Kızamık, bir virüsün neden olduğu, ciddi komplikasyonlara ve ölüme yol açabilen, son derece bulaşıcı hastalıktır. Kızamık, insanlar virüs bulaşmış sıvıyı soluduğunda veya doğrudan temas ettiğinde yayılır. Kızamıklı biri hapşırdığında veya öksürdüğünde havaya saçılan damlacıklar yoluyla geçebilir. Virüse maruz kalan bir kişi genellikle 7-14 gün sonra semptomlar gösterir. Kızamıklı kişiler döküntü başlamadan 4 gün önce hastalığı yayabilirler. Ateş, burun akıntısı ve öksürüğün olduğu aman hastalığın en bulaşıcı olduğu dönemdir. Kızamık enfeksiyonu ve buna bağlı ortaya çıkabilecek semptomlar toplamda birkaç hafta sürebilir. Kızamık hastalığına yakalandıktan sonra vücudunuz bağışıklık kazanır ve tekrar yakalanma olasılığınız oldukça düşüktür.
Kızamık nedir?
Kızamık, kızamık virüsünün neden olduğu oldukça bulaşıcı bir hastalıktır. Enfekte bir kişi nefes aldığında, öksürdüğünde veya hapşırdığında kolayca yayılır. Ciddi hastalığa, komplikasyonlara neden olabilir. Belirtiler genellikle enfekte bir kişiye maruz kaldıktan 10-12 gün sonra gelişir ve 7-10 gün sürer. Yüksek ateş (40 °C ve üzeri), öksürük, burun akıntısı, ve vücudun her yerinde döküntü olarak gözlemlenebilir. Kızamık her yaş gurubundan insanı etkileyebilir ancak en fazla çocuklarda görülür.
Kızamık aşısı olmak, kızamığa yakalanmayı veya bunun başkalarına da bulaşmasını önlemenin en iyi yoludur.
Yetişkinlerde kızamık
Yetişkinlerde kızamık belirtileri yüksek ateş, halsizlik, göz yaşarması ve kaşıntı şeklinde ortaya çıkar. Genellikle 7-10 gün içinde geçer.
Bebeklerde kızamık
Bebeklerde kızamık genellikle hastalığın ilk evrelerinde hafif başlar ve zamanla belirginleşir. İlk belirtiler yüksek ateş, burun akıntısı, gözlerde kızarıklık ve sulanma, kuru öksürük ve halsizlik yer alır. Ateş genellikle 38°C'yi aşar ve birkaç gün sürebilir. Kızamık özellikle 1 yaşın altındaki çocuklarda ciddi komplikasyonlara sebep olabilir.
Kızamık belirtileri nelerdir?
Kızamık belirtileri genellikle virüse maruz kaldıktan 10-12 gün sonra başlar. Döküntüler hastalığın en belirgin gösteresidir.
Erken belirtiler genellikle 4-7 gün sürer. Bunlar:
Burun akıntısı.
Öksürük
Kırmızı ve sulu gözler.
Yanakların iç kısmında küçük beyaz lekeler.
Döküntü, genellikle yüz ve üst boyunda olmak üzere maruz kalındıktan yaklaşık 7-18 gün sonra başlar. Yaklaşık 3 günde yayılma eğilimindedir ve sonunda ellere ve ayaklara ulaşır. Genellikle döküntüler solmadan önce 5-6 gün sürer.
Komplikasyonlar şunlardır:
Körlük
Ensefalit (beynin şişmesine ve potansiyel olarak beyin hasarına neden olan bir enfeksiyon)
Şiddetli ishal ve buna bağlı dehidratasyon (susuzluk).
Kulak enfeksiyonları
Zatürre de dahil olmak üzere ciddi solunum sorunları.
Hamilelik sırasında bir kadının kızamık geçirmesi, anne için tehlikeli olabilir ve bebeğinin düşük doğum ağırlığıyla erken doğmasına neden olabilir.
Kızamık komplikasyonları 5 yaş altı çocuklarda ve 30 yaş üstü yetişkinlerde en sık görülür. Özellikle A vitamini eksikliği veya HIV veya diğer hastalıkların neden olduğu zayıf bağışıklık sistemine sahip ve yetersiz beslenen çocuklarda çok daha sık görülür. Kızamık çocukların bağışıklık sistemini zayıflatır ve vücudun enfeksiyonlara karşı aşırı derecede savunmasız kalmasına neden olur.
Kızamık bulaşıcı mıdır?
Kızamık çok bulaşıcı bir viral hastalıktır. Havadaki damlacıklar yoluyla yayılır.
Kızamık tedavisi
Kızamık için özel bir tedavi yoktur. Tedavi semptomları hafifletmeye, kişiyi rahat ettirmeye ve komplikasyonları önlemeye yönelik olmalıdır. Bol su içmek ve dehidratasyon tedavileri, ishal veya kusma nedeniyle kaybedilen sıvıları geri kazandırabilir. Sağlıklı bir beslenme de tedavide çok önemlidir. Doktorlar zatürre ve kulak ve göz enfeksiyonlarını tedavi etmek için antibiyotik reçete edebilir.
Kızamık hastası olan tüm çocuklar veya yetişkinler, 24 saat arayla verilen iki doz A vitamini takviyesi almalıdır. Bu, iyi beslenen çocuklarda bile oluşan düşük A vitamini seviyelerini artırmada fayda sağlar. Göz hasarını ve körlüğü önlemeye yardımcı olabilir. Bunların dışında A vitamini takviyeleri kızamık ölümlerinin sayısını da azaltabilir.
Toplum genelinde aşılama, kızamığı önlemenin en etkili yoludur. Tüm çocuklar kızamığa karşı aşılanmalıdır. Aşı güvenli ve etkilidir. Çocuklara bağışıklık kazandırmak için iki doz aşı yapılmalıdır. İlk doz genellikle kızamığın yaygın olduğu ülkelerde 9 aylıkken, diğer ülkelerde ise 12-15 aylıkken verilir. İkinci doz çocuklukta 15-18 aylıkken verilmelidir.
Kızamık geçiren bir daha geçirir mi?
Kızamık geçirdikten sonra vücut virüse karşı direnç (bağışıklık) oluşturur. Tam aşılanmış birinin kızamık geliştirmesi nadirdir. Ancak, özellikle yüksek seviyelerde kızamık virüsünün var olduğu salgın yaşanan topluluklarda, atılım enfeksiyonları (birisi aşı olduktan sonra enfekte olduğunda) meydana gelebilir.
Alerji ve kızamık arasındaki farklar nelerdir?
Alerji ve kızamık döküntü ve ateş gibi benzer semptomlar gösterebilir. Kızamık ve alerjiler arasındaki farkları anlamak önemlidir.
İşte iki durum arasındaki farklar:
Kızamık, kızamık virüsünün neden olduğu bulaşıcı bir hastalıktır. Bu hastalık ciltte kırmızı döküntülere neden olur ve genellikle çocukları etkiler. Kızamık belirtileri genellikle virüse maruz kaldıktan sonra 10 ila 14 gün içinde ortaya çıkar.
Yaygın belirti ve semptomlar şunlardır:
Ciltte kırmızı döküntü.
Yüksek ateş.
Kuru öksürük.
Burun akması.
Boğaz ağrısı.
Konjonktivanın iltihaplanması sonucu göz kızarması (konjonktivit).
Ağızda bulunan Koplik lekeleri, mavi-beyaz merkezli, çevresi kırmızı küçük beyaz lekelerdir.
Öte yandan alerji, vücudun zararlı olarak algıladığı yabancı maddeler olan alerjenlere karşı bağışıklık sisteminin aşırı tepki vermesidir. Vücut alerjenlere maruz kaldığında bağışıklık sistemi antikor üretir ve bu da alerjik reaksiyona neden olur. Alerji belirtileri nedene ve şiddete bağlı olarak değişebilir.
Alerjilerin yaygın belirtileri ve semptomları şunlardır:
Ciltte döküntü.
Hapşırma.
Burun tıkanıklığı ve akıntısı.
Kırmızı veya sulu gözler.
Ciltte veya vücudun diğer bölgelerinde kaşıntı.
Dil, dudak, boğaz veya yüzde şişme.
Hem alerji hem de kızamık, ciltte kırmızı lekelerin karakteristik belirtilerine sahiptir. Ancak, alerji ve kızamık vakalarında bu lekelerin görünümünde bazı farklılıklar vardır.
Alerjik kırmızı noktalar genellikle kaşıntılı kırmızı lekeler veya döküntüler olarak ortaya çıkar. Bu noktalar belirli bölgelerde ortaya çıkabilir veya vücudun her yerine yayılabilir. Alerjene maruz kalma sona erdiğinde hızla kaybolma eğilimindedirler.
Kızamıkta, ortaya çıkan kırmızı lekeler hafifçe kabarıktır ve yamalar halinde birleşir. Bu lekeler genellikle kaşınmaz ve birkaç günden bir haftadan daha uzun sürebilir.
Suçiçeği ile kızamık aynı şey mi?
Suçiçeği, varicella-zoster virüsünden kaynaklanırken, kızamık ise kızamık virüsünden kaynaklanır. Suçiçeği döküntü, kaşıntıya neden olan sıvı dolu kabarcıklar olarak başlar ve sonunda kabuklar oluşturur. Göğüste, sırtta, yüzde görülür ve vücuda yayılır. Diğer semptomlar arasında ateş, yorgunluk, iştahsızlık ve baş ağrısı bulunur. Kızamıkta semptomlar, maruz kalındıktan 10 ila 14 gün sonra ortaya çıkar ve burun akıntısı, öksürük, boğaz ağrısı, kırmızı, şiş gözler ve koplik lekeleri gibi belirtileri içerir.
