Gebelik sürecinin her aşamasının kontrol altında olması anne ve bebek sağlığının korunması için önemlidir. Gebeliğin trimester adı verilen üç aylık süreçlerinin hepsinde o döneme özgü bazı durumların değerlendirilmesi gerekir. Doğuma yakın dönemde bebeğin anne karnındaki konumu doğum öncesi uygun tedavi kararlarının alınması ve doğumun planlanması için kritik bir bilgidir. Çeşitli durumlarda normal doğum anne ve bebek açısından ciddi riskler barındırır ve doğum öncesi dikkatli bir yaklaşım gerektirir. Bu durumlardan biri oksiput posterior pozisyonudur.
Oksiput Posterior Nedir?
Anne karnındaki büyüme-gelişme esnasında bebek rahim içinde çeşitli pozisyonlarda bulunur ve doğuma kadar pozisyon değiştirir. Doğum yaklaştığında nihai bir hal alır. Bebeğin anne karnı ve doğum kanalındaki nihai pozisyonu normal doğum esnasında hem anne hem de bebek için sorun yatarabilecek ve doğum güvenliğini tehlikeye atabilecek bir hâl alabilir. Bu yüzden doğum öncesi yapılan aralıklı muayenelerle bebeğin anne karnındaki pozisyonu incelenir.
Oksiput posterior, bebeğin ters yani baş aşağı durduğu ve yüzünün annenin karın bölgesine baktığı belirli bir pozisyonu ifade eder. Bu pozisyonda doğum başlar ve bebek doğum kanalına bu pozisyonla ulaşırsa bebeğin yüzü annenin leğen kemiğinin bir parçası olan pubis bölgesine denk gelir ve bu durum doğum esnasında ciddi sorunlara yol açabilir.
Sağlıklı bir gebelikte normal doğuma en elverişli pozisyon bebeğin ters yüz, yani kafası aşağı bakacak şekilde, yüzü anneni bel bölgesine baktığı ve başının gövdesine yaklaştığı şekildir. Bu sayede doğum esnasında bebeğin başı doğum kanalından uygun manevralarla çıkarılabilir ve doğum esnasında olası komplikasyonların gelişme riski en aza iner.
Oksiput Posterior Neden Olur?
Bebekler anne karnında büyürken rahim içinde farklı yönlere doğru hareket edebilir ve pozisyonu sürekli değişim gösterebilir. Bununla birlikte annenin anatomisi, rahim içindeki alan gibi faktörlere bağlı olarak gebeliğin son haftalarında bebeğin hareket alanı daralır ve belirli bir pozisyonda büyüme-gelişme sürecini sürdürür. Doğum öncesi dönemde yakın takip yapılarak bebeğin pozisyonu tespit edilir ve doğum sırasında olabilecek komplikasyonlar açısından tedavi yaklaşımları değerlendirilir.
Çeşitli durumlar bebeğin anne karnındaki duruşu oksiput posterior pozisyonuna gelebilme ihtimalini artırır. Bu durumlardan bazıları aşağıdaki gibi özetlenebilir:
- Rahim anatomisinde bozukluk
- Plasentatın anormal yerleşimi (plasenta previa gibi)
- Polihidroamniyoz veya oligohidroamniyoz (amniyon sıvısının normalden fazla veya az olması)
- Bebeğin normalden büyük veya küçük olması
- Önceki doğumda oksiput posterior yaşanması
Oksiput Posterior Riskleri Nelerdir?
Oksiput posterior gebeliğin son dönemlerinde arzu edilen bir geliş pozisyonu değildir. Bunun nedeni doğum sırasında anne ve bebek için riskli durumların meydana gelme olasılığındaki artıştır. Oksiput posterior geliş; doğumun uzun sürmesi, başın doğum kanalına sıkışarak bebeğe zarar vermesi, doğum kanalında yırtılması ve buna bağlı kanama, doku bozulmaları gibi komplikasyonlara neden olabilir.
Bunlara ek oksiput posterior geliş pozisyonunda normal doğum yapılması halinde aşağıdaki durumların ortaya çıkma ihtimali artar:
Doğum kasılmalarının karında belden daha çok hissedilmesi
Forseps veya vakum gibi destekli vajinal doğum ekipmanlarının kullanılması
Sezaryen doğumun başlatılması
Doğum sürecinin aksaması, doğumun uzaması
Bebeğin doğum kanalına geç ulaşması
Yeni doğan bebeğin hastanede kalış süresinin uzaması
Oksiput Posterior Tedavisinde Neler Yapılır?
Oksiput posterior geliş gibi doğum açısından riskli anatomik gelişler gebeliğin son haftalarında kadın doğum uzmanı tarafından sık ve ayrıntılı takibin yapılmasıyla tespit edilir. Özellikle 34. haftadan sonra sıklaştırılan takiplerde bebeğin anne karnındaki pozisyonu değerlendirilerek doğum öncesi hazırlıklar tamamlanır. Oksiput posterior geliş kesinleşen gebeliklerde doğumun nasıl yapılacağı hekim ve hasta iş birliğinde değerlendirilir ve uygun tedavi planlanır. Bu durumda hastalara normal doğum önerilebileceği gibi, destekli vajinal doğum veya sezaryen doğum da tavsiye edilebilir.
Oksiput posterior olan gebeliklerde normal doğum yapılabilir ancak doğumda komplikasyon gelişme riski artar. Anne ve bebek sağlığını tehdit edebilecek durumlar ortaya çıkabilir. Özellikle riskli gebeliklerde, anatomik olarak normal doğuma elverişli olmayan kadınlarda, gelişim problemi olan bebeklerde oksiput posterior gibi geliş anomalisi varlığında normal doğum önerilmeyebilir. Uzman doktor tarafından kapsamlı ve detaylı bir değerlendirme yapılarak doğru tedavinin planlanması oldukça önemlidir.
Anneye doğum öncesi doğru ve gerekli bilgilendirmelerin yapılması, doğum esnasında uygun manevralar hakkında eğitim verilmesi, doğum öncesi fiziksel ve zihinsel yönden annenin hazırlanması doğum başarısının artırılmasına yardımcı olur.
