Sürekli umutsuzluk ve çaresizlik hissi, klinik depresyon olarak da bilinen majör depresyona sahip olabileceğinizin bir işareti olabilir. Bazı bireyler için majör depresyon, kişinin önemli yaşam aktivitelerini gerçekleştirme becerisini etkileyen veya sınırlayan ciddi bozukluklara yol açabilir. Majör depresyon çocuklar ve yetişkinler dahil herkesi etkileyebilir. Vakaların çoğu 20'li yaşlarda başlama eğilimindedir, ancak her yaşta gelişebilir. Kadınları erkeklerden daha fazla etkilemektedir. Ayrıca boşanmış veya ayrılmış olan kişilerde daha yaygındır.
Majör depresyon (majör depresif bozukluk) nedir?
Majör depresyon, tıp dilindeki adıyla majör depresif bozukluk, kişinin depresif bir ruh hali veya günlük aktivitelere karşı ilgi veya zevk kaybı yaşadığı ve uyku, yeme, enerji, konsantrasyon veya öz değer sorunları gibi belirtilen semptomların çoğunun görüldüğü bir ruh sağlığı bozukluğudur. Majör depresyon tanısı için bu semptomların tanı için en az iki hafta boyunca mevcut olması gerekir ancak genellikle çok daha uzun sürerler; aylar hatta yıllar sürebilir. Majör depresyona yakalanma riski kadınlarda erkeklere oranla yaklaşık iki kat daha fazladır; ergenlik dönemindeki hormonal değişiklikler, adet dönemi, gebelik, düşük ve menopoz gibi durumlar riski artırabilir.
Majör depresif bozukluğun birkaç alt tipi vardır. En yaygın olanlardan bazıları şunlardır:
Mevsimsel duygusal bozukluk (mevsimsel depresyon).
Doğum öncesi depresyon ve doğum sonrası depresyon.
Atipik depresyon.
Majör depresyonu olan kişilerde genellikle başka ruh sağlığı sorunları da görülür. Bunlar:
Madde kullanım bozukluğu (uyuşturucu bağımlılığı).
Panik atak.
Sosyal anksiyete bozukluğu.
Obsesif kompulsif bozukluk.
Major depresyonun belirtileri nelerdir?
Majör depresyonun belirtileri hafiften şiddetliye kadar değişebilir, ancak genellikle en az iki hafta boyunca sürer.
Belirtiler ve semptomlar şunlardır:
Belirgin şekilde depresif veya sinirli ruh hali (çocuklar ve ergenler üzgün olmaktan çok sinirli olabilirler).
Çok üzgün, boş veya umutsuz hissetmek (düşük ruh hali).
Daha önce keyif veren şeylere ve aktivitelere karşı ilgi kaybı.
İştahta ani değişiklik, kilo alımına veya kilo kaybına neden olabilir.
Konuşmada yavaşlama, hareketlerde azalma ve bilişsel işlevlerde bozulma (psikomotor ajitasyon).
Uyku problemi (uykusuzluk) veya çok fazla uyuma (hipersomni).
Enerji düşüklüğü veya yorgunluk.
Kendini değersiz veya aşırı suçlu hissetmek.
Konsantrasyon azalması.
Ölüm düşünceleri, intihar girişimleri veya planları.
Şiddetli bir majör depresif bir epizod sırasında, düşünce gerçeklikle uyumsuz hale gelebilir. Kişide yanlış inançlar (sanrılar) veya yanlış algılar (halüsinasyonlar) gibi "psikotik semptomlar" görülür.
Majör depresyon tedavisi
Majör veya majör depresif bozukluk ciddi ancak tedavi edilebilir bir hastalıktır. Tedavi seçimi depresyonun şiddetine ve kişinin veya doktorunun tercihine bağlıdır. Majör depresif bozukluk tedavisi genellikle ilaçlar ve/veya psikoterapi (konuşma terapisi) içerir. Yapılan bazı çalışmalar, bu tedavilerin kombinasyonunun, her birinin tek başına kullanılmasından daha etkili olduğunu göstermektedir.
İlaçlar
Antidepresanlar depresyonu tedavi etmek için kullanılan ilaçlardır. Beyninizdeki kimyasalları doğru seviyelere getirerek çalışırlar. Bu semptomlarınızı hafifletmeye yardımcı olur. Bazen antidepresana etkinliğini artırmak için başka ilaçlar eklenir.
Genel olarak kullanılan antidepresan ilaçlar şunlardır:
Seçici serotonin geri alım inhibitörleri (SSRI'lar).
Serotonin ve norepinefrin geri alım inhibitörleri (SNRI'ler).
İlaç tedavisine başlandıktan sonra iyileşmenin görülmesi genellikle dört ila altı hafta sürer. En iyi işe yarayan ilacı bulmak için birkaç deneme gerekebilir. Doğru ilaç bulunduğunda, uygun dozu bulmak ve tam olumlu etkiyi görmek birkaç ay sürebilir. İlacınızı talimatlara göre almaya devam edin. Doktorunuzla görüşmeden ilacı almayı bırakmayın veya aldığınız miktarı (dozu) değiştirmeyin. İlacınızın işe yaramadığını veya yan etkilere neden olduğunu düşünüyorsanız, doktorunuza söyleyin. İlacın veya dozunun değiştirilmesi gerekebilir. İlaçları kendi başınıza almayı bırakmayın.
Depresyon tedavisi gören hamile kadınlar veya hamile kalmayı düşünenler, doktorlarıyla görüşmeden antidepresan almayı bırakmamalıdır.
Konuşma terapisi
Konuşma terapisi, duygu ve düşünceleriniz hakkında konuşmanıza ve bunlarla nasıl başa çıkacağınızı öğrenmenize yardımcı olan bir danışmanlıktır.
Konuşma terapisinin türleri şunlardır:
Bilişsel davranışçı terapi
Olumsuz düşüncelerle nasıl mücadele edeceğinizi öğretir. Semptomlarınızın daha fazla farkına varmayı ve depresyonunuzu kötüleştiren şeyleri nasıl tespit edeceğinizi öğretir. Ayrıca sorunun üstesinden nasıl gelebileceğinizi de öğrenebilirsiniz.
Psikoterapi
Düşüncelerinizin ve duygularınızın ardında yatan sorunları anlamanıza yardımcı olabilir.
Grup terapisi
Grup teraspisinde sorunlarınızı sizinki gibi olan diğer kişilerle paylaşırsınız.
Diğer tedaviler
Elektrokonvülsif tedavi (EKT), diğer tedavilerle düzelmeyen şiddetli depresyon veya intihar düşünceleri olan kişilerde ruh halini iyileştirebilir.
Transkranial manyetik stimülasyon (TMS), yine ilaç tedavisinin işe yaramadığı durumlarda faydalı bir tedavi yöntemi olabilir.
Majör depresyon olanlar ne yapmalı?
Majör depresyonla başa çıkmak için, bazı kişisel yöntemler belirtilerinizi hafifletmeye yardımcı olabilir. Örneğin;
Hayatınızı basitleştirin
Mümkün olduğunda yükümlülüklerinizi azaltın ve kendiniz için makul hedefler belirleyin. Kendinizi kötü hissettiğinizde daha az şey yapma lüksünü kendinize tanıyın.
İzole olmayın
Sosyal aktivitelere mümkün olduğunca katılmaya çalışın ve ailenizle veya arkadaşlarınızla düzenli olarak bir araya gelin.
Rahatlama ve stresi yönetmenin yollarını öğrenin
Bunun için meditasyon ve yoga gibi yöntemleri deneyebilirsiniz.
Gününüzü planlayın
Günlük görevlerinizin bir listesini yapmak, hatırlatıcı olarak yapışkan notlar veya bir planlayıcı kullanmak size yardımcı olabilir.
Moraliniz bozukken önemli kararlar almayın
Net düşünemiyor olabilirsiniz.
Bir günlük tutun
Günlük tutmak, acınızı, öfkenizi, korkunuzu veya diğer duygularınızı ifade etmenize olanak sağlayarak ruh halinizi iyileştirebilir.
Egzersiz yapın
Günlük yapılan yürüyüş, bisiklete binmek, aerobik ve pilates vb. egzersizler depresyonunuza iyi gelebilir.
Majör depresyon kaç ay sürer?
Tedavi olmadan semptomlar haftalar, aylar hatta yıllar sürebilir. Devam eden tedavi depresyonun tekrar ortaya çıkmasını önlemeye yardımcı olabilir.
En ağır depresyon türü nedir?
Majör depresyon, depresyonun en şiddetli türü olarak kabul edilir ve tedavi edilmezse daha da kötüleşebilir ve çok uzun sürebilir. Şiddetli vakalarda, ölüm düşünceleri, intihar girişimleri veya planları gelişebilir.
