Günlük hayatta vücudumuzda sayısız biyolojik olay meydana geldiği gibi, her bir fizyolojik süreçle birlikte kanda bulunan maddelerin düzeyleri değişkenlik gösterir. Özellikle âdet döngüsü, menopoz veya gebelik gibi farklı fizyolojik koşullarda, kandaki belirli moleküllerin düzeyleri normal zamanlardan farklı seyreder. Bu moleküllerin kandaki düzeyleri hem belirli fizyolojik koşulların hem de bazı sağlık sorunlarının varlığını araştırmada kritik bir rol oynayabilir. Bu moleküllerden biri de beta HCG’dir.
Beta HCG Nedir?
Beta HCG (Beta Human Koryo Gonadotropik Hormon); kadın rahminde yumurta ve sperm hücrelerinin döllenmesi sonucu oluşan hücre taslağının büyüme ve gelişmesini takiben, bebeğe ait öncü hücrelerce üretimine başlanan ve gebelik boyunca plasentada üretilmeye devam eden bir hormon türevidir. Beta HCG hormonu, esas olarak gebeliğin devamlılığını ve anne karnındaki bebeğin büyüme ve gelişmesini temin eden oldukça önemli bir moleküldür. Bu nedenle, kan ve idrarda ölçülen Beta HCG düzeyi gebeliğin teşhisinde yaygın olarak kullanılır.
Beta HCG Ne İşe Yarar?
Gebelik durumu olmayan sağlıklı bir kadında, âdet döngüsünün son günlerinde rahim içine yumurta hücresinin gönderilmesi sonrası yumurtalıkta özel bir doku gelişir. Korpus luteum adı verilen bu doku, olası bir gebelik durumunda gebeliğin devamlılığının sağlanabilmesi adına progesteron hormonu üretir. Progesteron hem kadın üreme sistemini gebeliğe yönelik hazırlar hem de rahim kasılmalarını baskılayarak gebeliğin sürdürülmesine olanak verir.
Normal şartlarda, âdet döngüsünün son günlerinde progesteron üretimi azaldığından rahim içindeki dokuların gebelik hazırlığı sona erer ve rahim dokularındaki bütünlüğün bozulmasıyla âdet kanaması başlar. Gebelik gelişmesi halinde ise yeni gelişen bebek hücrelerinin oluşturduğu doku taslağı, Beta HCG hormonu üretmeye başlar. Beta HCG; korpus luteum dokusunu destekleyerek progesteron üretimini temin eder ve gebeliğin sürdürülmesini, âdet kanamasının engellenmesini sağlar. Bebeğe ait dokuların gelişim göstermesi ile birlikte plasenta dokusu ortaya çıkar ve Beta HCG üretimine devam edilerek gebeliğin sürekliliği korunur.
Beta HCG fizyolojik olarak gebelik süresince üretilse de üreme sistemine ait dokulardan kaynaklanan belirli tümörlerde, dış gebelik veya molar gebelik durumlarında da kandaki beta-hCG değerleri yükselebilir.
Beta HCG Normal Değer Aralığı Nedir?
Sağlıklı bir vücutta gebelik olmaması durumunda, kanda ölçülen Beta HCG düzeyi 0-10 mIU/ml civarındadır. Bu nedenle, Beta HCG düzeyinin kanda yüksek izlenmesi halinde öncelikle gebelik olmakla birlikte Beta HCG üretimi yapan farklı koşulların veya sağlık sorunlarının varlığı araştırılmalıdır.
Kandaki Beta HCG seviyesi, özellikle gebeliğin ilk haftalarında gebeliğin takibinde oldukça kritik veriler sunar. Gebelik haftasının ilerlemesiyle birlikte Beta HCG düzeyinde de artışın izlenmesi beklenir. Sağlıklı bir gebelik halinde, Beta HCG düzeyi döllenmenin gerçekleşmesinden sonraki 11. günden itibaren kanda tespit edilebilir. Yine sağlıklı bir gebelikte, ölçülen Beta HCG düzeyinin her 48-72 saat içinde ikiye katlanması beklenir. Döllenme sonrası 8. ila 11. haftalarda kandaki maksimum düzeyine ulaşan Beta HCG hormonu, ilerleyen dönemde azalır ve belirli bir bazal seviyeye ulaşarak gebelik sonuna kadar aynı seviyelerde devam eder. Gebelik boyunca yürütülen tarama testlerinde Beta HCG düzeyi, bebeğin sağlık durumu ve gebeliğin ilerleyişi hakkında önemli veriler sunar.
Gebeliğin ilk haftalarında Beta HCG hormonunun normalden daha yavaş artması veya kandaki düzeyinde azalma görülmesinin sebepleri kişiye göre değişkenlik gösterir. Bazı kişiler düşük Beta HCG seviyelerine sahip olmasına rağmen sorunsuz bir gebelik geçirebilir. Ancak yine de Beta HCG seviyelerinin düşük olması düşük, dış gebelik, anne karnında ölüm gibi farklı sağlık problemlerini akla getirmelidir. Bununla beraber; gebelikle ilişkili tümörler, preeklampsi ve bebeğin Down sendromlu olması gibi sebeplerden dolayı Beta HCG seviyeleri yükselebilir. Down sendromuna yönelik yapılan üçlü tarama testinde bakılan değerlerden biri de Beta HCG düzeyidir.
Beta HCG Yüksekliği Belirtileri Nelerdir?
Beta HCG gebeliğin ilk günlerinde artış gösteren hormonların başında geldiğinden, gebeliğe bağlı gelişen bazı erken belirtilerin ortaya çıkmasından da sorumludur. Bu bakımdan, yüksek Beta HCG düzeyine bağlı olarak aşağıdaki belirtiler görülebilir:
- Baş dönmesi,
- Düşük veya yüksek tansiyon,
- Çarpıntı,
- Özellikle açken hissedilen mide bulantısı.
Bunun yanında, Beta HCG hormonu yapı olarak tiroit fonksiyonlarından sorumlu TSH hormonu ile yapısal olarak benzer olduğundan, yüksek Beta HCG düzeylerinde hipertiroidi benzeri bulgular oluşabilir. Bu kapsamda çarpıntı, sinirlilik, aşırı terleme, ellerde titreme, kilo kaybı, ishal, hazımsızlık gibi belirtiler de görülebilir.
