Bronşit, bronşların iltihaplanmasına bağlı olarak gelişen bir hastalıktır.Bronşlarda mukoza üretiminin artması ile öksürüğün başladığı bronşite virüsler ve bakterilerin sebep olduğu enfeksiyon hastalıklarının yanı sıra sigara, astım ve çeşitli alerjiler de neden olabilir. Özellikle mevsim geçişlerinde ve kış aylarında kendini gösteren bronşit, akut ve kronik olmak üzere ikiye ayrılır. Akut bronşit kısa sürede iyileşebilirken; özellikle sigara kullanımının neden olduğu kronik bronşitin tedavisi daha zorlu olabilir. Bu yüzden bronşit belirtileri gösteren kişilerin kısa sürede doktora başvurması ve tedavi olması gerekir.
Bronşit Nedir?
Solunan hava, soluk borusundan akciğerlere geçer. Akciğerlerde soluk borusunun ikiye ayrılmasıyla oluşan bronşların çeşitli sebepler ile iltihaplanmasına bronşit adı verilir. Bir tür enfeksiyon hastalığı olan bronşit; mevsim geçişlerine, yaşa ve kişinin diğer sağlık sorunlarına göre değişiklik gösterebilir. Bronşitte öksürük ve balgam en yaygın belirtilerdir. Nefes darlığı ise ilerleyen kronik bronşitte sıklıkla görülür. Grip ve nezle vakalarında olduğu gibi öksürük ve enfekte olmuş kişiye ait eşyalara temas yoluyla bulaşabilir.
Bronşit Türleri
Akut Bronşit
Alt solunum yollarının en sık görülen rahatsızlıklarından biri olan akut bronşit, genellikle iki yaş altı çocuklarda meydana gelir. Akut bronşite; soğuk algınlığı ve grip gibi hastalıklara sebep olan viral patojenler yol açar. Kronik bronşite göre daha sık görülen akut bronşite neden olan etken tedavi edildiğinde, yaklaşık 10 gün içerisinde iyileşme sağlanır.
Kronik Bronşit
Kronik bronşit, uzun süredir sigara içen kişilerde KOAH (Kronik Obstrüktif Akciğer Hastalığı) gelişiminden önce görülen bir rahatsızlıktır. Akut bronşitten farklı olarak, özellikle kış aylarında en az 3 ay boyunca sürekli olarak devam eden öksürük ve balgam varlığında kronik bronşit söz konusu olur. Enfeksiyona bağlı olmayan ve yaşam boyu süren kronik bronşit bulaşıcı değildir. Kronik bronşitin hayati önlem taşıdığı için tedavi edilmesi gerekir, ancak akut bronşitte olduğu gibi tedavisi kısa sürmeyebilir.
Çocuklarda Bronşit
Sıklıkla 2 yaşından küçük çocuklarda görülen bronşit, hastanede kontrol altına alınması gereken nefes darlıklarına neden olabilir. Çocuklardaki bronşların çapı yetişkinlere göre daha dar olduğu için, hava yolları virüslerin etkisi ile daha kolay tıkanır ve bu da akciğerlere hava girmesini zorlaştırır. Prematüre doğan, doğuştan kalp ve akciğer sorunu olan, sigara dumanına sıklıkla maruz kalan ve anne sütü almamış çocukların bronşite yakalanma oranı diğer çocuklara göre daha fazladır. Çocuklarda bronşite yakalanma riskini yükselten bir diğer faktör ise kreş gibi kalabalık ortamlardır.
Bronşit Nedenleri
Akut ve kronik bronşitin nedenleri birbirinden farklıdır.
Akut Bronşit Nedenleri
Akut bronşit nedenlerinde büyük oranda virüsler ve bakterilerin neden olduğu enfeksiyon hastalıkları rol alır. Bazı akut bronşit rahatsızlığı bulunan kişilerde ise mikoplazma türü bakterilerin hastalığa neden olduğu gözlemlenmiştir. Akut bronşite neden olan diğer etmenler arasında; fiziksel ya da kimyasal ajanların solunması, sigara ve diğer tütün ürünlerinin kullanımı veya ikinci elden solunan sigara dumanı, çeşitli alerjiler ve zayıf bağışıklık sistemi bulunur. Öksürük ile havaya yayılabilen ve bulaşıcı hale gelen akut bronşit etkenleri, aşırı soğuk ya da kuru havalarda daha kolay yayılabilir.
Kronik Bronşit Nedenleri
Sigara içmek kronik bronşitin en yaygın nedenidir. Bunun yanı sıra kronik bronşit sebepleri arasında hava kirliliği, toz ya da endüstriyel kimyasallar ile temas halinde olmak da yer alır. Solunum yolları hastalıkları kronik bronşite neden olabileceği gibi gastroözofageal reflü hastalığı da kronik bronşiti tetikleyici bir faktör olabilir.
Bronşit Belirtileri
Bronşit belirtileri, nedenlerinde olduğu gibi akut ve kronikte türlerinde farklıdır. Bazı semptomlar her iki türde de görülse de, kronik bronşitte ortaya çıkan belirtiler daha ağır olabilir.
Akut Bronşit Belirtileri
• Kuru öksürük ve sonrasında gelen balgam • Göğüs bölgesinde ağrı ve yanma • Hafif ateş ve titreme • Boğaz ağrısı • Sinüs tıkanıklığı • Nefes darlığı • Hırıltılı solunum • Halsizlik • Burun akıntısı
Kronik Bronşit Belirtileri
Kronik bronşitte, akut bronşitte görülen belirtilere ek olarak şu belirtiler de görülür:
• Ayak bileklerinde şişkinlik
• Soğuk havalarda, sigara dumanı olan ortamda veya egzersiz sırasında artarak kötüleşen öksürük • Gece artan öksürük ve tıkanıklık • Kilo kaybı • Kaslarda güç kaybı
Bronşit Tanısı
Bronşit belirtileri gösteren kişilerin doktora başvurması ile öncelikle hastanın şikâyetleri sorgulanır ve fizik muayene yapılır. Solunum sırasında akciğer seslerinin dinlenmesi ile ön teşhis konulabilir, ancak bronşitin kesin tanısı için bazı tetkikler gerekli görülür. Bunlar; balgam örneği, akciğer filmi, bilgisayarlı tomografi, solunum fonksiyon testleridir. Bu testler ile bronşitin türü belirlenebileceği gibi tedavinin de şekline yön verilir.
Bronşit Tedavisi
Bronşit tedavisine başlanmadan önce hastalığa neden olan etmen belirlenmelidir. Eğer bronşit bakteriyel olmayan bir sebepten ortaya çıktıysa antibiyotik kullanımı etkili olmayacaktır. Sadece istenilen balgam örneğinde bronşite neden olan bir bakterinin tespit edilmesi durumunda, bu bakteri türüne göre antibiyotik verilir.
Akut bronşitin iyileşme sürecinde istirahat etmek oldukça önemlidir. Bol sıvı tüketiminin yararlı olmasının yanı sıra semptomları hafifletecek bazı ilaçlar da kullanılabilir. Kronik bronşit tedavisinde ise hastanın şikâyetlerinin şiddetli olduğu vakalarda bronkodilatör ve kortikosteroid ilaçlar kullanılabilir. KOAH gibi kronik diğer bir hastalığa bağlı gelişen kronik bronşit tedavisinde izlenecek yöntem, hastanın ve hastalığın durumuna göre değişiklik gösterebilir.
Bronşite Ne İyi Gelir?
Bronşit, evde uygulanacak yöntemler ile tamamen tedavi edilemez ve doktora başvurulmayan durumlarda ilerleyebilir. Ancak doktor kontrolünde uygulanabilecek bazı basit yöntemler ile tedaviye katkı sağlanıp iyileşme süreci hızlandırılabilir. Bu yöntemler şu şekilde sıralanabilir:
• Gün içinde bol miktarda su tüketmek
• Sigara veya diğer tütün ürünlerinin kullanımını durdurmak
• Tozlu, kirli, dumanlı, havasız ve nemsiz ortamlardan uzak durmak
• Ortamı düzenli aralıklarla havalandırmak ve ideal nem dengesini korumak
• Bağışıklık sistemini güçlendirmek
• Beslenmeye dikkat etmek
• Elleri sık sık yıkamak ve dezenfektan kullanmak.
