LDH (Laktat Dehidrogenaz) Nedir? & Ne İşe Yarar?

Hemen hemen tüm canlı hücrelerde bulunan laktat dehidrogenaz enzimi, vücudun pek çok doku ve organında yer alır. Özellikle doku ve organlar hasar aldığında kana karışır. Biyokimyasal LDH testi ise kan dolaşımında bulunan enzimin miktarının ölçülmesini sağlar. Kandaki LDH seviyesinin yüksek olması durumunda doku hasarından şüphelenilir.

LDH Nedir?

Laktat dehidrogenaz; vücudun, tüketilen gıdalarda bulunan glikozu hücreler için enerjiye dönüştürmesi anlamına gelen hücresel solumaya yardımcı olan bir enzimdir. Enzimler, vücuttaki kimyasal reaksiyonları ya da metabolizmayı hızlandırmaya yardımcı proteinlerdir. Bazı maddeleri oluştururken bazı maddeleri ise parçalar.

Vücuttaki hemen hemen tüm dokularda LDH bulunur. En yüksek oranlarda karaciğerde, böbreklerde, kaslarda ve kırmızı kan hücrelerinde yer alır. Dokularda herhangi bir yeni hücre oluşması, vücudun ölü hücrelerden kurtulmasını sağlar. Bu süreç, dokuların vücut sıvılarına ya da kan dolaşımına LDH salgılamasının nedenidir. Vücuttan alınan kan ya da sıvı örneklerinde bir miktar LDH bulunması normal kabul edilir.

LDH seviyeleri, hücresel yıkım başladığında yükselir. Bir süre sonra zirveye ulaşır ve ardından düşmeye başlar. Kalp krizi geçiren bir kişide LDH seviyesi 24-48 saat içinde zirve yapar. Ardından en geç 14 gün içinde eski haline döner.

LDH Testi Ne İçin Kullanılır?

LDH testi, doku hasarlarının kontrol edilmesi için kandaki ya da diğer vücut sıvıları içindeki laktat dehidrogenaz miktarının ölçülmesini sağlar. Kanda ya da vücut sıvılarında bir miktar LDH olması normal olsa da herhangi bir doku zedelenmesinde kan dolaşımına veya vücut sıvılarına salgılanan LDH miktarında artış görülür. Bu durum, kronik ya da akut bir hastalık veya yaralanma nedeniyle vücuttaki belirli dokuların hasar gördüğüne işaret edebilir.

Ancak LDH testleri vücuttaki hangi dokunun hasar gördüğünü belirleyemez. Bu nedenle hastalıkların teşhis edilmesinin kolaylaşması için LDH testi ile birlikte farklı testler de istenebilir. Bu testler arasında LDH izoenzim testi de bulunur. Farklı LDH türlerinin ölçülmesini sağlayan bu test, doku hasarının yeri, türü ve şiddeti hakkında fikir verebilir.

LDH testi, aşağıdaki durumlarda kullanılabilir:

• Doku hasarı olup olmadığının kontrol edilmesi
• İç organ hastalıkları, anemi ve bazı enfeksiyonlar gibi doku hasarına neden olan durumların izlenmesi
• Bazı kanser türlerinin şiddetinin değerlendirilmesi
• Bazı kanser türlerinde kemoterapinin ve genel olarak tedavinin işe yarayıp yaramadığının izlenmesi
• Enzimler, kas distofisi, HIV enfeksiyonu gibi ilerleyici durumların izlenmesi
• 3-5 saatlik spor aktivitelerinin ardından, iskelet ve kalp kaslarının değişiminin izlenmesi
• Seminom dışı testis kanseri olan hastalarda evrelemenin yapılması

Çok düşük LDH seviyeleri ise nadir görülse de çoğunlukla zararlı değildir. Düşük seviyeler, genellikle yüksek miktarda C vitamini olarak da bilinen askorbik asitler alındığında görülür.

LDH Test Sonuçları Ne Anlama Gelir?

Normalden daha yüksek seviyelerde seyreden LDH, vücutta bir tür doku hasarı ya da hastalık bulunduğu anlamına gelir. Yüksek LDH seviyelerine neden olan bazı durumlar şu şekildedir:

• Anemi
• Kas yaralanmaları
• Böbrek hastalıkları
• Karaciğer hastalıkları
• Kalp krizi
• Menenjit, ensefalit, bulaşıcı mononükleoz gibi bazı enfeksiyon türleri
• Lenfoma ve lösemi gibi bazı kanser türleri
• Pankreatit
• Serebrovasküler kaza
• Anestezikler, aspirin, narkotikler, prokainamidler, alkol hemolitik anemi gibi ilaçlar

LDH artışı, özellikle bazı kanser türlerindeki ilerlemenin önemli bir belirleyicisidir. LDH-5 konsantrasyonu, kanser hastalarında kemoterapi ve radyoterapiye vücudun verdiği yanıtın göstergesi olur. Kutanöz lenfomanın da önemli tanısal belirleyicilerinden biridir. Metastatik kanser hastalarının değerlendirilmesinde de LDH sonuçlarından yararlanılır.

LDH test sonuçları sayesinde şu varsayımlarda bulunulabilir:

• LDH-1’in LDH-2’den yüksek çıkması, miyokard enfarktüsünü gösterir. Vücuttaki LDH artışı ortalama 10 gün sürer. 12. saatte artış göstermesine rağmen 24-48 saat aralığında pik yapar. Bu anlamda, LDH’nin çok yüksek seviyelerde çıkması akut miyokard enfarktüsüne işaret eder. Ancak bu oran 50 kattan daha fazla ise megaloblastik anemi anlamına gelir.
• Serumda artan LDH-5 artışı, müsküler distrofi belirteci olabilir.
• Serum LDH’de görülen 10 kat artış, toksik hepatite işaret eder.
• LDH-3'teki bir artış, pulmoner embolide olduğu gibi trombositlerin yıkımı ile ilişkilidir.

Birden çok LDH izoenziminin aynı anda yükselmesi, zatürrenin ardından kalp krizi geçirmek gibi birden fazla organın tutulumu anlamına gelir. Birden fazla organı etkileyen metastatik kanserler gibi ilerleyici hastalıklarda da LDH izoenzimleri yüksek çıkabilir. Farklı LDH izoenzimleri belirli dokularda konsantre halde bulunsa da aynı bölgede bir miktar örtüşme gözlenebilir. Şiddetli egzersiz gibi hastalıklar dışında kalan nedenler ise LDH-1, LDH-2 ve LDH-5’in aynı anda yükselmesine neden olabilir.

LDH Seviyesi Kaç Olmalıdır?

Laboratuvarlar, normal LDH seviyeleri için farklı referans aralıklarına sahip olabilir. Ancak genel olarak LDH testi için belirlenen aralıklar şu şekildedir:

• Erkeklerde litre başına 135 – 225 U/L
• Kadınlarda litre başına 135 – 214 U/L
• Çocuklar ise tipik olarak yetişkinlere göre daha yüksek LDH seviyelerine sahip olabilir.

LDH seviyesinin değişmesinde aşağıdaki durumlar etkili olabilir:

• Yorucu egzersizler, LDH düzeyinin geçici olarak yükselmesine neden olabilir.
• Kan örneğinin hemolizi, sonuçların yanlış çıkmasına neden olabilir. Hemoliz, kanın aşırı sıcaklıkta saklanması ya da zor alınması gibi nedenlerle kırmızı kan hücrelerinin kırılması anlamına gelir.
• Trombosit sayısının artması, serum LDH’nin yapay olarak yükselmesine neden olur.

LDH Testi Nasıl Yapılır?

LDH testi için özel bir hazırlık yapılmasına gerek yoktur. İncelenecek kan örneği damardan alınır. Cilt yüzeyi antiseptik ile temizlendikten sonra üst kol etrafına elastik turnike bağlanarak basınç uygulanır ve damarların kanla dolması sağlanır. Genellikle dirseğin iç kısmına ya da elin arkasına iğne uygulanarak kan çekilir. İşlemin ardından elastik bant, kan alındıktan sonra ise iğne çıkarılır. Test için kanın alınması birkaç dakika sürebilir.

LDH Testinin Riskleri Var mı?

LDH testi, risksiz ve güvenli bir prosedür olarak kabul edilir. Ancak çoğu tıbbi testte olduğu gibi kan alımı nedeniyle bazı belirtiler görülebilir:

• Bayılma ya da sersemlik hali
• Deri altında biriken kanın bir yumru ya da çürüğe neden olduğu hematom
• Damarın bulunması için yapılan denemeler nedeniyle oluşan ağrı