Krabbe Hastalığı Nedir?

Vücudumuzu meydana getiren hücrelerin ve dokuların sağlıklı bir şekilde çalışabilmesi, hüre ve dokularda yürütülen biyokimyasal reaksiyonların ve yaşamsal fonksiyonların eksiksiz şekilde yerine getirilmesine bağlıdır. Çeşitli nedenlerle bu fonksiyon veya reaksiyonlarda aksaklıkların yaşanması halinde hücre veya dokuların yapısı bozularak birtakım sağlık sorunları ortaya çıkabilir. Genetik faktörler nedeniyle üretimi mümkün olmayan bazı maddelerin eksikliğinde sinir dokularının hasarı ile sonuçlanan Krabbe hastalığı bahsedilen bu sağlık sorunlarından biridir.

Krabbe Hastalığı Nedir?

Sağlıklı bir kişide sinir sisteminin düzgün çalışabilmesi için sinir hücrelerinin yapısal olarak eksiksiz olması ve normal fonksiyonlarını sürdürebilmesi gerekir. Sinir hücreleri myelin adı verilen yağ bakımından zengin bir yapıyla çevrilidir. Myelin üretiminde çeşitli biyokimyasal maddenin kullanılması ve metabolizmaya katılması elzemdir. Bu maddelerin metabolizması esnasında iş gören enzimlerin genetik olarak eksik olması veya yetersiz üretilmesi halinde ise bazı sağlık sorunları ortaya çıkar. Sfingolipidoz olarak bilinen bu genetik hastalıklarda eksik gen dizilimi ile ilişkili enzime bağlı olarak farklı metabolizma ürünleri hücrelerde birikmeye ve sinir hücresi için gerekli myelinin üretilememeye başlar.

Krabbe hastalığı veya globoid hücre lökoensefalopatisi, aynı grup hastalıklar içinde galaktozil seramidaz adı verilen enzimin genetik olarak üretilememesine bağlı olarak gelişir. Bu enzimin üretilmemesi sinir sistemine ait hücrelerde ciddi hasara yol açar. Bunun sonucunda ise hücre ölümü meydana gelir. Genetik bir metabolizma hastalığı olan Krabbe, bebeklerde ilk 6 ay içinde yani beyin gelişiminin aktif olduğu dönemde myelin kılıfın üretilememesine ve zararlı maddelerin hücre içinde birikmesine bağlı olarak yaygın beyin hasarı gelişmesi ile tanınır. Beyin gelişiminin yüksek oranda bozulmasına bağlı gelişen hastalıklar genellikle bebek 2 yaşına gelmeden tespit edilir. Ancak Krabbe hastalığı benzer hastalıklara kıyasla daha hafif seyrettiği için daha ileri yaşlarda ortaya çıkabilir.

Krabbe Hastalığı Neden Olur?

Galaktozil seramidaz enzimi kromozomlarımızda yer alan genetik kodumuzdaki bazı genler vasıtasıyla hücrelerde üretilebilir. Hastalık taşıyıcısı olan ebeveynlerde 14. kromozom çiftlerinde enzimi üreten genin eksik veya yanlış olması halinde bu genetik kod çekinik karakterde bir gen tarafından sonraki nesillere aktarılma eğilimindedir. Hastalığın ortaya çıkabilmesi için hastalık geninin her iki ebeveynden de çocuğa aktarılması gerekir. Krabbe hastalığı oldukça nadir görülür; yapılan araştırmalar toplumda her 100,000 kişiden birinde Krabbe hastalığı gelişme riski olduğunu göstermiştir. Hastalık, eşey genleri ile ilişkili olmadığından erkeklerde ve kadınlarda eşit oranda izlenir.

Krabbe Hastalığının Belirtileri Nelerdir?

Hastalığın belirtileri oldukça farklılaşabilmektedir. Genel olarak hastalık ne kadar erken yaşta gelişirse, o kadar ağır seyretmektedir. Bu nedenle erken bebeklik döneminde görülen Krabbe hastalığında ölüm oranları çok yüksekken ileri yaştaki Krabbe hastaları uygun bakım ve destek tedavisi ile daha uzun yaşayabilir. Erken dönemde görülen Krabbe hastalığında aşağıdaki klinik belirtiler görülebilir:

• Huzursuzluk
• Uyku hali, halsizlik
• Epileptik nöbetler
• Büyüme-gelişme geriliği
• Yutma güçlüğü
• Ateş
• Kusma
• Seslere aşırı duyarlılık
• Kaslarda spastik kasılmalar, kas güçsüzlüğü
• Görme kaybı

Daha ileri yaşta görülen Krabbe hastalığında klinik belirtiler daha hafif olabilir:

• İstemli hareketlerde zorlanma
• Kol veya bacaklarda spastik kas kasılmaları, kontraktürler
• Kaslarda güç kaybı
• İlerleyici görme kaybı

Krabbe Hastalığının Tanısı Nasıl Konur?

Krabbe hastalığı genetik temelli bir metabolizma problemi olduğundan, erken bebeklik döneminde benzer klinik belirtilere yol açan hastalıklardan ayırıcı tanısı yapılarak teşhis edilmesi önemli bir rahatsızlıktır. Hastalığın neden olduğu ateş, kusma, güç kaybı, halsizlik gibi belirtiler, yeni doğan ve bebeklik döneminde enfeksiyon hastalıklar, menenjit gibi başka hastalıklarla karıştırılmasına sebep olabilir. Bu belirtileri gösteren bebeklerde altta yatan bir metabolizma hastalığının varlığından şüphelenilmeli ve ileri testler yapılmalıdır.

Tanı sürecinde hekim tarafından hastalık öyküsü ve fizik muayene incelemesi sonrası yürütülen kan testleri ile görüntüleme yöntemleri değerli bilgiler verebilse de kesin tanı metabolik ve genetik testler ile konur. Metabolik testlerde hastalığın gelişmesinden sorumlu enzim aktivitesinin yetersiz olduğunun gösterilmesi veya genetik olarak ilgili gendeki problemin belirlenmesi Krabbe hastalığının tanısı koydurur. Doğum sonrası hastalığın araştırılmasında metabolik testler ön planda kullanılırken doğum öncesinde amniyosentez gibi örneklemelerle elde edilen numuneler üzerinden genetik araştırmalar yapılır

Krabbe Hastalığı Tedavisinde Neler Yapılır?

Klinik pratikte Krabbe hastalığına yönelik tanımlanmış, kesin bir tedavi bulunmamaktadır. Hastalıkla mücadelede tedavinin hedefi hastalık belirtilerinin kontrol altına alınması ve yaşam kalitesinin geliştirilmesine yöneliktir. Bunun yanında Krabbe hastasının ebeveynlerine bir sonraki gebelikle ilgili genetik danışmanlık verilmesi ve gerekli hallerde alternatif gebelik yöntemlerine yönlendirilmesi hastalık yönetiminde oldukça önemlidir.

Bununla birlikte hastalık belirtilerinin ortaya çıkmasından önce hastalığın teşhis edildiği belirli bir grup hastada uygun kişiden kemik iliği ve kök hücre nakli yapılması, hastalık belirtilerinin gelişmesini yavaşlatarak beklenen yaşam süresini uzatabilir. Ayrıca gen terapisi yöntemlerini yaygınlaşması ile yakın gelecekte Krabbe hastalığı gibi genetik hastalıkların tedavisinin mümkün olabileceği öngörülmektedir.