Ciddi rahatsızlıkların pek çoğunun tespitinde kan testi önemli bir kriter olarak ele alınır. Hemogram testi ya da CBC gibi isimlerle de bilinen tam kan sayımı, hastanelerde yaygın kullanılan bir uygulamadır. Tanı ya da takip süreçleri için önemli bir role sahip olan hemogram testi, sağlık uzmanının karar vereceği tedavi için bir referans noktasıdır.
Bu test ile birlikte kanda yer alan hücre gruplarının sayı aralığı yorumlanır. Kimi durumlarda yeni oluşan hücreler ya da var olan hücrelerin sayısal olarak artış göstermesi hastalıklar için ciddi bir işaret olabilir. Tam kan sayımı sayesinde enfeksiyonları ya da bazı hastalıkların erkenden teşhis etmek mümkündür. Testin kısa sürmesi ve pratik şekilde uygulanması, en önemli avantajları arasında kabul görür.
Hemogram Ne Demek?
Hemogram ya da bir başka ifadeyle tam kan sayımı, kan hücrelerinin hem nitel hem de nicel düzeyde incelemeye alındığı bir süreçtir. Bu test aynı zamanda biyokimyasal bir incelemeyi de bünyesinde barındırır. Rutin bir uygulama olarak kullanılan hemogram testleri, kan sıvısına dair detaylı analizler yapılmasına olanak tanır.
Kanda birbirinden farklı yapılara ve görevlere sahip hücre grupları söz konusudur. Tam kan sayımı, işte bu hücrelere ait güncel değerleri inceler. Hücrelerin normal bir düzeyde olup olmadığına odaklanır. Stabil olarak ifade edilen değerlerin değişmiş olması bir hastalığın göstergesi olabilir. Böyle durumlarda sağlık uzmanı ek tetkiklere yönelebilir.
Test sonuçlarına göre değerler, normalin altında ya da üstünde olabilir. Değerlerdeki bu sapmaların patolojik bir vaka ile eşleşip eşleşmediğini kontrol etmek noktasında sağlık uzmanının deneyimi önemlidir. Çünkü farklı bir kişide aynı değerlerin çıkması, bu iki kişide ortak hastalıkların olduğu sonucunu vermez. Bunu tam olarak saptamak adına ek testler ve kişinin tıbbi öyküsü etkili olur.
Hemogram testinde temel olarak trombositler, kırmızı kan hücreleri ve beyaz kan hücreleri incelemeye alınır. Kırmızı kan hücreleri eritosit adıyla da bilinir. Kırmızı kan hücrelerinin temel işlevi, dokulara ihtiyaç duydukları oksijeni taşıyabilmektir. Öte yandan karbondioksit / oksijen alışverişinde de ciddi bir sorumluluğu bulunur. Beyaz kan hücreleri ise lökosit şeklinde ifade edilir. Vücudun savunma mekanizmasında beyaz kan hücrelerine ihtiyaç duyulur. Lökositlerin varlığı sayesinde vücut çeşitli mikroplara karşı güçlü şekilde korunur.
Trombositlerden söz konusu değerlendirmelerde platelet şeklinde bahsedilir. Trombositler genel itibarıyla kandaki pıhtılaşmadan sorumludur. Oluşan pıhtılaşma yoğun kanama vakalarını büyük ölçüde engeller. Kan hücrelerinin oransal değerleri pek çok hastalığa dair güçlü fikirler verebilir.
Tam Kan Sayımı Nasıl Yapılır?
Hemogram testinde numune alımları, laboratuvar teknisyeni ya da doğrudan hemşire tarafından gerçekleştirilebilir. Bu süreçte çoğunlukla yüzeysel venlerden yararlanılır. Yeni doğan bebekler için topuk venlerine öncelik verilebilir. Özel durumlarda arter damarlar da tercih nedeni olabilir. Tam kan sayımı günümüzde teknolojik cihazlardan destek alınarak yapılmaktadır. Bu tip cihazlar sayesinde sonuçlar artık çok daha hızlı bir şekilde sağlık uzmanına ulaşır.
Tam kan sayımından önce hastanın özel olarak bir hazırlık yapmasına lüzum yoktur. Sadece test öncesi aç ve dinlenmiş vaziyette olması yeterli görülür. Hemogram testinden önce ağır egzersiz çalışmaları yapmak ya da alkol tüketmek önerilmez. Ayrıca kullanılan bazı ilaçlarla beraber gebelik durumuna dair bilgiler hekime iletilmelidir.
Test aşamasında kişiden steril biçimde alınmış olan ve tüpe aktarılan kan, biyokimya laboratuvarına ulaştırılır. Hemogram neticesinde saptanan değerler temel olarak kan hücrelerinin düzeyini ve oranını yansıtır. Özel değerlere odaklanması hemogram testini standart bir kan alımından ayıran en önemli özelliktir. Bu arada normal enjektör girişinde hissedilen düşük acı, burada hissedilmez. Testte genellikle normal intraketlerden faydalanılır.
Testte ihtiyaç duyulan kan büyük ölçüde ön kolda yer alan toplardamardan alınmaktadır. Hastadan numune olarak alınan kan yaklaşık olarak 2 ml civarındadır. Kan bir süre bekleyeceğinden söz konusu zaman dilimi içinde pıhtılaşmanın gerçekleşmemesi adına tüplere çözücü katılmaktadır.
Hemogram tüpleri kimi zaman EDTA’lı tüpler şeklinde de adlandırılır. Test sonuçları kan hücrelerinin mevcut durumu hakkında bilgi verir ancak sağlık uzmanı inceleme neticesinde gaita testi ya da idrar testi de talep edebilir. Aynı şekilde sürüntü örnekleri ya da çeşitli radyolojik incelemeler de kesin tanı için destekleyici unsurlar olabilir.
Hangi Hastalıkların Teşhisinde Kullanılır?
Tam kan sayımı, birçok ciddi hastalığın tespitinde başvurulan bir testtir. Hastalığı tespit etmek kadar tanısı daha önceden konulmuş hastalıkların takibinde ve gelişiminde de Hemogram testinden somut olarak yararlanılır. Tam kan sayımına çoğunlukla ateş, kusma, baş dönmesi, bulantı, yorgunluk, kanama, morarma, eklem ağrıları, kalp atışında hızlanma, vücudun belli bölgelerinde şişme gibi durumlardan sonra veya hasta takibinde rutin kontrolde başvurulur.
Bu tip şikâyetleri olan kişilerin hemen bir sağlık uzmanına yönelmesi önemlidir. Sağlık uzmanı kandaki anormallikleri, olası enfeksiyon durumlarını saptamak, kan hastalıklarını takip etmek ya da genel bir sağlık değerlendirmesi yapmak için kişiyi bu teste yönlendirebilir. Tam kan sayımı orak hücreli anemi, kemik iliği sorunları, lenfoma, lösemi, agranülositoz gibi rahatsızlıkların teşhisinde kullanılmaktadır.
