Krup hastalığı, özellikle küçük çocukları etkileyen ve solunum yollarında daralmaya neden olan viral bir enfeksiyondur. Bu durum genellikle gırtlak, soluk borusu ve bronşların iltihaplanmasıyla karakterizedir. Çocuklarda ses tellerinin çevresindeki dokular şişerek tipik havlar tarzı öksürüğe, ses kısıklığına ve nefes alıp verirken ıslık benzeri seslere yol açar. Genellikle gece saatlerinde daha ağır semptomlarla ortaya çıkan bu hastalık, ebeveynler için oldukça endişe verici olabilir. Çoğunlukla hafif ve orta şiddetlidir ancak bazı durumlarda acil müdahale gerektiren solunum zorluklarına yol açabilir.
Krup hastalığı nedir?
Krup hastalığı, tıp literatüründe “larengotrakeit” olarak bilinen ve üst solunum yollarını etkileyen bir enfeksiyondur. En çok 6 ay ile 3 yaş arasındaki çocuklarda görülür. Krup hastalığına neden olan en yaygın etken, parainfluenza virüsüdür. Bunun dışında influenza A ve B, adenovirüs ve RSV gibi diğer virüsler de bu hastalığı tetikleyebilir. Gırtlak çevresindeki dokuların iltihaplanması ve şişmesi sonucu nefes alma zorlaşır, ses telleri etkilendiği için öksürük karakteristik olarak "havlar" tarzda çıkar. Semptomlar genellikle soğuk algınlığı benzeri belirtilerle başlar.
Krup neden olur?
Krup hastalığının temel nedeni viral enfeksiyonlardır. Özellikle parainfluenza virüsünün tip 1 ve 2 türleri krup hastalığının en yaygın nedenidir. Bu virüsler genellikle sonbahar ve kış aylarında daha sık görülür. Virüsle enfekte olan bireylerin öksürük, hapşırık veya temas yoluyla bulaştırdığı damlacıklar hastalığın yayılmasına neden olur. Çocuklarda solunum yollarının daha dar olması nedeniyle bu enfeksiyonlar ciddi solunum sıkıntılarına yol açabilir. Nadir olarak bakteriyel enfeksiyonlar da krup’a yol açabilir ve bu durumda tablo daha ağır seyredebilir.
Krup hastalığının belirtileri neler?
Krup hastalığının belirtileri genellikle birkaç gün süren hafif bir soğuk algınlığı sonrası ortaya çıkar. En karakteristik belirtisi, havlar tarzda sert bir öksürüktür. Bunun dışında ses kısıklığı, nefes alıp verirken "stridor" adı verilen ıslık benzeri ses, burun akıntısı, ateş ve huzursuzluk sık görülen belirtiler arasındadır. Gece uykusunda ani öksürük nöbetleriyle uyanma, ağlama sırasında nefes alma zorluğu ve huzursuzluk gibi belirtiler hastalığın şiddetlendiğine işaret edebilir. Ağır vakalarda dudaklarda morarma, nefes almada belirgin zorluk ve bilinç değişiklikleri acil müdahale gerektirir.
Krup hastalığının teşhisi nasıl yapılır?
Krup tanısı genellikle fizik muayene ile konur. Doktor, çocuğun öksürük sesini ve nefes alırken çıkardığı sesleri değerlendirerek tanıya varabilir. Boğazın içi, solunumun hızı ve çocuğun genel durumu da dikkate alınır. Laboratuvar testleri genellikle gerekmez ancak bazı durumlarda virüs tespiti için nazal sürüntü örneği alınabilir. Nefes darlığının şiddetli olduğu durumlarda, boğaz ve göğüs röntgeniyle üst solunum yolunun daralıp daralmadığına bakılır. Bu röntgende klasik olarak "steeple sign" adı verilen daralma şekli görülebilir.
Krup hastalığı nasıl tedavi edilir?
Hafif vakalarda krup genellikle evde tedavi edilebilir. Soğuk veya nemli hava solumak, semptomları hafifletir. Odanın nemlendirilmesi veya soğuk gece havasında birkaç dakika dışarıda bekletmek öksürüğü azaltabilir. Gerektiğinde doktor tarafından reçete edilen steroid ilaçlar ödemi azaltarak solunumu rahatlatır. Orta ve ağır vakalarda ise hastanede tedavi gerekebilir. Nebulizer yoluyla adrenalin verilmesi solunum yollarındaki daralmayı hızlı şekilde azaltır. Oksijen desteği, sıvı takviyesi ve gözlem altında tutma gibi destekleyici tedaviler uygulanabilir. Antibiyotikler ise yalnızca bakteriyel bir enfeksiyon söz konusuysa kullanılır.
Krup nasıl önlenir?
Krup hastalığını tamamen önlemek mümkün olmasa da bazı önlemlerle risk azaltılabilir. En önemli korunma yollarından biri, hijyene dikkat etmektir. Eller sık sık sabunla yıkanmalı ve hasta bireylerle temastan kaçınılmalıdır. Çocuklara öksürürken veya hapşırırken ağızlarını kapatmaları öğretilmeli, oyuncak ve yüzeylerin temizliğine dikkat edilmelidir. Grip ve diğer solunum yolu enfeksiyonlarına karşı uygulanan aşılama da dolaylı olarak krup vakalarını azaltabilir. Bağışıklık sistemi zayıf olan çocuklarda daha dikkatli olunmalıdır.
Krup öksürüğü kaç günde geçer?
Krup öksürüğü genellikle birkaç gün içerisinde hafifler ve çoğu vakada 3 ila 5 gün içinde tamamen geçer. Hastalığın başlangıcında öksürük oldukça şiddetli olabilir ve gece saatlerinde daha da belirginleşir. İlk iki gün boyunca havlar tarzda çıkan öksürük atakları, boğazdaki şişliğin azalmasıyla birlikte yavaş yavaş hafiflemeye başlar. Steroid tedavisi uygulanan çocuklarda öksürük genellikle daha kısa sürede düzelir. Ancak bazı çocuklarda öksürüğün tamamen geçmesi bir haftayı bulabilir. Altta yatan başka bir solunum yolu problemi varsa, bu süre uzayabilir. Öksürüğün süresi, çocuğun bağışıklık durumu ve enfeksiyonun ciddiyetine göre değişebilir.
Krup bulaşıcı mı?
Evet, krup hastalığına neden olan virüsler bulaşıcıdır. Özellikle parainfluenza virüsü, hasta bireylerin öksürük, hapşırık veya yakın temas yoluyla çevresine yayabileceği damlacıklar aracılığıyla bulaşır. Bu nedenle, çocuklar arasında hızlı şekilde yayılabilir. Hasta bir çocuğun oyuncakları, elleri ya da temas ettiği yüzeyler enfeksiyonun yayılmasına neden olabilir. Krup hastalığının bulaşıcılığı semptomlar başlamadan önceki birkaç gün ve hastalık süresince devam eder. Enfekte çocukların kreş, okul gibi toplu alanlardan uzak tutulması, hastalığın yayılmasını önlemek açısından önemlidir. Hijyen kurallarına dikkat edilmesi ve el yıkama alışkanlıklarının çocuklara kazandırılması bulaşı riskini azaltabilir.
