle ilişkili karaciğer hastalığı, aşırı alkol tüketiminden kaynaklanan karaciğer hastalıkları için kullanılan genel bir terimdir. En sık uzun süre çok fazla alkol tüketen kişilerde görülür, ancak alkolle ilişkili karaciğer hastalığına yakalanmak için alkole bağımlı olmanız gerekmez. İnsanlar, kısa sürede çok fazla alkol tükettiklerinde de (aşırı alkol tüketimi) bu hastalığa yakalanabilirler.

Alkole bağlı yağlanma

Bu, alkole bağlı karaciğer hastalığının en erken evresidir. Karaciğer alkolü parçalar, ancak özellikle uzun süre çok fazla alkol tüketilmesi karaciğer hücrelerine hasar verir. Ne kadar çok alkol kullanırsanız, karaciğeriniz o kadar fazla hasar görür.

Alkolle bağlantılı hepatit

Alkolle ilişkili steatozun varlığı ve alkol kullanımının devam etmesi, alkolle ilişkili hepatit riskini artırır. Bu hepatit türü karaciğer hücrelerine zarar verir ve iltihaplanmaya neden olur. Bu durum yeterince erken teşhis edilirse, alkol kullanımını bıraktığınızda iyileşme sağlanabilir.

Alkol kaynaklı siroz

Bu, alkol kaynaklı karaciğer hastalıklarının en ciddisidir. Karaciğer fonksiyonlarını bozar ve şiddetli olduğunda yaşamı tehdit edebilir.

Steatotik karaciğer hastalığı

Eskiden alkolsüz yağlı karaciğer hastalığı olarak bilinen bu durum, karaciğerde çok fazla yağ olduğunda ortaya çıkar. Bu fazla yağ, karaciğerde iltihaplanmaya neden olabilir.

Primer biliyer kolanjit

Primer biliyer kolanjit, karaciğerdeki safra kanalları adı verilen küçük kanalları etkiler. Bu kanallar, yiyecekleri sindirmeye yardımcı olan bir kimyasal olan safrayı taşır. Kanallar hasar gördüğünde, safra karaciğerin içine geri döner ve karaciğerde yara izi bırakır. 

Primer sklerozan kolanjit

Primer sklerozan kolanjit, safra kanallarını yaralar ve sonunda tıkayabilir. Safra, karaciğerin içinde birikir ve bu da karaciğerin çalışmasını zorlaştırır. Karaciğer kanserine yol açabilir. Erkeklerin bu hastalığa yakalanma olasılığı kadınlardan daha yüksektir.

Kalıtsal karaciğer hastalıkları

Kalıtsal hastalıklar olarak da adlandırılan bu rahatsızlıklar, ebeveynlerin birinden kalıtsal olarak geçer. En sık görülen genetik karaciğer hastalıkları hemokromatozis, Wilson hastalığı ve Alfa-1 antitripsin eksikliğidir.

Hemokromatozis

Hemokromatozis vücudunn çok fazla demir emmesiyle oluşan bir hastalıktır. Bu durumda, vücut fazla demirden doğal olarak kurtulamaz ve bu demiri organların dokularında depolamaya başlar. Tedavi edilmezse, bu birikim hasara ve organların iflasına yol açabilir.

Wilson hastalığı

Wilson hastalığı, karaciğerin bakırı safra kanallarına salmak yerine emmesine neden olan çok nadir bir hastalıktır. Zamanla karaciğer o kadar hasar görebilir ki, bakırı artık depolayamaz ve bu da bakırın beyin de dahil olmak üzere diğer organlara gitmesine neden olur.

Alfa-1 antitripsin eksikliği

Alfa-1 antitripsin eksikliği, kişilerde önemli bir karaciğer proteini olan alfa-1 antitripsinin çok az veya hiç olmamasına neden olur. Genellikle bu proteini üretebilirler, ancak hastalık, proteinin olması gerektiği gibi kan dolaşımına girmesini engeller ve bunun yerine karaciğerde birikir.

Karaciğer kanseri

Kanser, genel olarak anormal hücrelerin çok hızlı çoğalması ve normal hücrelere daha az yer bırakmasıyla ortaya çıkan bir hastalık olarak tanımlanır. Primer ve sekonder olmak üzere iki tür karaciğer kanseri vardır. Primer karaciğer kanseri karaciğerde başlar ve hepatosellüler karsinom olarak adlandırılır. Metastatik karaciğer kanseri olarak da adlandırılan sekonder karaciğer kanseri, vücudun başka bir yerinde başlayıp karaciğere yayılan kanserdir. Sekonder karaciğer kanseri, primer karaciğer kanserinden çok daha yaygındır. Karaciğer hastalıkları, karaciğer kanseri gelişimi için bir risk faktörüdür. Siroz da karaciğer kanseri geliştirme riskinizi artırır.

Karaciğer yetmezliği

İki tür karaciğer yetmezliği vardır: kronik ve akut. Kronik karaciğer yetmezliği genellikle karaciğerinizin yeterince büyük bir kısmı hasar gördüğünde ve artık normal şekilde çalışamadığında ortaya çıkar. Genellikle karaciğer hastalığı ve sirozdan kaynaklanan karaciğer yetmezliği yavaş yavaş ortaya çıkar. Akut karaciğer yetmezliği ise genellikle zehirlenme veya aşırı doza yanıt olarak aniden ortaya çıkar. Her iki durum da karaciğer nakli ihtiyacını doğurabilir.

Karaciğerde bir rahatsızlık varsa belirtileri nelerdir?

Karaciğer hastalığının belirtileri değişkenlik gösterebildiği gibi hiç görülmeyebilir de; ancak bu genel belirtiler sıklıkla ciddi karaciğer hasarına işaret edebilir:

• Sarılık (cildin ve gözlerin sararması)
• Karın ve bacaklarda şişlik
• Dışkı ve idrarda renk değişiklikleri
• Kolayca morarır
• İshal
• Bulantı
• Açıklanamayan karışıklık
• Yorgunluk ve halsizlik

Karaciğer rahatsızlığı nerelere vurur?

Karaciğer rahatsızlıkları, karın bölgesinin sağ üst kısmında ağrı veya baskı hissi ile kendini gösterir. Bazı durumlarda ağrı sırt bölgesine ve sağ omuza yayılabilir. Bu durum, karaciğer hücrelerinin iltihaplanması, safra kanallarının tıkanması veya karaciğerin büyümesi gibi nedenlerle ortaya çıkar. Ayrıca toksinlerin vücuttan yeterince atılamaması genel bir yorgunluk hissi ve vücutta şişliklere yol açar.

Karaciğer hastalığının ciltteki belirtileri neler?

Karaciğerde bir sorun varsa, ciltte sararma, kaşıntı, leke şeklinde kızarıklık, saç dökülmesi ve tırnak yapısında bozulma gibi belirtiler görülebilir.

Karaciğer rahatsızlığı kan tahlilinde çıkar mı?

Karaciğer rahatsızlıkları bir dizi özel kan testiyle tayin edilebilir. Karaciğer fonksiyon testleri olarak adlandırılan bu testler, karaciğerin düzgün çalışmadığını gösterebilecek karaciğer enzimlerini, proteinleri ve diğer maddeleri kontrol eder.

Karaciğer hastalıklarına hangi doktor bakar?

Karaciğer hastalıkları gastroenteroloji ve iç hastalıkları (Dahiliye) uzmanları tarafından değerlendirilebilir.