Bebeklerde çok yaygın görülen göz çapaklanması, çoğu durumda basit bir göz bakımı ile kendi kendine düzelir. Vücudun savunma mekanizmasının aktive olmasıyla ortaya çıkabilir. Çoğunlukla yenidoğanlarda tıkalı gözyaşı kanalları nedeniyle meydana gelse de hastalıklardan da kaynaklanabilir. Bu durumda bulaşıcı ya da farklı bir hastalığın nedeni olmasından dolayı tedavi edilmesi gerekir.
Bebeklerde Göz Çapaklanması Neden Olur?
Bebeklerde göz çapaklanması, genellikle çok ciddi bir sorun olarak değerlendirilmez. Bazı durumlarda ise ciddi bir sağlık probleminin belirtisi olabilir. Göz çapaklanmasının olası nedenleri aşağıdaki gibidir:
- Gözyaşı bezlerinin tıkalı olması, yenidoğanlar başta olmak üzere bebeklerde çapaklanmanın en yaygın nedenidir. Gözyaşı; normalde gözden uzanan ve burna boşalan, gözyaşı kanalları adı verilen küçük tüpler yoluyla gözden akar. Bir gözyaşı kanalı tıkanırsa veya açılmazsa, gözyaşı gözden düzgün bir şekilde akamaz. Kanal sıvı ile dolabilir ve şişebilir, iltihaplanabilir ve bazen enfekte olabilir. Genellikle doğuştan olan bu durum, yalnızca tek gözü etkileyebileceği gibi iki gözde de ortaya çıkabilir.
Genellikle tek bir gözü etkileyen belirtiler arasında şiddetli veya sürekli gözyaşı, gözün köşesinde sarı veya beyaz birikme ve birbirine yapışan göz kapakları yer alır. Soğuk algınlığı veya sinüs enfeksiyonu gibi bir üst solunum yolu enfeksiyonundan sonra semptomlar kötüleşebilir. Rüzgâr, soğuk ve güneş ışığı da semptomları kötüleştirebilir.
- Bebeklerde çapak oluşumunun nedenlerinden biri, doğum sırasında anneden bebeğe geçen virüslerdir. Herpes enfeksiyonu bunlardan biridir. Oldukça bulaşıcı olan ve yetişkinlerde soğuk yaralara ve genital ülserlere neden olabilen herpes simpleks virüsü, bağışıklık sistemi gelişmeyen bebeklerde ciddi semptomlara neden olabilir. Bazen neonatal herpes, bebeğin yalnızca gözlerini, ağzını veya cildini etkiler ancak nadir durumlarda hemen tedavi edilmezse yaşamı tehdit edebilir.
- Hamilelik sırasında, annenin sahip olduğu klamidya ve belsoğukluğu gibi cinsel yolla bulaşan hastalıklar da çapak oluşumuna neden olabilir.
- Bazen çapaklanmanın ardından bir göz enfeksiyonu olan konjonktivit görülebilir. Bu durumda göz iltihaplı ve kırmızı görünebilir ve bebek gözlerini ovuşturabilir.
Konjonktivit, özellikle küçük yaştaki çocukları etkileyen bir göz rahatsızlığıdır. Bir enfeksiyon veya alerjiden kaynaklanabilir. Konjonktivit bulaşıcıdır, aynı evde yaşayan diğer kişilere bulaşabilir. Alerjik konjonktivit, saman nezlesi gibi alerjisi olan çocuklarda daha sık görülür. Konjonktivit, genellikle ciddi semptomlara neden olmasa da çok bulaşıcıdır ve tedavi edilmesi gereken bir hastalıktır.
- Gözde bulunan yabancı cisimler de çapak oluşmasına neden olabilir. Kum, kir veya talaş gibi küçük parçacıklar gözlere kaçabilir. Kum, genellikle üst göz kapağının altına sıkışır. Çıkarılmadığı takdirde göz, irin üreterek tepki verir. Bu, antibiyotik göz damlalarına yanıt vermeyen bir göz enfeksiyonudur. Daha büyük çocuklar, gözlerinde bir cisim hissetmekten şikâyet edebilir.
Bebeklerde Göz Çapaklanması Belirtileri Nelerdir?
Yenidoğanlarda ve küçük bebeklerde sık görülen çapaklanma, gözlerde beyaz ya da sarı akıntı şeklinde kendini gösterir. Akıntı, kirpiklerin yapışmasına ve bebeğin göz kapaklarını açamamasına neden olabilir.
Çapaklanmaya ek olarak aşağıdaki belirtilerin de bulunması durumunda bir sağlık kuruluşuna başvurmak gerekir:
- Şişlik nedeniyle gözlerin açılamaması
- Şiddetli ağrı ve kırmızı göz
- 10 saniyeden uzun süren nefes alma duraklamaları, homurdanma
- Dudakların maviye dönmesi
- Işık hassasiyeti
- Bebeğin kolları veya bacakları tutulduğunda dahi durmayan, tekrarlayan, sarsıntılı hareketler yapması (nöbet)
- Aşırı derecede ağlama, kafa karışıklığı veya uyuşukluk
- Basınçla kaybolmayan bir kızarıklık
- 3 aylıktan küçük bebeklerde 38°C’nin üzerinde ateş
Bebekte konjonktivit varsa çapaklanmaya ek olarak kızarıklık ve kaşıntı görülür. Özellikle sabahları ve bebekler uyandığında gözler normalden daha fazla sulanabilir ve göz içinde daha belirgin bir akıntı olabilir. Konjonktivitte ise akıntı sarı veya yeşil renkte olur. Hastalık, genellikle bir gözde başlar ve diğer göze yayılabilir.
Bebeklerde Göz Çapaklanması Tedavi Yöntemleri Nelerdir?
Bebeklerde göz çapaklanması, genellikle bebeğin gözyaşı kanallarının gelişimi tamamlandığında ortadan kalkar. Bu, normalde birkaç hafta içinde gerçekleşse de bazı bebekler için birkaç ay sürebilir.
Yenidoğanlar, bazı durumlarda doğum sırasında bakterilere maruz kalabilir. Bu durumda antibiyotik göz damlaları reçete edilebilir. Gözyaşından kaynaklanan gözyaşı tıkanıklığı da genellikle antibiyotik içeren göz damlaları ile tedavi edilir. Bu tedavi ortalama 1 hafta içinde sonuç verir. Göz damlası uygulanmadan önce ve sonra ellerin yıkanması ve enfeksiyonun yayılmasını önlemek için farklı bir havlu kullanılması gerekir.
Durum özellikle kötüyse, bebeği rahatsız ediyorsa ya da bebeğin gözünde veya göz kapaklarında bir sorun varsa, farklı tedavi yöntemleri uygulanabilir. Kanallardaki tıkanıklığın açılması için bazen damla tedavisi yerine cerrahi müdahalede bulunmak gerekebilir. 12. ayda gözyaşı kanalı hâlâ tıkalıysa, kanalı açmak için çok ince bir aletin yerleştirildiği bir prosedür uygulanabilir.
Göz çapaklanmasının nedeni farklı bir hastalık değilse, doktor kontrolünde evde tedavi yöntemleri etkili olabilir. Gözler, sabah ve akşam olmak üzere günde en fazla iki kez kaynatılmış ve soğutulmuş su ve pamukla temizlenebilir. Her bir göz için ayrı bir pamuk parçası kullanılması gerekir. Pamuk, steril suya batırıldıktan sonra göz, içten dışa doğru nazikçe silinir.
Pamukla burnun dışına hafif bir baskı uygulamak, herhangi bir tıkanıklığın giderilmesine ve gözyaşı kanalının gelişmesine ve açılmasına yardımcı olabilir. Bu uygulama, birkaç saatte bir masaj eşliğinde yapılabilir.
Bebeklerde Göz Çapaklanması Önlenebilir mi?
Gözde çapaklanma, yenidoğanlar gözyaşı kanalı tıkalı doğduğunda ortaya çıktığı için çoğu zaman önlenemez. Bu gözyaşı kanalları genellikle yaşamın ilk birkaç ayında açılır ve normal bir şekilde boşalmaya başlar. Gözyaşı kanalı doğal olarak açılmadığında, bebek yaklaşık 12 aylıkken, kanalın anestezi altında ince bir sonda ile açılması gerekebilir.
Bazı önlemlerle göz çapaklanması riskini azaltmak mümkündür:
- Polen, toz ve güçlü kokular gibi alerjenlerden kaçınılmalıdır.
- Elleri yıkamak, çevreyi temiz tutmak gibi uygulamalarla hijyenin sağlanması gerekir. Bu, alerjenlere ve patojenlere maruz kalmayı önler.
- Bir aile üyesinin gözünde enfeksiyon varsa, bebekle temastan kaçınmalıdır. Gözünde enfeksiyon bulunan kişiler, bebeğe veya eşyalara dokunmadan önce ellerini iyice yıkamalıdır.
- Bebeğin vücudunu ve yüzünü silmek için ayrı havlular bulundurmak gerekir. Bu ürünler, vücudun bir kısmından gözlere bir enfeksiyon veya yüzey patojeninin bulaşmasını önlemeye yardımcı olabilir.
