Kolesterol Nasıl Düşer?

Kolesterol Nasıl Düşer?



Yüksek kolesterol, yaşam tarzı gibi kontrol edilebilen ya da genetik ve yaş gibi kontrol edilemeyen faktörlerden kaynaklanabilir. Kalp-damar ve dolaşım sistemi hastalıklarının riskini artırabilir. Yaşam tarzı değişiklikleri yapmak ve doktor kontrolünde ilaç kullanmak yüksek kolesterolün kontrol altına alınmasına yardımcı olur.

Kolesterol Nedir?

Kolesterol, karaciğerde doğal olarak üretilen ve kanda bulunan yağlı bir maddedir. Hücre inşası, onarımı ve hormon üretimi için gereken bir yağ türüdür. Sağlıklı kalmak için vücudun ve hücrelerin kullandığı kolesterole ihtiyaç duyulur. Karaciğer tarafından üretilmenin yanı sıra kolesterolün bir kısmı tüketilen yiyeceklerden gelir.

LDL (kötü) kolesterol ve HDL (iyi) kolesterol olmak üzere farklı kolesterol türü vardır. Kötü kolesterol, kanda çok fazla kolesterol olması anlamına gelir. Genellikle aşırı yağlı beslenmekten, gün içinde yeterince hareket etmemekten, düzenli bir egzersiz rutini uygulamamaktan, fazla kilodan, sigara içmekten veya alkol tüketiminden kaynaklanır. Ayrıca genetik faktörler de yüksek kolesterolün nedenleri arasında bulunur. Fazla kolesterol kan damarlarını tıkayarak kalp krizi ve felç gibi kalp ve dolaşım hastalıkları riskini artırabilir.

Yüksek kolesterol semptoma neden olmaz. Yalnızca kan testi ile kolesterol seviyesinin öğrenilmesi mümkündür.

Kolesterol Nasıl Düşer?

Sağlıklı beslenmek ve düzenli egzersiz yapmak, yüksek kolesterolün düşmesine yardımcı olabilir. Bazı kişiler içinse ilaç tedavisinin uygulanması gerekebilir.

Beslenme Alışkanlıklarını Değiştirmek

Sağlıklı beslenme yüksek kolesterolün düşürülmesine yardımcı olabilir. Bazı gıdalar kolesterolü sindirim sisteminde tutan ve dolaşım sistemine girmeden önce vücuttan atan çözünür liflere sahiptir. Bazıları kötü kolesterolün doğrudan düşmesine yardımcı olur. Bunlar çoklu doymamış yağlar içerir. Bazı gıdalar ise kolesterolün vücutta kalmasına engel olan bitki sterol ve stanol’lerine sahiptir.

Vücuttaki iyi ve kötü kolesterolün ya da toplam kolesterolün yükselmesinin nedenlerinin başında kırmızı et ve tam yağlı süt ürünlerinin tüketimi gelir. Doymuş yağ içeren bu gıdaları daha az tüketmek, düşük yoğunluklu lipoprotein (LDL) diğer adıyla kötü kolesterolün azaltılmasını sağlayabilir. Yüksek kolesterolün kontrol altına alınması için daha az doymuş yağ tüketilmesi önerilir. Doymuş yağ oranı yüksek gıdalar arasında yağlı ve işlenmiş et, hamur işleri, tereyağı, krema ve Hindistan cevizi yağı bulunur. Trans yağlar da kolesterolün yükselme nedenlerinden biridir. Daha çok margarinlerde ve bu ürünlerle yapılan kurabiye, kek gibi gıdalarda bulunur.

Omega-3 yağ asitleri yönünden zengin gıdalar ise yüksek kolesterolün kontrol altına alınmasına katkıda bulunabilir. Bunlar, kötü kolesterolü etkilemese de kalp ve damar sağlığı için farklı faydalar sağlayabilir. Kan basıncını düşürmek bu faydalardan biridir. Yağ oranı yüksek ringa balığı, somon ve uskumru, yağlı tohumlar ve ceviz gibi kuruyemişler Omega-3 yönünden zengin gıdalar arasında bulunur.

Bazı gıdalar kolesterol içerse de kandaki kolesterol üzerinde büyük bir etki yaratmaz. Bunlar yumurta, karides ve yengeç gibi bazı kabuklu deniz ürünleri ve karaciğer ve böbrek gibi sakatatlardır. Doymuş yağları düşük olan bu gıdalar, sağlıklı bir beslenmenin parçası haline gelebilir.

Lif içerikli ürünler ise kolesterolün kan dolaşımında emilimini azaltabilir. Çözünür lif; elma ve armut gibi meyveler, yulaf ezmesi, Brüksel lahanası ve barbunya gibi gıdalarda mevcuttur. Süt ürünlerinde bulunan peynir altı suyu proteini ise hem LDL ve toplam kolesterolün hem de kan basıncının düşmesine yardımcı olabilir.

Kolesterolün düşürülmesi için beslenme alışkanlıklarında şu değişiklikler yapılabilir:

  • Tereyağı ve margarin yerine ayçiçeği yağı, zeytinyağı veya fındık yağı gibi bitkisel yağlar kullanmak
  • Tam yağlı süt yerine yağsız süt tercih etmek
  • Ekşi krema ya da duble krema yerine doğal yoğurt kullanmak
  • Normal kıymayı yağsız ya da daha az yağlı seçeneklerle değiştirmek
  • Kırmızı et ya da işlenmiş etler yerine uskumru ve somon gibi yağlı balıklar, derisiz hindi veya tavuk tüketmek
  • Protein ihtiyacı için mercimek ya da soya gibi bitki bazlı ürünler kullanmak
  • Cips gibi paketli ürünler yerine tuzsuz fıstık gibi kuruyemişler tercih etmek
  • Normal peynir yerine yağı azaltılmış peynir ya da lor gibi yağ oranı düşük peynirler tüketmek
  • Tam tahıllı ekmek ve makarna, esmer pirinç, fasulye, bamya, patlıcan ve yulaf gibi çözünür lifler içeren ürünlere öğünlerde yer vermek
  • Günlük meyve ve sebze tüketimini artırmak


Egzersiz Yapmak

Düzenli egzersiz yapmak ve günlük fiziksel aktiviteleri artırmak, kanın daha çok pompalanmasını sağlayarak kolesterolün düşmesine yardımcı olur. Orta seviyede spor aktiviteleri, iyi (HDL) kolesterolün yükselmesini sağlayabilir. Haftada 5 kez en az 30 dakika egzersiz yapmak ya da haftada 3 kez 20 dakika yoğun fiziksel aktivitede bulunmak, kolesterolün düşürülmesine katkıda bulunur.

Vücudun daha aktif olması için günlük hayatta aşağıdakilerden bazıları uygulanabilir:

  • Asansör yerine merdivenleri kullanmak
  • Yavaş yürüyüş yerine tempolu yürüyüş yapmak
  • Günde birkaç kez iki dakikalık periyotlarla ip atlamak
  • İşe bisikletle gitmek

Bu aktiviteler, yüksek kolesterole neden olan fazla kiloların verilmesine de yardımcı olur.

Sigarayı Bırakmak

Sigara içmek kötü (LDL) kolesterolü artırırken iyi (HDL) kolesterolü düşürür. Kalp krizi ve felç riskini artırır. Sigaranın bırakılması ile aşağıdaki gelişmeler gözlenebilir:

  • Sigarayı bıraktıktan sonraki ilk 20 dakikada kalp atış hızı ve kan basıncı düşmeye başlar.
  • 3 ay içinde akciğer işlevleri yerine gelirken kan dolaşımı düzelmeye başlar.
  • 1 yıl içinde kardiyovasküler hastalık riski azalmaya başlar.


Alkolü Azaltmak

Alkolü azaltmak, karaciğerin kötü kolesterolü atmak için daha iyi çalışmasına yardımcı olur. Ayrıca kilo vermeye ve kan basıncını düşürmeye yardımcı olarak kalp sağlığını başka şekillerde de iyileştirebilir.

İlaç Tedavisi

Bazı durumlarda yaşam tarzı değişiklikleri tek başına kolesterolün düşmesi için yeterli olmayabilir. Bu durumda yüksek kolesterole sahip kişilerin ayrıca ilaç alması gerekebilir. Birkaç çeşit kolesterol düşürücü ilaç mevcuttur. Bu ilaçların doktor gözetiminde alınması önemlidir. Kolesterolün düşmesi için ilaç alınsa dahi sürdürülebilir bir iyileşme için yaşam tarzı değişikliklerine devam edilmesi gerekir.

Ailevi hiperkolesterolemi, yüksek kolesterolün kalıtsal bir şeklidir. Bu kişiler LDL kolestrolü kandan uzaklaştırmak için bir filtre makinesi kullanılan lipid aferezi adı verilen bir tedavi alabilir. Makine, kanı kolesterolden temizledikten sonra vücuda geri verir.

Uzm. Dr.
Yunus Turgay Erten
Kardiyoloji
MEDICANA ÇAMLICA
Profili Gör
Oluşturma: 31.05.2024 02:18
Son Güncelleme: 31.05.2024 02:20
Oluşturan: Yunus Turgay Erten
+A A-

İlgili Bölüm Hekimleri